

Prof.mr. J. Hijma is sinds 1988 hoogleraar burgerlijk recht aan de Universiteit Leiden. Verder is hij raadsheer-plaatsvervanger in het Gerechtshof te Arnhem.
Meer over de auteursRechtshandeling en Overeenkomst
Gebonden Nederlands 2019 9789013151732Samenvatting
In deze titel vindt u een zeer overzichtelijke weergave van kernleerstukken van het vermogensrecht. De stof wordt compact behandeld, zonder daarbij aan de nodige diepgang te verliezen. De vele voorbeelden en illustraties brengen de stof tot leven en zorgen voor een plezierige leeservaring.
Rechtshandeling en Overeenkomst buigt zich over de vermogensrechtelijke rechtshandeling en dan met name de meest belangrijke verschijningsvorm daarvan: de (obligatoire) overeenkomst. Kernleerstukken worden in deze titel op overzichtelijke wijze uiteengezet.
Na een algemene inleiding maakt de lezer kennis met de volgende thema’s:
- de totstandkoming van overeenkomsten en andere rechtshandelingen, met inbegrip van de totstandkoming door middel van een tussenpersoon
- de nietigheid en vernietigbaarheid van overeenkomsten en andere rechtshandelingen
- de rechtsgevolgen van de overeenkomst, zowel tussen partijen als ten opzichte van eventuele derden
Vernieuwingen rechtshandeling en overeenkomst
De titel is weliswaar compact en to-the-point, maar doet daarbij geen concessies aan de nodige diepgang. Bovendien zorgt een ruime hoeveelheid voorbeelden en illustraties voor een plezierige verwerking van de stof. Deze negende druk is weer volledig geactualiseerd naar de laatste stand van zaken. Wetswijzigingen, jurisprudentie en literatuur van de laatste drie jaar zijn voor u verwerkt.
Zowel op het hbo- als wo onderwijs profiteren studenten ruimschoots van dit studieboek.
Specificaties
Lezersrecensies
Geef uw waardering
Over Cees van Dam
Over Lodewijk Valk
Inhoudsopgave
Lijst van afkortingen / XXI
Initialen van vermelde NJ-annotatoren / XXIII
Verkort aangehaalde literatuur / XXV
HOOFDSTUK 1 Algemene inleiding / 1
1.1 Introductie / 1
1. Terreinverkenning / 1
2. Opbouw van dit studieboek / 1
1.2 De rechtshandeling / 2
3. Begrip rechtshandeling / 2
4. Rechtshandelingen versus andere handelingen / 3
5. Meerzijdige en eenzijdige rechtshandelingen / 4
6. Wettelijke regeling / 6
7. Rechtshandelingen buiten het vermogensrecht / 6
1.3 De (obligatoire) overeenkomst / 6
8. Begrip overeenkomst / 6
9. Wettelijke regeling; gelaagde structuur / 8
10. Meerpartijenovereenkomst / 8
11. Bijzondere overeenkomsten / 9
12. Verdere onderscheidingen van (obligatoire) overeenkomsten / 11
13. Grondbeginselen van contractenrecht / 13
14. Contractsvrijheid / 14
15. Consensualisme en verbindende kracht / 14
16. Partijen en hun hoedanigheid / 15
17. Niet-obligatoire overeenkomsten / 17
1.4 Afrondende algemene opmerkingen / 18
18. Kenbronnen / 18
18a. Europese richtlijnen / 19
19. Rechtsvergelijking / 19
20. Internationaal privaatrecht / 21
21. Overgangsrecht / 21
HOOFDSTUK 2 Totstandkoming / 23
2.1 Inleiding / 23
22. Totstandkoming als ontstaansfeit / 23
23. Structuur van de wettelijke regeling / 23
2.2 Het tot stand komen van rechtshandelingen / 24
2.2.1 Algemeen / 24
24. De rechtshandeling als wilsverklaring / 24
25. Bescherming van vertrouwen / 25
2.2.2 De verklaring / 25
26. Vorm van de verklaring / 25
27. Stilzwijgende wilsverklaringen / 26
28. Toerekening van verklaringen / 26
29. Ontvangsttheorie / 28
30. Het intrekken van een verklaring / 30
2.2.3 De wilsvertrouwensleer / 30
31. Introductie / 30
32. Wilsleer, verklaringsleer en vertrouwensleer / 31
33. Het uiteenlopen van wil en verklaring / 32
34. Oneigenlijke dwaling; begrip / 33
35. Gevallen van oneigenlijke dwaling / 33
36. De geestelijke stoornis / 34
37. Verhouding tot curatele / 35
38. De bewijsvoering in het geval van geestelijke stoornis / 35
39. Wie kan zich op uiteenlopen van wil en verklaring beroepen? / 37
40. Gerechtvaardigd vertrouwen / 39
41. Goede trouw en onderzoeksplicht / 40
42. Vorm van bescherming; bescherming als bevoegdheid / 41
43. Vertrouwensbescherming onder oud recht / 41
44. Nuanceringen onder huidig recht / 42
45. De rol van de wilsvertrouwensleer bij uitleg / 43
2.2.4 De rechtshandeling onder tijdsbepaling of voorwaarde / 44
46. Tijdsbepaling en voorwaarde / 44
47. Toelaatbaarheid tijdsbepaling en voorwaarde / 44
48. Geen terugwerkende kracht / 45
2.2.5 Bescherming van derden; schijnhandeling / 46
49. Bepaling van art. 3:36 / 46
50. Toepassingen / 49
51. De schijnhandeling / 49
2.3 Het tot stand komen van overeenkomsten / 50
2.3.1 Algemeen / 50
52. Regeling in art. 6:217-225 / 50
53. Plaatsing in Boek 6 / 50
54. Aanvullend recht / 51
55. Invloed van eenvormig kooprecht / 51
2.3.2 Het aanbod / 51
56. Het aanbod-aanvaardingmodel / 51
57. Wat is een aanbod? / 53
58. Het openbare aanbod / 53
59. De uitnodiging om in onderhandeling te treden / 54
60. De inhoud van het aanbod / 55
61. Aantastbaarheid van het aanbod / 55
62. De herroepelijkheid van het aanbod / 55
63. Andere stelsels / 56
64. Wanneer is een aanbod onherroepelijk? / 56
65. De optie / 57
66. Onderscheid tussen herroeping en intrekking / 58
67. Afwijking van wettelijk stelsel; het vrijblijvend aanbod / 58
68. De uitloving / 58
69. Verval van het aanbod door tijdsverloop / 59
70. Verval van het aanbod door verwerping / 60
71. Dood, handelingsonbekwaamheid, bewind en faillissement / 61
2.3.3 De aanvaarding van het aanbod / 61
72. De aanvaarding / 61
73. Aanvaarding in geval van rechtshandelingen om niet / 63
74. Werking van de te late aanvaarding / 63
75. De van het aanbod afwijkende ‘aanvaarding’ / 64
76. Battle of forms / 64
2.3.4 De precontractuele fase / 65
77. Inleidende opmerkingen / 65
78. Toepasselijke normen; voorovereenkomst / 66
79. Rompovereenkomst / 67
80. De Plas/Valburg-doctrine / 68
80a. Heroverweging / 70
2.3.5 Contracteren in bijzondere gevallen / 72
80b. Elektronisch contracteren / 72
80c. Overeenkomsten tussen handelaren en consumenten / 74
80d. Contracteren met dienstverrichters / 76
HOOFDSTUK 3 Vertegenwoordiging en volmacht / 79
3.1 Vertegenwoordiging / 79
81. Inleiding / 79
82. Afbakening / 80
83. Verdere afbakening / 81
84. Theorie / 82
85. Wettelijke regeling / 83
86. Schakelbepalingen / 84
87. Vertegenwoordiging in het privaatrecht / 84
88. Functie / 87
89. Vertegenwoordiging in het bestuursrecht / 87
89a. Internationale aspecten / 89
3.2 Volmacht / 89
3.2.1 Volmacht in het algemeen / 89
90. Begrip / 89
91. In naam van / 90
92. Volmacht en lastgeving / 92
93. Maatschappelijke betekenis / 93
3.2.2 Volmachtverlening / 94
94. Volmachtverlening als rechtshandeling / 94
95. Verklaring aan wie? / 95
96. De persoon van de gevolmachtigde (art. 3:63-65) / 96
97. Vorm / 97
98. Omvang van de volmacht / 97
99. Aan functie verbonden volmacht / 99
3.2.3 De positie van de wederpartij / 100
100. Inleiding / 100
101. Hoofdzaken / 100
102. Vertrouwen / 101
103. Toedoen / 103
104. Risico / 105
105. Intermezzo: vervalste handtekening / 108
106. Bewijs volmacht / 110
107. Openbaarmaking / 110
3.2.4 Bekrachtiging / 112
108. Aard / 112
109. De positie van de wederpartij / 113
3.2.5 Rechtsgevolgen volmacht / 114
110. Rechtsgevolgen / 114
111. Verhouding volmachtgever-gevolmachtigde / 115
112. Toerekening innerlijke feiten / 116
113. Art. 3:67 en 68 / 117
3.2.6 Aansprakelijkheid in geval van onbevoegdheid / 117
114. Instaan / 117
115. Gevolgen instaan / 118
115a. Onrechtmatige daad / 120
3.2.7 Einde volmacht; onherroepelijkheid / 122
116. Einde volmacht / 122
117. Onherroepelijke volmacht / 123
118. Art. 3:74 / 124
3.3 Middellijke vertegenwoordiging / 125
119. Inleiding / 125
120. Bedekte vertegenwoordiging / 127
121. Wettelijke regeling / 127
122. Schadevergoeding / 128
123. Overgang van rechten / 129
124. Last tot uitoefening van rechten / 130
HOOFDSTUK 4 Gronden van nietigheid en vernietigbaarheid / 135
4.1 Inleiding / 135
125. Overzicht / 135
126. Nietigheid en vernietigbaarheid / 136
4.2 Handelingsonbekwaamheid en handelingsonbevoegdheid / 137
4.2.1 Handelingsonbekwaamheid / 137
127. Wie zijn handelingsonbekwaam? / 137
128. De gevolgen van handelingsonbekwaamheid / 138
129. Minderjarigen; algemeen / 139
130. Toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger / 140
131. Veronderstelde toestemming: maatschappelijk gebruik / 141
132. Onder curatele gestelden / 142
133. Geen bescherming van derden te goeder trouw / 144
134. Meerzijdige en eenzijdige, gerichte en ongerichte rechtshandelingen / 145
4.2.2 Handelingsonbevoegdheid / 145
135. Begrip handelingsonbevoegdheid / 145
136. Goederen waarover een geding aanhangig is / 147
137. Andere categorieën / 148
4.3 Vormvoorschriften / 149
138. Formalisme en consensualisme / 149
139. Wettelijke en contractuele vormvoorschriften / 150
140. De wet / 150
141. De voorgeschreven vorm / 151
142. Eerste uitzondering op de nietigheidssanctie: vernietigbaarheid / 153
143. Tweede uitzondering op de nietigheidssanctie: geldigheid / 154
144. De voorovereenkomst (art. 6:226) / 155
4.4 Strijd met wet, openbare orde of goede zeden / 156
145. Het beginsel van de contractsvrijheid / 156
146. Overzicht; bepaalbaarheid / 157
4.4.1 Strijd met de wet / 159
147. Inleiding / 159
148. Wet in formele zin / 160
149. Dwingend recht / 161
150. Het verrichten van de rechtshandeling / 162
151. De rechtsgevolgen (lid 2) / 164
152. De wetsbepaling strekt niet tot aantasting van de rechtshandeling (lid 3) / 165
4.4.2 Strijd met de goede zeden of de openbare orde / 167
153. Goede zeden; algemeen / 167
154. De inhoud van de rechtshandeling is (via de wet) in strijd met de goede zeden of de openbare orde / 169
155. De strekking van de rechtshandeling is (via de wet) in strijd met de goede zeden of de openbare orde / 170
156. De rechtshandeling is rechtstreeks in strijd met de goede zeden / 172
157. De rechtshandeling is rechtstreeks in strijd met de openbare orde / 174
4.5 Wilsgebreken / 175
158. Algemeen / 175
4.5.1 Dwaling / 176
159. Inleiding / 176
160. Eigenlijke en oneigenlijke dwaling / 177
161. Dwalingsregeling niet alleen van toepassing op overeenkomsten / 177
162. De grondslag van de dwaling / 179
163. De structuur van art. 6:228 / 180
164. Een mededeling van de wederpartij (lid 1 sub a) / 181
165. Het zwijgen van de wederpartij (lid 1 sub b) / 182
166. Wederzijdse dwaling (lid 1 sub c) / 184
167. De onderzoeksplicht van de dwalende / 185
168. De verhouding tussen mededelings- en onderzoeksplicht / 186
169. De verhouding tussen deskundige en ondeskundige partijen
(de hoedanigheid van partijen) / 187
170. Causaal verband tussen dwaling en overeenkomst / 189
171. Kenbaarheid voor de wederpartij / 190
172. Toekomstige omstandigheden / 191
173. Aard van de overeenkomst / 192
174. Verkeersopvattingen en omstandigheden van het geval / 194
175. Verwante leerstukken / 194
176. Contractuele uitsluiting van een beroep op dwaling / 197
4.5.2 Bedrog / 197
177. Samenhang en onderscheid tussen dwaling en bedrog / 197
178. De kunstgrepen / 198
179. Heeft de bedrogene een onderzoeksplicht? / 199
180. Causaliteit en naïviteit / 200
4.5.3 Bedreiging / 201
181. Bedreiging met een ongeoorloofd middel / 201
182. Bedreiging met een geoorloofd middel / 201
183. Causaliteit en vreesachtigheid / 203
4.5.4 Misbruik van omstandigheden / 203
184. Algemeen / 203
185. Nadeel: factor of voorwaarde? / 204
186. Dwangposities en noodsituaties / 205
187. Geestelijke en psychische conditie / 206
188. De verhouding tussen bedreiging en misbruik van omstandigheden / 207
4.5.5 Wilsgebreken veroorzaakt door een derde / 207
189. Algemeen / 207
4.5.6 Wilsgebreken en oneerlijke handelspraktijken / 208
189a. Algemeen / 208
4.5.7 Voortbouwende overeenkomst / 210
190. Algemeen / 210
4.6 Benadeling van schuldeisers / 211
191. Algemeen / 211
192. Onverplichte rechtshandelingen / 212
193. Benadeling in de mogelijkheid tot geldelijk verhaal / 213
194. Wetenschap van benadeling / 214
195. De positie van derden (art. 3:45 lid 5 en 3:48) / 215
HOOFDSTUK 5
Gevolgen van nietigheid en vernietigbaarheid / 217
196. Overzicht / 217
5.1 Voorkoming of beperking van nietigheid / 218
5.1.1 De nietige rechtshandeling / 218
197. Nietigheid en ongeldigheid / 218
198. Wat is nietigheid? / 218
5.1.2 Partiële nietigheid / 219
199. Er bestaat geen onverbrekelijk verband / 219
200. Er bestaat wel een onverbrekelijk verband / 220
5.1.3 Conversie / 221
201. Algemeen / 221
202. Strekking van de rechtshandeling / 223
203. Conversie niet onredelijk jegens een belanghebbende / 224
5.1.4 Bekrachtiging of convalescentie / 225
204. Algemeen / 225
205. Terugwerkende kracht / 226
206. Voorwaarden / 226
5.1.5 Relatieve nietigheid / 227
207. Algemeen / 227
5.1.6 Toestemming van een derde / 228
208. Algemeen / 228
5.2 Vernietigbaarheid / 229
5.2.1 De vernietigbare rechtshandeling / 229
209. Algemeen / 229
5.2.2 De gevolgen van de vernietiging / 229
210. Terugwerkende kracht / 229
211. Ongedaanmaking is mogelijk maar bezwaarlijk / 230
5.2.3 Wijzigingsbevoegdheden / 231
212. Algemeen / 231
213. Wijzigingsvoorstel van de wederpartij / 232
214. Wijziging door de rechter / 233
5.2.4 Bevestiging en termijnstelling / 234
215. De bevestiging (lid 1) / 234
216. Het rechtskarakter van de bevestiging / 235
217. De termijnstelling / 236
5.3 De vernietiging / 237
5.3.1 Wijzen van vernietigen / 237
218. Algemeen / 237
219. Uitzondering: registergoederen / 237
220. Buitengerechtelijke vernietiging: de vorm / 238
221. Buitengerechtelijke verklaring: door wie en aan wie? / 239
222. Vernietiging door de rechter / 240
223. Beroep op vernietigbaarheid bij wijze van verweer / 240
5.3.2 Verjaring / 242
224. Algemeen / 242
5.4 Schakelbepaling / 243
225. Algemeen / 243
HOOFDSTUK 6 Algemene voorwaarden / 247
6.1 Inleiding / 247
226. Probleemverkenning / 247
227. Controle via algemene leerstukken / 248
228. Afdeling 6.5.3 en haar doelstellingen / 249
229. Toepassingsterrein / 250
230. Dwingend recht / 250
231. Europese ontwikkelingen / 250
6.2 Begripsomschrijvingen / 252
232. Begrip algemene voorwaarden / 252
233. Bestemmingscriterium / 252
234. Uitzondering voor kernbedingen / 253
234a. Vervolg; achtergrond uitzondering / 254
235. Gebruiker en wederpartij; modelakten / 255
6.3 Totstandkoming en uitleg / 256
236. Aanbod en aanvaarding; algemeen / 256
237. Aanvaarding voorwaarden als complex / 258
238. Uitleg algemene voorwaarden / 259
6.4 Vernietigingsgronden / 260
6.4.1 Algemeen / 260
239. Twee vernietigingsgronden / 260
6.4.2 Onredelijk bezwarend / 260
240. Onredelijk bezwarende bedingen / 260
241. Relatie met redelijkheid en billijkheid / 262
242. Consumentenbescherming / 263
243. De zwarte lijst / 265
244. De grijze lijst / 266
245. Reflexwerking / 267
246. Geen a contrario-effect / 268
246a. De Europese lijst / 269
247. Relatie met consumentenkoop / 269
6.4.3 Schending ‘informatieplicht’ / 270
248. Redelijke mogelijkheid tot kennisneming / 270
249. Terhandstelling / 271
249a. Terhandstelling niet mogelijk / 272
250. Elektronische terbeschikkingstelling / 274
251. Alternatieve wegen / 275
251a. Onheldere voorwaarden / 276
6.4.4 Beroep op vernietigingsgrond(en) / 277
252. Uitgezonderde wederpartijen / 277
253. Beroep door gebruiker zelf / 279
254. De vernietiging / 279
255. Gevolgen van vernietiging / 280
255a. Vervolg; conversie? / 281
255b. Ambtshalve toetsing / 281
6.5 Abstracte toetsing / 283
256. Abstracte toetsing / 283
257. Achtergronden / 285
6.6 Standaardregelingen / 286
258. De standaardregeling / 286
HOOFDSTUK 7 Rechtsgevolgen van de overeenkomst ten aanzien van partijen / 289
7.1 Inleiding / 289
259. Plaatsbepaling / 289
7.2 De overeengekomen rechtsgevolgen / 290
260. Inleidende opmerkingen / 290
261. De noodzaak van uitleg / 290
262. Reconstructie van partijwil? / 291
263. Historische ontwikkeling / 291
264. Uitleg aan de hand van de wilsvertrouwensleer / 291
265. Bewoordingen overeenkomst niet beslissend / 292
266. Relevante omstandigheden / 293
266a. Uitleg en de gevolgen van de overeenkomst voor derden / 295
266b. Uitleg op het grensvlak van goederen- en verbintenissenrecht / 298
267. Geen uitlegregels van algemene aard / 299
268. Bijzondere uitlegregels / 300
7.3 De overige rechtsgevolgen / 300
269. Introductie / 300
270. Wet / 301
271. Gewoonterecht / 302
272. Het bestendig gebruikelijk beding / 303
273. Redelijkheid en billijkheid / 303
274. Rol van de aard van de overeenkomst / 303
275. Rangorde in de bronnen? / 304
7.4 Redelijkheid en billijkheid / 305
7.4.1 Algemeen / 305
276. Inleidende opmerkingen / 305
277. Aanvullende en beperkende werking / 306
278. Beperkende werking in het geval van dwingend recht / 309
279. De dubbelrol van de beperkende werking / 309
280. Toepassingsgebied / 310
7.4.2 Enkele toepassingen / 311
281. Algemene opmerkingen / 311
282. Bijkomende rechten en verplichtingen / 311
283. Inhoudstoetsing / 312
283a. Toetsing van exoneratiebedingen / 314
284. Rechtsverwerking / 315
7.5 Onvoorziene omstandigheden c.a. / 318
7.5.1 Onvoorziene omstandigheden / 318
285. Inleidende opmerkingen / 318
286. Historische achtergrond / 318
287. Onvoorziene omstandigheden / 319
288. Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid / 321
289. De bepaling van het tweede lid / 321
290. Constitutief karakter rechterlijke beslissing / 322
291. Modaliteiten / 322
292. Bepalingen met het oog op derden / 323
293. Dwingend karakter / 324
294. Nadere plaatsbepaling; samenloop / 324
7.5.2 Opzegging van duurovereenkomsten / 326
295. Inleidende opmerkingen / 326
296. Opzeggingsbevoegdheid / 327
297. Opzegtermijn; schadevergoeding / 328
HOOFDSTUK 8 Rechtsgevolgen van de overeenkomst ten aanzien van derden / 331
8.1 Inleiding / 331
298. Het beginsel van de relativiteit van de overeenkomst / 331
299. Nuanceringen en uitzonderingen / 333
300. Verkrijging onder algemene titel / 334
301. In de wet geregelde gevallen van derdenwerking / 335
302. Plan van behandeling / 336
8.2 Derdenwerking buiten de in de wet geregelde gevallen / 337
303. Principe / 337
304. Derdenwerking van exoneratiebedingen / 337
304a. Samenhangende overeenkomsten / 339
304b. Samenhangende rechtsverhoudingen / 340
8.3 Het derdenbeding / 341
305. Aard en werking van het derdenbeding / 341
306. Aanvaarding door de derde / 343
307. Herroeping; aanwijzing van ander dan de derde / 344
308. Positie van de derde na aanvaarding / 345
8.4 Kwalitatieve rechten / 346
309. Overgang van kwalitatieve rechten / 346
310. De verplichting tot het verrichten van de tegenprestatie / 347
311. Uitzonderingen / 348
8.5 Kwalitatieve verplichtingen c.a. / 348
312. Inleidende opmerkingen / 348
313. Beperkingen; ontstaansvereisten / 349
314. Werking tegen derden; faillissement / 350
315. Het kettingbeding / 351
316. Wijziging of ontbinding door de rechter / 352
8.6 Blokkering van de paardensprong / 353
317. De paardensprong / 353
318. Vorm bescherming van ondergeschikte; ondergeschiktheid / 354
Jurisprudentieregister / 357
Wetsartikelenregister / 369
Trefwoordenregister / 377
Rubrieken
- Advisering
- Algemeen management
- Coaching en trainen
- Communicatie en media
- Economie
- Financieel management
- Inkoop en logistiek
- Internet en social media
- IT-management / ICT
- Juridisch
- Leiderschap
- Marketing
- Mens en maatschappij
- Non-profit
- Ondernemen
- Organisatiekunde
- Personal finance
- Personeelsmanagement
- Persoonlijke effectiviteit
- Projectmanagement
- Psychologie
- Reclame en verkoop
- Strategisch management
- Verandermanagement
- Werk en loopbaan