C.H.A. van Oostrum
Regres bij concernfinanciering
Gebonden Nederlands 2019 1e druk 9789013152593Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Samenvatting
Het onderwerp regres bij concernfinanciering leidt al sinds de jaren tachtig tot onzekerheid in de rechtspraktijk. Toch is dit proefschrift de eerste publicatie die een totaalbeeld geeft van deze problematiek. De lezer krijgt inzicht in de diverse onderliggende aspecten die het debat voeden.
Regres bij concernfinanciering werpt op de eerste plaats een pionierende blik op deze langlopende kwestie. Waar andere publicaties hun behandeling van de regresproblematiek veelal beperken tot een artikel of hoofdstuk, belicht dit proefschrift een aanzienlijk breder scala aan achtergronden. Vanuit het perspectief van de regresproblematiek raakt de titel ook aan het dieperliggende vraagstuk over hoe het recht omgaat met het concern als juridisch fenomeen. Hiernaast bouwt de auteur voort op het debat met een extern rechtsvergelijkend onderzoek om na te gaan waarom regres bij concernfinanciering juist in Nederland tot onzekerheid leidt en in de ons omringende landen niet.
Het proefschrift slaagt erin de problematiek rondom het regresdebat voor een breed publiek toegankelijk te maken. Waar zinvol gebruikt de auteur figuren om de soms complexe materie te vereenvoudigen.
De achtergronden en het nadere onderzoek in deze uitgave bieden waardevolle inzichten voor: wetenschap, advocatuur, bedrijfsjuristen/Legal counsel banken, rechtspraak, ondernemingsrechtpraktijk, herstructureringspraktijk en insolventiepraktijk.
Specificaties
ISBN13:9789013152593
Taal:Nederlands
Bindwijze:gebonden
Aantal pagina's:464
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:1
Verschijningsdatum:15-2-2019
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Concernrecht
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Inhoudsopgave
Titelpagina
Copyright Pagina
Voorwoord
Lijst van figuren
Lijst van afkortingen
Hoofdstuk 1. Inleiding
1.1 Probleembeschrijving
1.2 Onderzoeksvragen
1.3 Onderzoeksstrategieën en verantwoording
1.4 Leeswijzer
Hoofdstuk 2. Zicht op het regresrecht
2.1 Inleiding
2.2 Een zoektocht naar grondslagen: regres in het Romeinse recht
2.2.1 Borgtocht en het regresrecht
2.2.2 Hoofdelijkheid en het regresrecht
2.2.2.1 Het regresrecht tussen hoofdelijke schuldenaren: drie ontwikkelingsfasen
2.3 Het gerecipieerde recht en de nationale codificaties
2.3.1 Het regresrecht in de codificaties van de Duitstalige gebieden
2.3.2 De Code Civil en het Burgerlijk Wetboek van 1838
2.3.2.1 De Code Civil
2.3.2.2 Het Burgerlijk Wetboek van 1838
2.4 Het regresrecht en het Burgerlijk Wetboek van 1992
2.4.1 De bijdrageplicht en de omslagplicht
2.5 De draagplicht: omvang en reikwijdte
2.5.1 Maatstaven en rangorde
2.5.2 Maatstaven voortvloeiend uit de wet
2.5.2.1 Draagplichtverdeling bij een mededingingsrechtelijke boete in concernverband
2.5.3 Maatstaven voortvloeiend uit overeenkomst
2.5.3.1 Aard van de overeenkomst
2.5.4 Maatstaven voortvloeiend uit beginselen
2.5.4.1 Het profijtbeginsel
2.5.4.2 Het draagkrachtbeginsel
2.5.5 Maatstaven als gemene en ongemene deler
2.5.6 Draagplicht voor gelijke delen: hoofdregel en restregel
2.5.6.1 Het hoofdregelstelsel
2.5.6.2 Het restregelstelsel
2.5.7 Kosten en rente
2.5.8 Medewerkingsplicht, vrijwaringsplicht en mededelingsplicht
2.5.8.1 Vrijwaringsplicht
2.5.8.2 Mededelingsplicht
2.6 Regres en verhaal
2.6.1 Drempel(loos)regresstelsel?
2.6.2 Samenloop met art. 6:10 BW
2.6.3 Regres: vier scenario’s
2.6.3.1 De relatieve en absolute draagplicht
2.6.3.2 Einzelabwägung, Gesamtschau en de Kombinationstheorie
2.6.3.3 Het cascaderegres
2.6.4 Processuele aspecten van regres
2.7 Conclusie
Hoofdstuk 3. Zicht op het concern, de concernfinanciering en het stellen van zekerheid
3.1 Inleiding
3.2 Concernverhoudingen en concernstructuren
3.2.1 Het concernbegrip
3.2.2 Voor- en nadelen van concernvorming
3.2.3 Concernconflicten: het concernbelang versus de deelbelangen
3.2.4 Bestuursautonomie als typologisch onderscheidend criterium
3.2.4.1 Kaal Masten
3.2.4.2 Hanzevast
3.2.4.3 Comsys
3.2.4.4 Contractuele opvatting versus institutionele opvatting
3.2.5 Instructieproblematiek
3.3 Concernfinanciering
3.3.1 Geconsolideerde kredietverlening
3.3.1.1 Verschijningsvormen van geconsolideerde kredietverlening: terminologie
3.3.1.2 Het paraplukrediet
3.3.1.3 Het navelstrengkrediet
3.3.2 Cashmanagementsystemen
3.3.2.1 Cash pooling
3.3.2.1.1 Notional pooling
3.3.2.1.2 Balance concentration
3.3.2.1.3 Balance concentration: functies en fricties
3.3.2.1.4 Juridische aspecten van cash pooling
3.3.2.1.4.1 Cash pooling en doeloverschrijding
3.3.2.1.4.2 Cash pooling en tegenstrijdig belang
3.3.2.1.4.3 Cash pooling en kapitaalbescherming
3.4 Vormen van zekerheidstelling
3.4.1 Borgtocht
3.4.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid
3.4.3 Garantie
3.4.4 Patronaatsverklaring
3.4.4.1 Het toenemende belang van de patronaatsverklaring
3.4.4.2 De inhoud van de patronaatsverklaring
3.5 Conclusie
Hoofdstuk 4. Draagplichtproblematiek bij concernfinanciering
4.1 Inleiding
4.2 Ogem en de geboorte van een probleem
4.3 De sterfhuisconstructie en regres
4.4 Het systeem van gescheiden circuits en de omslag binnen concernverband
4.5 De enkelvoudige benadering en de geconsolideerde benadering
4.6 Het Rivier de Lek/Van de Wetering-arrest; de geconsolideerde benadering
4.6.1 Het Rivier de Lek/Van de Wetering-arrest
4.6.2 Het Rivier de Lek/Van de Wetering-arrest nader bekeken in de literatuur
4.6.3 De Rivier de Lek/Van de Wetering draagplichtformule en de rechtspraak
4.7 Het indirect profijt: een diffuus begrip
4.8 Het Janssen q.q./JVS Beheer-arrest; de enkelvoudige benadering
4.8.1 Het Janssen q.q./JVS Beheer-arrest nader bekeken
4.9 De olifant, de muis en de minibar: over solidariteit en profijt
4.10 Verruiming of versmalling van de kring van draagplichtigen?
4.11 Het ijkmoment voor het vaststellen van de draagplicht
4.12 Een alternatieve methode voor het bepalen van draagplicht
4.12.1 De concernverhouding en een geconsolideerd perspectief
4.12.2 Wie bepaalt, betaalt
4.12.3 Het machtscriterium en het ijkmoment
4.13 Conclusie
Hoofdstuk 5. Regresrecht-beïnvloedende maatregelen
5.1 Inleiding
5.2 Partijafspraken en het beteugelen van regresproblematiek
5.3 Het ontstaansmoment van de regresvordering en zijn gevolgen
5.3.1 Het ASR/Achmea-arrest: de wettelijke regresvordering
5.3.1.1 Contractuele regresrechten en het fixatiebeginsel
5.4 Methoden die indirect de regresvordering beïnvloeden
5.4.1 Een beroep op doeloverschrijding
5.4.2 Actio Pauliana
5.4.3 Ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid
5.4.4 Schuldoverneming
5.4.5 De bedding- en limiteringstheorie
5.4.6 Beroep op de onrechtmatige daad
5.4.7 De activa/passiva transactie
5.4.8 Beroep op de redelijkheid en billijkheid
5.5 Methoden die direct de regresvordering beïnvloeden
5.5.1 De vaststellingsovereenkomst
5.5.2 Afstand van regresakte
5.5.3 De garantieverklaring tegen regres
5.5.4 Pandrecht en een toekomstige regresvordering
5.5.4.1 Het vestigen van een zekerheidsrecht ter securering van een toekomstig regresrecht
5.5.4.2 Het bij voorbaat verpanden van een toekomstige regresvordering
5.5.5 Cessie
5.5.6 Achterstelling
5.6 Conclusie
Hoofdstuk 6. Regres en concern in het Duitse recht
6.1 Inleiding
6.2 Een kleine geschiedenis van het Duitse concernrecht
6.2.1 De voorfase 1850-1871: het prille begin
6.2.2 De Belle Époque 1871-1914: noodzaak tot regelgeving
6.2.3 De Goldene Zwanziger Jahre 1918-1929: van casuïstische naar samenhangende rechtsontwikkeling
6.2.4 De jaren dertig 1930-1945: voorzichtige stappen tot codificatie
6.2.5 De naoorlogse periode 1946-heden: de creatie van een systeem van concernrecht
6.2.5.1 Het AG-concernrecht: organisatie en normering in de wet
6.2.5.2 Het GmbH-concernrecht: organisatie en normering in de jurisprudentie
6.3 Het Aktiengesetz 1965: het Recht der verbundenen Unternehmen
6.3.1 Een typologie van inter-vennootschappelijke relaties: §§ 16-19 AktG
6.3.2 § 18 AktG: het concern
6.3.2.1 Het contractuele AG-concern
6.3.2.1.1 Unternehmensverträgen: een uiteenzetting
6.3.2.1.2 Eingliederung
6.3.3 Het feitelijke AG-concern
6.4 Het GmbH-concernrecht
6.4.1 Analoge toepassing van het AktG
6.4.2 Regels voor kapitaalbehoud
6.4.2.1 § 30 GmbHG
6.4.2.2 Doel en werking
6.4.2.3 Juridische consequenties van een inbreuk op § 30 GmbHG
6.4.2.4 § 64 GmbHG
6.4.3 Het BGH en het GmbH-concernrecht
6.4.3.1 Bremer vulkan: Existenzvernichtungshaftung 1.0
6.4.3.2 Trihotel: Existenzvernichtungshaftung 2.0
6.5 Persoonlijke zekerheden
6.5.1 Zekerheden in het Duitse recht
6.5.2 Bürgschaft
6.5.2.1 Typen borgtocht
6.5.2.2 De vordering die gesecureerd is door meerdere borgen
6.5.2.3 Höchstbetragsbürgschaft variaties
6.5.3 Schuldbeitritt
6.5.3.1 Schuldbeitritt en regres
6.5.4 De Patronatserklärung
6.5.4.1 De Patronatserklärung en regres
6.5.4.1.1 De patroon komt het verklaarde na
6.5.4.1.2 De patroon betaalt schadevergoeding aan de kredietgever
6.5.4.1.3 Het belang van de protegé
6.5.5 Concurrentie tussen zekerheidsgevers
6.6 Upstream en cross-stream zekerheidsverlening in concernverband
6.6.1 Algemeen civielrechtelijke grenzen aan upstream zekerheidsverlening
6.6.1.1 Onrechtmatigheid wegens kneveling van de zekerheidsgever
6.6.1.2 Onrechtmatigheid wegens schuldeisersbenadeling van de dochter
6.6.2 Vennootschaps- en concernrechtelijke grenzen aan upstream zekerheidsverlening
6.6.2.1 Het feitelijke AG-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.2 Het contractuele AG-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.3 Het feitelijke GmbH-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.3.1 § 30 GmbHG en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.3.2 § 64 GmbHG en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.4 Het contractuele GmbH-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.5 Het GmbH-concern en cross-stream zekerheidsverlening
6.6.3 Contractuele grenzen aan upstream zekerheidsverlening: Limitation Language
6.7 Conclusie
Hoofdstuk 7. Evaluatie en conclusies
7.1 Inleiding
7.2 Evaluatie
7.2.1 Draagplichtproblematiek
7.2.1.1 Een geconsolideerde methode voor het bepalen van de draagplicht
7.2.2 Onzekerheid over de effectiviteit van regresrecht-beïnvloedende partijafspraken
7.2.3 Regresproblematiek: een typisch verschijnsel van het Nederlands recht
7.3 Eindconclusie
Samenvatting
Summary
Bibliografie
Jurisprudentieregister
Trefwoordenregister
Curriculum vita
Copyright Pagina
Voorwoord
Lijst van figuren
Lijst van afkortingen
Hoofdstuk 1. Inleiding
1.1 Probleembeschrijving
1.2 Onderzoeksvragen
1.3 Onderzoeksstrategieën en verantwoording
1.4 Leeswijzer
Hoofdstuk 2. Zicht op het regresrecht
2.1 Inleiding
2.2 Een zoektocht naar grondslagen: regres in het Romeinse recht
2.2.1 Borgtocht en het regresrecht
2.2.2 Hoofdelijkheid en het regresrecht
2.2.2.1 Het regresrecht tussen hoofdelijke schuldenaren: drie ontwikkelingsfasen
2.3 Het gerecipieerde recht en de nationale codificaties
2.3.1 Het regresrecht in de codificaties van de Duitstalige gebieden
2.3.2 De Code Civil en het Burgerlijk Wetboek van 1838
2.3.2.1 De Code Civil
2.3.2.2 Het Burgerlijk Wetboek van 1838
2.4 Het regresrecht en het Burgerlijk Wetboek van 1992
2.4.1 De bijdrageplicht en de omslagplicht
2.5 De draagplicht: omvang en reikwijdte
2.5.1 Maatstaven en rangorde
2.5.2 Maatstaven voortvloeiend uit de wet
2.5.2.1 Draagplichtverdeling bij een mededingingsrechtelijke boete in concernverband
2.5.3 Maatstaven voortvloeiend uit overeenkomst
2.5.3.1 Aard van de overeenkomst
2.5.4 Maatstaven voortvloeiend uit beginselen
2.5.4.1 Het profijtbeginsel
2.5.4.2 Het draagkrachtbeginsel
2.5.5 Maatstaven als gemene en ongemene deler
2.5.6 Draagplicht voor gelijke delen: hoofdregel en restregel
2.5.6.1 Het hoofdregelstelsel
2.5.6.2 Het restregelstelsel
2.5.7 Kosten en rente
2.5.8 Medewerkingsplicht, vrijwaringsplicht en mededelingsplicht
2.5.8.1 Vrijwaringsplicht
2.5.8.2 Mededelingsplicht
2.6 Regres en verhaal
2.6.1 Drempel(loos)regresstelsel?
2.6.2 Samenloop met art. 6:10 BW
2.6.3 Regres: vier scenario’s
2.6.3.1 De relatieve en absolute draagplicht
2.6.3.2 Einzelabwägung, Gesamtschau en de Kombinationstheorie
2.6.3.3 Het cascaderegres
2.6.4 Processuele aspecten van regres
2.7 Conclusie
Hoofdstuk 3. Zicht op het concern, de concernfinanciering en het stellen van zekerheid
3.1 Inleiding
3.2 Concernverhoudingen en concernstructuren
3.2.1 Het concernbegrip
3.2.2 Voor- en nadelen van concernvorming
3.2.3 Concernconflicten: het concernbelang versus de deelbelangen
3.2.4 Bestuursautonomie als typologisch onderscheidend criterium
3.2.4.1 Kaal Masten
3.2.4.2 Hanzevast
3.2.4.3 Comsys
3.2.4.4 Contractuele opvatting versus institutionele opvatting
3.2.5 Instructieproblematiek
3.3 Concernfinanciering
3.3.1 Geconsolideerde kredietverlening
3.3.1.1 Verschijningsvormen van geconsolideerde kredietverlening: terminologie
3.3.1.2 Het paraplukrediet
3.3.1.3 Het navelstrengkrediet
3.3.2 Cashmanagementsystemen
3.3.2.1 Cash pooling
3.3.2.1.1 Notional pooling
3.3.2.1.2 Balance concentration
3.3.2.1.3 Balance concentration: functies en fricties
3.3.2.1.4 Juridische aspecten van cash pooling
3.3.2.1.4.1 Cash pooling en doeloverschrijding
3.3.2.1.4.2 Cash pooling en tegenstrijdig belang
3.3.2.1.4.3 Cash pooling en kapitaalbescherming
3.4 Vormen van zekerheidstelling
3.4.1 Borgtocht
3.4.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid
3.4.3 Garantie
3.4.4 Patronaatsverklaring
3.4.4.1 Het toenemende belang van de patronaatsverklaring
3.4.4.2 De inhoud van de patronaatsverklaring
3.5 Conclusie
Hoofdstuk 4. Draagplichtproblematiek bij concernfinanciering
4.1 Inleiding
4.2 Ogem en de geboorte van een probleem
4.3 De sterfhuisconstructie en regres
4.4 Het systeem van gescheiden circuits en de omslag binnen concernverband
4.5 De enkelvoudige benadering en de geconsolideerde benadering
4.6 Het Rivier de Lek/Van de Wetering-arrest; de geconsolideerde benadering
4.6.1 Het Rivier de Lek/Van de Wetering-arrest
4.6.2 Het Rivier de Lek/Van de Wetering-arrest nader bekeken in de literatuur
4.6.3 De Rivier de Lek/Van de Wetering draagplichtformule en de rechtspraak
4.7 Het indirect profijt: een diffuus begrip
4.8 Het Janssen q.q./JVS Beheer-arrest; de enkelvoudige benadering
4.8.1 Het Janssen q.q./JVS Beheer-arrest nader bekeken
4.9 De olifant, de muis en de minibar: over solidariteit en profijt
4.10 Verruiming of versmalling van de kring van draagplichtigen?
4.11 Het ijkmoment voor het vaststellen van de draagplicht
4.12 Een alternatieve methode voor het bepalen van draagplicht
4.12.1 De concernverhouding en een geconsolideerd perspectief
4.12.2 Wie bepaalt, betaalt
4.12.3 Het machtscriterium en het ijkmoment
4.13 Conclusie
Hoofdstuk 5. Regresrecht-beïnvloedende maatregelen
5.1 Inleiding
5.2 Partijafspraken en het beteugelen van regresproblematiek
5.3 Het ontstaansmoment van de regresvordering en zijn gevolgen
5.3.1 Het ASR/Achmea-arrest: de wettelijke regresvordering
5.3.1.1 Contractuele regresrechten en het fixatiebeginsel
5.4 Methoden die indirect de regresvordering beïnvloeden
5.4.1 Een beroep op doeloverschrijding
5.4.2 Actio Pauliana
5.4.3 Ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid
5.4.4 Schuldoverneming
5.4.5 De bedding- en limiteringstheorie
5.4.6 Beroep op de onrechtmatige daad
5.4.7 De activa/passiva transactie
5.4.8 Beroep op de redelijkheid en billijkheid
5.5 Methoden die direct de regresvordering beïnvloeden
5.5.1 De vaststellingsovereenkomst
5.5.2 Afstand van regresakte
5.5.3 De garantieverklaring tegen regres
5.5.4 Pandrecht en een toekomstige regresvordering
5.5.4.1 Het vestigen van een zekerheidsrecht ter securering van een toekomstig regresrecht
5.5.4.2 Het bij voorbaat verpanden van een toekomstige regresvordering
5.5.5 Cessie
5.5.6 Achterstelling
5.6 Conclusie
Hoofdstuk 6. Regres en concern in het Duitse recht
6.1 Inleiding
6.2 Een kleine geschiedenis van het Duitse concernrecht
6.2.1 De voorfase 1850-1871: het prille begin
6.2.2 De Belle Époque 1871-1914: noodzaak tot regelgeving
6.2.3 De Goldene Zwanziger Jahre 1918-1929: van casuïstische naar samenhangende rechtsontwikkeling
6.2.4 De jaren dertig 1930-1945: voorzichtige stappen tot codificatie
6.2.5 De naoorlogse periode 1946-heden: de creatie van een systeem van concernrecht
6.2.5.1 Het AG-concernrecht: organisatie en normering in de wet
6.2.5.2 Het GmbH-concernrecht: organisatie en normering in de jurisprudentie
6.3 Het Aktiengesetz 1965: het Recht der verbundenen Unternehmen
6.3.1 Een typologie van inter-vennootschappelijke relaties: §§ 16-19 AktG
6.3.2 § 18 AktG: het concern
6.3.2.1 Het contractuele AG-concern
6.3.2.1.1 Unternehmensverträgen: een uiteenzetting
6.3.2.1.2 Eingliederung
6.3.3 Het feitelijke AG-concern
6.4 Het GmbH-concernrecht
6.4.1 Analoge toepassing van het AktG
6.4.2 Regels voor kapitaalbehoud
6.4.2.1 § 30 GmbHG
6.4.2.2 Doel en werking
6.4.2.3 Juridische consequenties van een inbreuk op § 30 GmbHG
6.4.2.4 § 64 GmbHG
6.4.3 Het BGH en het GmbH-concernrecht
6.4.3.1 Bremer vulkan: Existenzvernichtungshaftung 1.0
6.4.3.2 Trihotel: Existenzvernichtungshaftung 2.0
6.5 Persoonlijke zekerheden
6.5.1 Zekerheden in het Duitse recht
6.5.2 Bürgschaft
6.5.2.1 Typen borgtocht
6.5.2.2 De vordering die gesecureerd is door meerdere borgen
6.5.2.3 Höchstbetragsbürgschaft variaties
6.5.3 Schuldbeitritt
6.5.3.1 Schuldbeitritt en regres
6.5.4 De Patronatserklärung
6.5.4.1 De Patronatserklärung en regres
6.5.4.1.1 De patroon komt het verklaarde na
6.5.4.1.2 De patroon betaalt schadevergoeding aan de kredietgever
6.5.4.1.3 Het belang van de protegé
6.5.5 Concurrentie tussen zekerheidsgevers
6.6 Upstream en cross-stream zekerheidsverlening in concernverband
6.6.1 Algemeen civielrechtelijke grenzen aan upstream zekerheidsverlening
6.6.1.1 Onrechtmatigheid wegens kneveling van de zekerheidsgever
6.6.1.2 Onrechtmatigheid wegens schuldeisersbenadeling van de dochter
6.6.2 Vennootschaps- en concernrechtelijke grenzen aan upstream zekerheidsverlening
6.6.2.1 Het feitelijke AG-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.2 Het contractuele AG-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.3 Het feitelijke GmbH-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.3.1 § 30 GmbHG en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.3.2 § 64 GmbHG en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.4 Het contractuele GmbH-concern en upstream zekerheidsverlening
6.6.2.5 Het GmbH-concern en cross-stream zekerheidsverlening
6.6.3 Contractuele grenzen aan upstream zekerheidsverlening: Limitation Language
6.7 Conclusie
Hoofdstuk 7. Evaluatie en conclusies
7.1 Inleiding
7.2 Evaluatie
7.2.1 Draagplichtproblematiek
7.2.1.1 Een geconsolideerde methode voor het bepalen van de draagplicht
7.2.2 Onzekerheid over de effectiviteit van regresrecht-beïnvloedende partijafspraken
7.2.3 Regresproblematiek: een typisch verschijnsel van het Nederlands recht
7.3 Eindconclusie
Samenvatting
Summary
Bibliografie
Jurisprudentieregister
Trefwoordenregister
Curriculum vita
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
