Jitske Kramer - Luisteren naar de toekomst

In liminale tijden zoeken we naar nieuwe antwoorden. Naar ideeën om de toekomst vorm te geven. Vaak door heel veel dingen te doen, te berekenen en plannen. Met afspraken, gesprekken, standpunten en overtuigingen. Maar de crux om te komen tot iets nieuws zit niet in het lawaai van de acties, maar in de stilte ertussen. In de adempauze kan zich een nieuwe gedachte vormen, is mijn ervaring. In het laten vallen van een stilte, het toelaten van twijfel. Nieuwe antwoorden kun je vinden in cijfers en tabellen, maar ook in verhalen en gevoelens. Hiervoor kun je de stilte in jezelf opzoeken, maar je kunt ook leren luisteren naar de tekenen die zich aandienen.

Orakels

In het boek When Oracles Speak (2000) van de Amerikaanse hoogleraar psychologie Dianne Skafte, kwam ik het verhaal tegen van het Dodona-orakel, een grote eik die in de omgeving van Delphi stond. In de Griekse oudheid reisden pelgrims eeuwenlang van heinde en verre naar deze boom om de fluisterende orakelstem te horen en er raad te krijgen. Voordat mensen naar de boom gingen, deden ze een rituele reiniging en brachten ze offers, waarna ze onder de boom gingen liggen of in de grote stevige takken klommen en hun zorgen hardop uitspraken. Daarna bleven ze luisteren. Tot er uit de stilte een zacht geritsel te horen was, een geruis, een ademhaling, zoals die van een groot wezen, en er ten slotte door het rijke, complexe geluid heen duidelijke woorden te onderscheiden waren. De woorden waren cryptisch en moesten mensen zelf interpreteren naar hun eigen context. Wanneer het antwoord op hun vragen op z’n plek viel, wisten mensen intuïtief dat het juist was. Met een offer bedankten ze de eik voor zijn weldadige steun, en het verhaal gaat dat de pelgrims vervuld van een nieuw besef van vrede en zelfverzekerdheid weer naar huis gingen. Overtuigd dat ze de woorden van een goddelijke aanwezigheid hadden gehoord en dat de boodschap alleen voor hen bestemd was.

Associaties

Hoe mooi is het om de wereld te gebruiken als één grote brainstormplek die je voortdurend door allerlei toevallige tekenen op nieuwe ideeën kan brengen. Ik vind het wel een mooie vorm van een managementmeeting: vraag formuleren, deze met elkaar hardop uitspreken en onder een boom gaan liggen luisteren naar het antwoord. Luisteren naar de tekenen, waardoor we frisse associaties krijgen. Voor vernieuwing hebben we verbeeldingskracht nodig. Juist als we het niet weten, moeten we durven twijfelen. In de stilte ontstaat de connectie. Zeker in onzekere of conflictueuze momenten in mijn leven, vind ik die stilte niet gemakkelijk. Omdat er zoveel te horen en voelen is als je echt de tijd neemt om te luisteren. Dan voel je dat de stilte niet de afwezigheid is van iets, maar de totale aanwezigheid van alles. Stilte is de luidste vorm van communicatie.

Verhalende wezens

In deze onzekerheid, zoeken mensen in alle tijden en alle culturen hun zekerheid bij orakels, ook in moderne samenlevingen. Elk denkbaar verschijnsel of hulpmiddel kan als instrument dienen voor een boodschap van een dieper weten. In elke cultuur noemen mensen dit anders en gebruiken ze andere items: stokjes, wolken, koffiedik, kaarten, theebladeren, dieren, cijfers en grafieklijnen. Orakels spreken niet in bulletpoints en heldere opdrachten, maar in metaforen en beelden die je op verschillende manieren kunt interpreteren. Mensen geven voortdurend betekenis aan de wereld, we kunnen niet anders, we zijn verhalende wezens. De beste keuzes ontstaan door goed te luisteren.

Kom ook

Op 11 november 2024 geeft Jitske Kramer de Masterclass Tricky Tijden. Een volle dag in het thema verandering en transformatie. En specifiek in de intrigerende, gekke, enge, spannende, avontuurlijke en turbulente tussentijd van verandering. Bekijk het programma >

Dit artikel staat in het septembernummer van Managementboek Magazine. Deze editie lees je hier >