De toepassingen lijken oneindig, in de medische en financiële sector, bij het analyseren van klimaatverandering enzovoort. Met de Robot aan het stuur, die het autorijden van de mens mogelijk overneemt, wordt het tijd stil te staan wat de impact is van al deze innovaties. Jochanan Eynikel zet ons aan het denken in Robot aan het stuur.
Eynikel ziet vier belangrijke trends: de digitalisering der dingen, lerende machines, vermengde realiteit en slimme robotica. Het zijn trends die we nu al zien of veel over lezen. Eynikel beschrijft ze duidelijk en legt meteen voor dat technologie ons voor keuzes stelt die we eerder niet hadden. Soms bedoeld, soms onbedoeld. Zo leidde echografie onbedoeld tot de vraag wat een levenswaardig leven is. Ook gingen we met energiezuinige lampen de lampen juist langer laten branden.
Technologie is per definitie niet neutraal, stelt Eynikel. Achter elk ontwerp zit een visie over wat goed voor ons is. Een eenvoudig en herkenbaar voorbeeld is de flitspaal. ‘Nudging’ kan ook ‘judging’ worden, waarbij de ontwerper van de technologie bepaalt welk gedrag goed is. Het is goed dat we ons dit bewust zijn.
In deel drie van Robot aan het stuur staat waardengedreven innovatie centraal. Eynikel presenteert het WIN-canvas, waarbij WIN staat voor waardengedreven innovatie. Dit canvas is een interessant hulpmiddel, omdat het helpt inzichtelijk maken waar mogelijk gevaren van de nieuwe technologie zitten. Het model behandelt drie hoofdonderwerpen: stakeholdersanalyse, maatschappelijk impactanalyse en waardentoets. Bij de stakeholdersanalyse wordt in kaart gebracht wie direct dan wel indirect betrokken zijn bij de technologie. Vervolgens staat de vraag centraal wat de mogelijke maatschappelijke impact van de innovatie is. En tenslotte geeft de waardentoets inzicht in waar mogelijke waardenconflicten kunnen ontstaan. Als voorbeeld werkt Eynikel het canvas uit voor de zelfrijdende auto.
De trends in Robot aan het stuur zijn mij wel bekend, maar Jochanan Eynikel weet het heel goed uit te leggen – beter dan ik in andere boeken tegenkom. Het wordt echt interessant wanneer het over ethiek gaat. Daar komen andere auteurs vaak niet verder dan privacy. Hier komt de expertise van Eynikel duidelijk naar voren. Het WIN-canvas helpt om verder te denken dan de meest voor de hand liggende impact en waardenconflicten. Robot aan het stuur zet aan het denken, verder dan de toepassingen van innovatie, en is daarmee een nuttige aanvulling op andere trend/technologieboeken.
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
