Sam is directeur van een maatschappelijke organisatie. Hij wil graag ervoor zorgen dat de organisatie betekenisvol is. Maar Sam verkrampt, uit angst dat hij het niet waar kan maken. De organisatie stagneert daardoor juist. Een gemeentelijk projectteam moet de voorwaarden voor nieuwbouwprojecten omschrijven. De teamleden blijven hangen in hun eigen werkveld en daardoor botsen sommige regels met elkaar. Het lukt niet om samen een eenduidig kader te maken. Managementassistente Heleen geniet ervan dat zij zich mag bekommeren om collega’s en is heel druk met zorgen. Hebben de collega’s haar echt zo nodig, of probeert Heleen vooral te redderen? Ze loopt tegen haar grenzen aan en is moe.
Cruciale factoren
Het zijn een paar realistische voorbeelden van de worstelingen die mensen meemaken op hun werk. Ik vraag me af hoe het komt dat mensen het zo lastig vinden om goed samen te werken, of zelfs nog een stap verder te gaan waardoor samenwerking Samenspel wordt.
In mijn boek Samenspel identificeer ik de cruciale factoren die nodig zijn om mensen samen te laten excelleren in hun omgeving. In talloze organisatie-ontwikkelingstrajecten heb ik ontdekt wat er bij mensen als individu en als groep (en systeem) zoal in de weg kan zitten en waarom ze zo moeilijk uit vertrouwde groeven komen. Waarom zien we niet dat het ook anders kan, of waarom lukt dat niet ook al zien we het wel? Het overkomt iedereen: of je nu directielid, professional, of ondersteuner bent. Als dingen niet lopen zoals gepland, is de eerste reflex vaak om de dingen nog strakker te gaan regelen. Op die manier meer grip proberen te krijgen is vrijwel nooit de oplossing. Maar wat dan wel?
Sleutel voor transformatie
In mijn boek Samenspel laat ik zien dat we zelf de sleutel in handen hebben om te transformeren en meer daadwerkelijke impact te hebben als organisatie. Het begint met de onderkenning dat we de zo noodzakelijke impact alleen kunnen bereiken wanneer met elkaar nieuwe wegen durven te bewandelen. Samenwerken is niet genoeg meer: daarvoor is samenspel nodig.
Samenspel begint met de onderkenning dat we de organisatie verder brengen door met elkaar een grotendeels onvoorspelbaar proces te doorlopen. Ook al hebben we een globaal beeld van de gewenste of noodzakelijke richting, we weten dat we uitkomsten en consequenties vooraf niet geheel kunnen overzien en antwoorden niet zonder elkaar kunnen vinden. In het proces hebben we te maken met een hoge mate van onzekerheid. Daar zit ook de crux: in onzekere tijden zijn mensen niet automatisch op hun best. In mijn boek beschrijf ik dat wanneer we de onzekere verandering met elkaar aangaan, we prestaties kunnen leveren die ons voorstellingsvermogen te boven gaan.
Zo biedt Samenspel ons een optimistisch beeld van de mogelijkheid om organisaties nieuwe wegen te laten inslaan, waar mensen zich vanuit vrijheid met organisatiedoelen verbinden. Vergaderingen worden ontmoetingen, waar naar elkaar geluisterd en gedeeld wordt. Er zijn duidelijke afspraken, en er is ruimte voor speelsheid en improviseren. De resultaten zijn van wezenlijke betekenis.
Handvatten
Het boek biedt niet alleen praktische handvatten, ik ga ook dieper in op de theorie achter het concept. Er is aandacht voor de leidende principes zowel op individueel als organisatieniveau, een apart deel gaat over leiderschap bij samenspel. In het laatste deel van het boek leren we waar bestuurders en ambtenaren in het publieke domein tegenaan lopen in de interactie met elkaar en met de samenleving.
Samenspel vraagt van ons om ons te begeven in onzekerheid, en dat we daarin samen durven te verkeren. Wie het daar samen uithoudt, in het ‘niet weten’, kan nieuwe manieren van werken ontdekken en vernieuwing scheppen.
