700 pagina's waarvan economen en andere statistici weten dat de conclusies methodologisch wankelen. En waarvan de alarmerende toekomstvoorspellingen berusten op aannames. What if-scenario’s zijn een geliefd onderwerp voor historische science fiction waarvan we nooit de afloop te weten komen. Maar goed, daar staat ie! Zijn gewicht in euro’s waard. Kapitaal in de 21ste eeuw.
Dezelfde gedachten moeten indertijd door de hoofden hebben gespookt van de bezitters van In search of Excellence. Toen bleek dat en de methodologie op zijn minst wankel was (‘connecting the winning dots’). En de data ook nog eens gefabriceerd (of liever: selectief georkestreerd). Toen bleek dat de weg van good naar great niet zozeer langs ‘het pad der beroemde zeven karakteristieken’ liep maar gewoon langs de hersenkronkel die we methodologisch onverantwoord onderzoek noemen. Wie daar doorheen keek, zag dat de great companies niet beter presteerden dan de good companies.
Nog maar een dan, van recentere datum. The Long Tail. De idee dat door internet nichemarkten mainstreammarkten zouden overvleugelen. Iedereen wilde zo graag geloven in dit concept van Chris Anderson dat een plausibel en ingenieus maar wederom foutief onderzoek werd omarmd. Maar de kille cijfers weerspiegelden deze voorspelling niet. Toen niet en nu niet. Nog altijd hangt de verkoop gewoon samen met grote hits en blijft de verwachte goudmijn aan allerlei obscure muzikale uitingen onontgonnen. Er is in vergelijking met vijftig jaar geleden eigenlijk niets veranderd.
En van heel recente datum zijn de talloze zelfhulpboeken die adviseren hoe succes op de banenmarkt gegarandeerd is. Helaas vaak geschreven door ‘collega’s’ die een rotsvast vertrouwen hebben in theorie. De veelheid aan gratuite tips verraadt in elk geval weinig praktische ervaring. Maar gelukkig zijn er tegenwoordig ‘hulp bij zelfhulp boeken’. Wie na de zoveelste afwijzing vertwijfeld vertroosting zoekt, is er Waar blijft die baan?. En omdat Renzo Verwer zijn boek zelf al de ondertitel ‘Tien sprookjes over de arbeidsmarkt’ heeft meegegeven, hoeven wij daar verder niet op in te gaan.
Er zijn dus nogal wat boeken in managementland die een zekere graalstatus beogen. En dat ook weleens krijgen. Soms terecht, soms ook onterecht. Maar dat blijkt pas jaren later. En telkens weer is er dan die vraag: waarom? Waarom staat opeens iedereen zich te laven aan die gouden beker terwijl we inmiddels weten dat de echte graal uit het hout van hard werken is gesneden. Waarom? Waarschijnlijk omdat we willen geloven. In van alles maar vooral succes. Maar ons denken is net zo feilbaar als psychologieboeken ons vertellen. Of omdat we er toch weer zijn ingetrapt. Zo nu en dan een marketingboek ter hand nemen loont echt. Of omdat we in essentie kuddedieren zijn en heel schaapachtig achter elke hype aan wandelen. Gedrag is de belangrijkste component bij alles wat met organisaties te maken heeft, de rest is garnering.
Verhalen, sprookjes, fabels, metaforen, we geloven er graag in. Omdat ze inspireren, enthousiasmeren, vaart maken. Niks mis mee, zolang dat geloof maar niet blind maakt.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
