Medewerkers van de ING hebben dus een boek over hun ervaringen met innovatie: hun successen, frustraties, geleerde lessen en veelgestelde vragen. 'Ideeën genoeg' is een boek geworden dat de literatuurlessen over innovatie combineert met keuzes van de groep: 'Zo doen wij het!' 'Dit is onze overtuiging.' En die combinatie is aangevuld met citaten uit interviews met allerlei deskundigen. De auteurs (naast Van Engelen hebben meerder mensen bijgedragen) willen laten zien hoe de innovatieafdeling tot stand is gekomen en hoe ze zaken rond innovatie aanpakken. De dagelijkse praktijk dus, met als doel de lezer te inspireren. Zoals de titel al zegt, ontbreekt het in de organisatie vaak niet aan ideeën. Maar het is veel moeilijker te voorspellen wat nou een goed idee is, een idee dat tot de gewenste klapper zal leiden. Men moet een achtste zintuig ontwikkelen om een gevoel voor trends, vooral die op de langere termijn, te ontwikkelen.
Een business case opstellen, zoals vaak gebeurt, is hier een tamelijk onzinnige actie. Het is veel beter om een verdienmodel op te stellen waarin men aangeeft waar het bedrijf geld aan gaat verdienen. Het management, zowel top- als middelmanagement, speelt een belangrijke rol in het omarmen van de innovatie: als sponsor en facilitator, dus zorgen voor budget en mensen voor het uitwerken van innovatie-ideeën. Vooral het middenmanagement speelt een vaak onderschatte maar cruciale rol bij de ontwikkeling van innovatie. De innovatieafdeling onderhoudt als interne netwerker veel contact met de diverse spelers en faciliteert het innovatieproces. Innoveren is geen 'kunstje'. Vaak moet er geïmproviseerd worden en nog vaker is het een kwestie van gewoon doen. Doorzettingsvermogen en enthousiasme zijn absolute randvoorwaarden, en de overtuiging van de 'innovator' is soms belangrijker dan het idee op zich. Bovendien, en dat maakt het vaak lastig, bewijst een innovatie zich pas achteraf. Elke hoofdstuk is door een ander lid van de innovatiegroep geschreven. In tien relatief korte hoofdstukken komen verschillende thema's aan bod. Vaak is er overlap in de hoofdstukken waardoor stellingen en voorbeelden worden herhaald. De toon varieert van neutraal tot soms cynisch, bijvoorbeeld als het over budget gaat. Maar onder elke toon ligt enorm veel enthousiasme en geloof in de eigen afdeling, zij het soms wat verscholen. De positieve kant van het verhaal had van mij toch wel iets meer mogen doorschemeren. Ik proef nu nog weinig van de successen. Het boek is tenslotte een 'persoonlijk' document, geen theoretische tekst die de zaken zo objectief mogelijk weer moet geven. Is 'Ideeën genoeg' dan een typisch ING-boek geworden? Nee, bepaald niet. De problematiek zal vele 'innovatoren' herkenbaar in de oren klinken. Beren genoeg op de weg, maar het wordt pas interessant als ik kan lezen hoe een afdeling met deze beren omgaat, en welke oplossing ze er voor vinden. Natuurlijk, oplossingen zijn nooit zomaar te kopiëren, maar ze kunnen wel als steuntje in de rug dienen. Een vraag blijft onbeantwoord: zou het gelukt zijn om die 'financiële Senseo' te vinden?
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
