Blauw bloed - Opkomst en ondergang van De Postbank is een feest van herkenning. In het boek over de opkomst en ondergang van de Postbank komen ze allemaal voorbij: de girokaart, de slogan ‘Giroblauw past bij jouw’, de girobus van de Gemeentegiro Amsterdam in de stijl van de Amsterdamse School en de bekende giro-envelop. Wie is er niet mee opgegroeid? Dus natuurlijk is het jammer als zo’n sterk merk als de Postbank van de ene op de andere dag wordt opgeheven. Puur vanuit sentimentele gronden.
Toch huilt Wichert van Engelen gelukkig niet mee met de sentimentele wolven (of beter blauwe leeuwen) in het bos. In februari 2009 houdt slechts de merknaam Postbank op te bestaan, zo schrijft hij nuchter in zijn voorwoord. ‘Een groot deel van de producten en diensten blijft in de markt, zij het onder een andere naam. En in feite bestaat het bedrijf de Postbank dan al veel langer niet meer. Wanneer uiteindelijk de buitenste schil, de merknaam, verdwijnt, is de Postbank als instituut al lang verdwenen. Het afbraakproces is eigenlijk al vóór de oprichting in 1986 begonnen.’
Van Engelen plaatst de opheffing van de Postbank in het grotere maatschappelijke proces van de privatisering van voormalige overheidsorganisaties. Dit leidde bijna onvermijdelijk tot schaalvergroting, het verheerlijken van de aandeelhouder en hogere salarissen en bonussen voor bestuurders. De klant is er echter nauwelijks beter van geworden, concludeert Van Engelen. De dienstverlening is er niet beter van geworden, de bank is er niet innovatiever door geworden en ook de kosten zijn voor de consument niet gedaald. Er is alleen een degelijke bank verdwenen die zonder al te veel poespas het betalingsverkeer voor miljoenen klanten regelde.
De ondergang van de Postbank zou dus vooral een les en waarschuwing moeten zijn voor al die organisaties die ook zo graag de markt op willen, en voor alle voorstanders van privatisering in politiek en adviesbedrijf. Het enthousiasme voor meer marktwerking is gelukkig al enigszins getemperd, maar mensen zijn erg hardleers en dus is een extra waarschuwing nooit weg. Het enige kritiekpunt dat je Van Engelen misschien kunt maken, is dat hij die waarschuwing nog wel wat harder van de daken had mogen schreeuwen dan hij nu doet.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
