Wat volgt vind ik echter wat teleurstellend. Covey voert 'Slim vertrouwen' op als eureka-begrip: blind vertrouwen (goedgelovigheid) werkt niet, wantrouwen (achterdocht) evenmin, het gaat om doordacht vertrouwen: bereidheid om te vertrouwen, maar wel na ampel beraad, niet blindelings, niet altijd, niet iedereen, niet zomaar. Vervolgens schetst Covey jr. 'de vijf stappen naar slim vertrouwen'. Voor de hand liggende inzichten als 'geloof in jezelf' en 'geef het goede voorbeeld' tuimelen over elkaar heen. Met een veelheid aan euforische voorbeelden wordt de waarheid ervan steeds maar weer opnieuw geïllustreerd.
Nieuwe, opmerkelijke en handzame gedachten ontwaar ik helaas niet. Is 'vertrouwen' als concept daarmee leeg en het geven van vertrouwen als uitgangspunt voor leiders en ontvangers van leiding daarmee in zich een open deur? Geenszins. In 1981 legde Habermas al het indrukwekkende fundament voor de zgn. 'communicatieve rationaliteit' – het sociologisch gegeven dat noch strategisch calculerend handelen, noch onvoorwaardelijk vertrouwen in communicatieprocessen succes bevorderen en dat feitelijk zoiets als 'slim vertrouwen' nodig is - in de intermenselijke interactie inclusief een stevig wetenschappelijk onderbouwd model rond de vraag hoe die realiseren. Inzichtrijke aanknopingspunten tref ik ook aan in de EFT-stroming in de klinische psychologie. Daarin wordt o.a. het fundament van intermenselijke verbinding ontrafeld en wordt geschetst en onderbouwd dat die verbinding (de basis voor vertrouwen dunkt me) ontstaat bij de gratie van toegankelijkheid van mensen (en dus professionals) voor anderen (in termen van intenties, overtuigingen, sentimenten, voornemens etc.), ontvankelijkheid van mensen voor de intenties, overtuigingen etc. van anderen en van de onderlinge betrokkenheid van mensen (in termen van de oprechte wil anderen te helpen en samen doelen te realiseren). Gedegen onderzoek naar de betekenis van dergelijke gefundeerde inzichten voor de managementpraktijk zou welkom zijn! Valt er dan helemaal geen inspiratie te ontlenen aan Smart Trust? Dat dan toch weer wel. Covey haalt talrijke prachtcitaten aan van grootheden uit de historie. De mooiste vond ik de volgende van Goethe: 'Behandel mensen alsof ze zijn wie ze zouden moeten zijn en je helpt ze te worden wie ze zouden kunnen zijn'. Zowaar een fraai praktisch recept voor het bouwen aan (zelf)vertrouwen!
Over Iwan Basoski
drs. Iwan Basoski is managing director bij KPC Groep, een consultancybureau op het gebied van leer- en opleidingsvraagstukken. Zijn verantwoordelijkheid bij KPC Groep betreft de consultancy op het vlak van management development, leiderschapsvraagstukken, verandermanagement en organisatiecultuur.
