Hoe vang ik een rat?

Het zou al te makkelijk zijn slechts op het succes van de voorganger mee te liften, maar gelukkig hebben Engelfriet en Van der Geer de lezer nog wat te bieden. Ook al lijkt het in hun boek of de hele organisatie vol met ratten zit, er zijn middelen om die rat van repliek te geven en als een echte rattenvanger de organisatie te behoeden voor de streken van de rat. De middelen die Engelfriet en Van der Geer aanbieden zijn handig en de voorbeelden erbij zijn wellicht nog het meest interessant.

Zo is de dialoog tussen de ene opperrat Marcel van Dam en de andere opperrat Pim Fortuijn geweldig. Iedereen die zich dit gesprek herinnert weet dat het een pingpong gevecht van beschuldigen wordt. Als echte rattenvanger laat je je niet verleiden door te happen op de commentaren van de rat. Niet elke tegenwerking is er een van een rat, lijkt me. Op die manier zijn er wel heel veel ratten in de organisatie, meer dan de 'echte' rat zoals die nar voren kwam in het boek van Schrijvers. We vergelijken op z'n tijd allemaal wel eens appels met peren en halen er in discussies dingen (al dan niet door emotie gegeven) bij die niet ter zake doen. Maar dat maakt iemand niet perse rat. De aanwijzingen in 'Hoe vang ik een rat?' zijn bruikbaar in de praktijk, ook zonder de verwijzingen naar het (onbewuste) rattengedrag van anderen. In elke discussie, onderhandeling of vergadering waarin een beslissing moet worden genomen is het nuttig het doel voor ogen te blijven houden en alle afleiders terug naar het onderwerp van zaken te brengen. Goed discussiëren of debatteren is nog niet eenvoudig, zo blijkt uit de voorbeelden. 'Wat weet jij daar nou van', krijgt de nieuwe medewerker naar zijn hoofd geslingerd. Misschien is dat waar, maar, zo stellen Engelfriet en Van der Geer, negeer deze aanval en haal de discussie terug naar de inhoud. Het zal niet iedere nieuwe kracht makkelijk vallen. Ook zal het niet eenvoudig zijn onverwacht uit de hoek te komen (ratten houden namelijk van voorspelbaarheid), maar het is het proberen waard. De auteurs beschrijven de verschillende rattentrucs en bijbehorende tegenaanval in heldere taal en veelal vergezeld van een voorbeeld. Dat maakt het rattengedrag herkenbaar en het alternatief voor happen eenvoudig. De tactieken die in dit boek worden beschreven zullen vele lezers bekend voorkomen uit andere communicatie- of managementboeken waar over weerstand wordt gesproken. Voor die lezers is 'Hoe vang ik een rat?' een makkelijk leesbaar en vaak vermakelijk boek dat hen eraan herinnert niet in de al dan niet bewust opgezette vallen van de tegenstander te trappen.