Ik ben benieuwd hoe Steven en Stephen de verleiding een sequel te schrijven zouden definiëren. Met Freakonomics, dat ruim vier jaar geleden verscheen, hebben ze school gemaakt. Het boek is de standaard geworden voor een subgenre, waartoe bijvoorbeeld het werk van Tim Harford en - met een beetje slechte wil - ook dat van Malcolm Gladwell gerekend kan worden: wetenschappelijk angehauchte micro-economische journalistiek, waarbij de auteurs proberen de verborgen verleiders voor het menselijk gedrag bloot te leggen.
De methode die Levitt en Dubner in Superfreakonomics hanteren verschilt niet zo veel van wat ze deden in Freakonomics. In hoog tempo werken ze een even afwisselende als bizarre en controversiële lijst onderwerpen af, van de afkoeling (!) van de aarde tot patriottistische prostituees, van de afkomst van terroristen tot de invloed van kabeltelevisie op ontwikkelingslanden en van het lagere ambitieniveau van vrouwen tot de mogelijkheid prostitutie te stimuleren bij capucijner-aapjes. Aanstekelijk materiaal, afgezien van enkele dubbelingen met Malcolm Gladwell (het aantal opmerkelijke en betekenisvolle onderzoeken is kennelijk niet oneindig).
Een belangrijk verschil met het vorige boek is dat Levitt en Dubner zich in Superfreakonomics meer richten op het onderuit halen van vooronderstellingen die in de meeste gevallen eigenlijk door niemand worden betwist. In Freakonomics ging het om de prikkelingen die mensen verleiden, in Superfreakonomics gaat het vooral om doodsimpele aannames, die soms grote gevolgen kunnen hebben. Wist u dat het - althans in de Verenigde Staten - gevaarlijker is om dronken naar huis te lopen dan om dronken naar huis te rijden? Wist u dat kinderzitjes in auto’s (voor kinderen van twee jaar en ouder) niet effectiever zijn dan gewone autogordels?
Maar het grootste verschil met het eerste boek is nog wel dat Superfreakonomics zowaar voor controverse heeft gezorgd. Dat heeft te maken met het stuk dat zij hebben gewijd aan de wereldwijde klimaatproblematiek. Levitt en Dubner zetten hun vraagtekens bij de betekenis van Al Gore, die met zijn ‘An inconvenient truth’ een miljoenenonderneming heeft opgezet die teert op onheilstijdingen. Levitt en Dubner stellen vast dat de aarde weliswaar opwarmt, maar dat één vulkaanuitbarsting van enige omvang meer zal betekenen voor de afkoeling van de aarde dan alle menselijke pogingen de uitstoot van CO2 terug te dringen. Bovendien zorgt het terugdringen van de uitstoot juist voor opwarming van de aarde, omdat de zon nu gemakkelijker door de smog heen kan schijnen.
Hun kritiek is hen niet in dank afgenomen. Nobelprijswinnaar Paul Krugman bijvoorbeeld beschuldigt ze ervan wetenschappelijke onderzoeksresultaten verkeerd te hebben weergegeven met als doel hun punt te scoren.
Of Krugman gelijk heeft, kan ik niet beoordelen, maar Levitt en Dubner zijn zo laconiek dat het aanlokkelijk is om ze bij de klimaatsceptici in te delen. Zelf zijn ze het daar niet mee eens. Ze hebben hun hoop gevestigd op enkele onorthodoxe wetenschappers, die niet bang zijn om met ongebruikelijke oplossingen te komen. Ze vermoeden dat het wel goed zal komen, zoals meer dan 100 jaar geleden de dreigende milieuramp in New York City - te weten die van de zich almaar ophopende bergen paardenstront - ook werd afgewend door het gebruik van nieuwe techniek. Welke techniek, vraagt u? Inderdaad, dat was de auto.
Deze interpretatie en ook andere stellingnamen maken van Superfreakonomics wel fascinerende lectuur. Het is een boek dat veel meer doet dan alleen een paar interessante onderzoekjes bij elkaar vegen: er staat wat op het spel.
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
