De vijf kritieke succesfactoren voor coaching - Uitstekend en gedegen naslagwerk

Een snelle search op internet leert dat er in Nederland inmiddels tienduizenden coaches aan het werk zijn. Coaching in Nederland is volwassen geworden en bij een volwassen vakgebied, hoort een eigen serieus standaardwerk.

Met hun boek De vijf kritische succesfactoren voor coaching beogen Ger van Doorn en Marijke Lingsma zo'n standaardwerk te bieden, naar eigen zeggen 'primair bestemd voor beginnende coaches (in opleiding)'. De hoofdtekst van het boek bestaat uit twee delen, waarbij het eerste deel de theoretische basis vormt voor de vijf kritieke succesfactoren en en het tweede deel beoogt praktische werkmodellen te bieden.

De vijf kritieke succesfactoren voor coaching zijn de volgende:

1. Omgevingsbewustzijn in werken en leren: de context;

2. Doelgerichtheid in werken en leren: de meetlat;

3. Zelfsturing in werken en leren: eigenaarschap;

4. Competentiegericht leren: de ijsberg en

5. Ervaringsleren: hier en nu.

Elk van deze kritieke succesfactoren (KSF's) wordt besproken in het eerste deel van het boek dat ruim 200 pagina's telt en letterlijk en figuurlijk bol staat van de theorie en tabellen en schema's die al die theorie samenvatten en inzichtelijk moeten maken. Het boek is goed onderbouwd en zeer volledig. Er is een uitvoerig literatuuroverzicht van 50 pagina's achterin het boek, maar ook een begrippenlijst, een index, een lijst van figuren, een lijst van tabellen en een enorme trits aan bijlagen. In die zin is weinig aan te merken aan dit boek en kan het uitstekend dienen als naslagwerk voor werkmodellen en dergelijke.

Een volledig boek hoeft echter nog niet een prettig boek te zijn. Zo vraag ik me bijvoorbeeld af of de primaire doelgroep van beginnende coaches zitten te wachten op een boek waar de hoofdtekst pas begint na 50 pagina's aan voorwoord en inleiding waarin elke keuze in het boek uitvoerig verantwoord wordt, inclusief een uitvoerige taalkundige verantwoording over waarom het kritieke en niet kritische succesfactoren moet zijn. Dergelijke keuzes passen volgens mij beter bij een kritisch publiek van academische onderzoekers dan bij beginnende coaches.

Ook de tekst is vaak behoorlijk stroef, academisch, saai en misschien zelfs wel ambtelijk van toon, waardoor het lezen van dit boek alleen voor de echte doorzetters is. Lange zinnen met veel afkortingen en onnodig academische en naar mijn smaak soms archaïsche woorden maken dat deze dikke pil vooral als een studieboek voelt en leest. Overigens zijn er ook delen van het boek die wel wat vlotter weglezen en ik vraag me af of hier het verschil in auteurs te zien is.

Nu gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat de auteurs mensen ook niet aanraden het boek van kaft tot kaft te lezen. Ze raden de lezer -terecht- aan om het boek in grote lijnen door te nemen en zich te verdiepen in de tekstdelen die de lezer het meest aanspreken en het boek vooral ook te gebruiken als naslagwerk. Wat ik de lezer nog zou willen aanraden om niet te verdwalen in de veelheid aan theoretische inzichten en modellen is om juist aan het einde van de hoofdtekst te beginnen bij het hoofdstuk 'Afronding: samenvatting en integratie'. Daarin wordt de uitvoerige hoofdtekst in grote lijnen besproken en komen de auteurs tot een synthese. Wanneer je als lezer dan interessante stukken tegenkomt waar je dieper in wilt duiken, kun je terugbladeren naar de hoofdtekst of vooruit naar de bijlagen waarin elke theorie uitvoerig aan bod komt. Op die manier vind je denk ik gemakkelijker de weg door de enorme hoeveelheid kennis die in dit boek te vinden is, waarbij het gaat van intrinsieke en extrinsieke motivatie, tot leertheorieën tot inzichten uit bijvoorbeeld mindfulness.

Kortom: dit boek leest niet even lekker vlot weg, dat komt niet alleen door de hoge informatiedichtheid, maar ook door de formele academische schrijfstijl. Ik zou niemand aanraden het van kaft tot kaft te lezen. Maar dit boek is wel een uitstekend en gedegen naslagwerk, waarin je specifieke kennis of modellen kan nazoeken wanneer je die nodig hebt of je even je kennis wilt opfrissen of aanvullen. In die zin hebben de auteurs misschien inderdaad wel een standaardwerk voor professionele en competente coaches geschreven. Ik zal De vijf kritische succesfactoren voor coaching er in de toekomst zeker nog weleens bij pakken als naslagwerk.

Sippy van Akker MSc is bestuurskundige en legt zich toe op coaching en consultancy op het gebied van mens, werk en zingeving. Sippy schrijft sinds 2018 over deze onderwerpen op zinvollerleven.nl, het door haar opgerichte platform voor bewust en zinvol leven en werken.