Onderzoek, de basis is geschreven vanuit een niet alleen nobele maar ook noodzakelijke gedachte. Studenten HBO, die de primaire doelgroep van dit boek vormen, zijn onnodig lang bezig met het uitvoeren van een (afstudeer)onderzoek. Dit geldt volgens het boek ook voor de begeleidingstijd van docenten. Deze constateringen zijn zeker juist. Maar helaas 'Onderzoek de basis', met bijgeleverde CD-rom, brengt geen oplossing. Het zou dan ook te eenvoudig en te simplistisch zijn om dit grote probleem in het hoger beroepsonderwijs (en trouwens ook in het wetenschappelijk onderwijs) in 100 pagina's op te lossen. Het probleem ligt dieper en heeft te maken met het ontbreken van een onderzoeksoriëntatie in het HBO curriculum en natuurlijk ook met de vele vrijheidsgraden die het uitvoeren van onderzoek met zich mee brengt.
'Onderzoek, de basis' zou een bloemlezing uit standaardwerken genoemd kunnen worden, soms met slordige of zelfs ontbrekende verwijzingen. Waarschijnlijk is het boek een syllabus geweest dat is opgeklopt tot een boek. Het boek is duidelijk in disbalans. Soms gaat het diep in op zaken, soms ontbreekt de noodzakelijke diepgang. Zo wijdt het boek aan in de praktijk minder relevante zaken als typen steekproeven en steekproeffouten drie pagina's. Maar aan de in de praktijk veel voorkomende vraag: 'Hoe groot moet mijn steekproef zijn.'worden slechts achttien grotendeels overgeschreven regels besteed. Het overgenomen tabelletje biedt eveneens geen houvast. Deze keuze kan nog een - weinig praktijk gerichte - kwestie van smaak zijn, maar er zit iets wezenlijks verkeerd in het boek. Feitelijk is 'Onderzoek, de basis' een opsomming van 'let hier op' en 'let daar op'. Het slaagt er echter niet in duidelijke adviezen te geven aan de lezers. Adviezen die hard nodig zijn om studievertraging te voorkomen. Het boek schenkt bijvoorbeeld zo'n tien pagina's aan de keuze van analysetechnieken, maar verzuimt uit te leggen hoe je in de praktijk data analyseert. 'Er bestaat een groot aantal vraagvormen' is natuurlijk een waarheid als een koe. Vervolgens worden vijf verschillende vraagvormen in een halve pagina besproken. Voorbeelden ontbreken echter grotendeels en veel belangrijker, welke voor- en nadelen aan verschillende vraagvormen zitten worden zeer summier en niet systematisch besproken. Zo loop je dus studievertraging op.
De CD-rom is veelbelovend. Op zich is de gekozen vraag/antwoord vorm een goede manier om stap voor stap gedachten te ordenen. Handig is de toelichtende tekst bij de vragen. Soms is de formulering van de vragen wat complex en moeten twee of drie vragen gelijktijdig beantwoord worden. Dat is zondigen tegen de in het boek behandelde enkelvoudige vraagformuleringsregel. Het programma werkt niet handig en heeft een begin jaren negentig Windows 3.1 look. De output is echt bedroevend, een plat tekstbestand zonder hiërarchie. Jammer, met een paar tabjes had het al veel meer structuur gekregen. De output is dan ook een basisdocument. 'Het uitwerken doe je op een tekstverwerker', meldt een commentaar. Is dit serieus bedoeld? Ik kom vaker van deze belerende en ook onnozele teksten tegen. 'Werk nu op een tekstverwerker een definitief verslag uit en geef dit aan je begeleider'. Alsof HBO studenten geneigd zijn de docent over te slaan en het verslag meteen aan oom of tante te geven.
'Onderzoek de basis' legt helaas een zwak fundament. Het is op essentiële punten te oppervlakkig en op minder relevante punten uitgebreid. Het is waarschijnlijk geschreven vanuit de studeerkamer en mist een praktijk gerichte aanpak. Het weigert ook actief te verwijzen naar meer diepgaande bronnen. Dat past ook niet in de filosofie van het boek. De auteurs zijn er van overtuigd dat studenten na bestudering zelf eenvoudig onderzoek kunnen uitvoeren. Het is echter niet mogelijk aan de hand van dit boek een goed onderzoek binnen een beperkte tijd uit te voeren. Jammer voor studenten, jammer voor docenten. Onderzoek blijft een tijdrovende en studievertragende bezigheid.