Het Excellente Pensioenfonds

Titelpagina
Copyright Pagina
Bij de tweede druk
Ten geleide
Over de auteurs

Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland
1 Het pensioensysteem in Nederland
1.1 Inleiding
1.2 De historische context van pensioen
1.3 Pensioen en AOW
1.3.1 aow
1.3.2 de koppeling
1.4 Drie pijlers van het Nederlandse pensioensysteem
1.5 Pensioenuitvoerders in de tweede pijler
1.5.1 algemene kenmerken van een pensioenfonds
1.5.2 bedrijfstakpensioenfonds
1.5.3 ondernemingspensioenfonds
1.5.4 beroepspensioenfonds
1.5.5 Het algemene pensioenfonds (APF)
1.5.6 premiepensioeninstelling (PPI)
1.5.7 aantal pensioenfondsen
1.6 Wetgeving: de Pensioenwet
1.6.1 toepasselijkheid van de pensioenwet
1.6.2 de pensioenovereenkomst
1.6.3 eindloon-, middelloon- en beschikbarepremieregelingen
1.6.4 de uitvoeringsovereenkomst
1.6.5 pensioenreglement
1.7 Financieel toetsingskader
1.7.1 inleiding
1.7.2 uitgangspunten van het ftk
1.7.3 financieringsvormen
1.7.4 waardering van bezittingen en verplichtingen
1.7.5 toeslagverlening
1.7.6 premiebeleid
1.7.7 beleggingsbeleid
1.7.8 herstelbeleid
1.7.9 communicatiebeleid
1.8 Toezicht
1.8.1 algemeen
1.8.2 de nederlandsche bank (dnb)
1.8.3 autoriteit financiële markten (afm)
1.9 Samenvatting
2 Het excellente pensioenfonds: Europaproof
2.1 Inleiding
2.2 De IORP-richtlijn
2.3 IORPs en verzekeraars
2.4 Herziening IORP-richtlijn: IORP 2-richtlijn
2.5 EU-jurisprudentie en grondrechtenhandvest
2.6 De verplichtstelling en een Europese pensioeninstelling
2.7 Afsluitend

Deel 2 Financieel Toetsingskader, ALM en beleggingsbeleid
3 De financiële kaders van het excellente pensioenfonds
3.1 Inleiding
3.2 De balans van het excellente pensioenfonds
3.2.1 Technische voorzieningen
3.2.2 Beleggingen
3.2.3 Dekkingsgraden
3.2.4 Eigen Vermogen
3.3 Premiebeleid
3.3.1 Financieringssystemen
3.3.2 Kostendekkende premie
3.3.3 Premiekorting of terugstorting
3.4 Indexatiebeleid
3.5 Risicohouding en haalbaarheidstoets
3.5.1 Risicohouding
3.5.2 Haalbaarheidstoets
3.6 Herstelplan
3.6.1 Inhoud herstelplan
3.6.2 Kortingsmaatregelen
3.6.3 Dekkingsgraadsjabloon
3.7 Financieel crisisplan
3.8 Conclusie
4 Asset Liability Management bij het excellente pensioenfonds
4.1 Inleiding
4.2 Inleiding ALM
4.3 Krachtenveld bij een pensioenfonds
4.3.1 belanghebbenden bij een pensioenfonds
4.4 Het ALM-proces
4.4.1 voorbereidingsfase
4.4.2 beleidsontwikkelingsfase
4.4.3 besluitvormingsfase
4.5 Methodiek van ALM
4.5.1 het alm-model
4.5.2 ontwikkeling economie
4.5.3 ontwikkeling deelnemers
4.6 Risicovariabelen bij een pensioenfonds
4.7 ALM-studie bij het excellente pensioenfonds
4.7.1 voorbereidingsfase
4.7.2 beleidsontwikkelingsfase
4.7.3 besluitvormingsfase
4.8 Conclusie
5 Het excellente beheer van beleggingen
5.1 Inleiding
5.2 De beleggingstheorie
5.2.1 moderne portefeuille theorie (mpt)
5.2.2 diversificatie
5.2.3 efficiËnte markthypothese (emh)
5.2.4 het capital asset pricing model (capm)
5.2.5 factorbeleggen
5.2.6 behavioural finance
5.2.7 smart beta/fundamental indexing
5.2.8 actief versus passief beleggen
5.3 De beleggingsorganisatie van het excellente pensioenfonds
5.3.1 prudent beleggen
5.3.2 het beleggingsproces
5.3.3 vaststellen beleggingsdoelstelling
5.3.4 beleggingsovertuigingen (investment beliefs)
5.3.5 maatschappelijk verantwoord beleggen
5.3.6 asset liability management (alm)
5.3.7 strategische versus tactische allocatie
5.3.8 benchmarks
5.3.9 duration overlay en valuta overlay
5.3.10 beleggingscommissie
5.4 Implementatie beleid
5.4.1 optimale portefeuillesamenstelling
5.4.2 actief/passief
5.4.3 selectie en ontslag managers/due diligence
5.4.4 managerselectie
5.4.5 selectiecriteria
5.4.6 due diligence
5.4.7 monitoring en ontslag
5.5 Kwantitatieve evaluatie
5.6 Rebalancing
5.7 Monitoring van de portefeuille, rendement berekenen
5.7.1 de internal rate of return (irr)
5.7.2 global investment performance standards (gips)
5.7.3 attributie-analyse
5.7.4 risicogecorrigeerde performance
5.7.5 beleggingskosten
5.8 Evaluatie van beleggingscommissie, consultants en adviseurs
5.9 Alternatieve beleggingen
5.9.1 private equity
5.9.2 hedge funds
5.9.3 fund of funds
6 Is private equity geschikt voor pensioenfondsen?
6.1 Inleiding
6.2 Hoe identificeert een private equity-manager investeringsmogelijkheden voor pensioenfondsen?
6.3 Hoe wordt waarde gecreëerd door private equity-managers?
6.4 Maatschappelijke ontwikkelingen en duurzaamheid
6.5 Vereenzelviging van verschillende belangen

Deel 3 Uitbesteding van kernactiviteiten en -processen
7 Uitbesteding
7.1 Inleiding
7.2 Beginselen en uitgangspunten
7.2.1 Doelen en randvoorwaarden
7.2.2 “In control”
7.2.3 Een kwestie van risicobeheersing
7.2.4 Het geheel aan maatregelen
7.3 Wat is uitbesteding?
7.3.1 Een derde
7.3.2 “ Eigen” werkzaamheden
7.3.3 Wezenlijke werkzaamheden
7.3.4 formeel geen uitbesteding, toch beheersen!
7.4 Risicoanalyse
7.5 Interne voorbereiding
7.5.1 Uitbestedingsbeleid
7.5.2 Niet uit te besteden werkzaamheden
7.5.3 Personele unies
7.5.4 Deskundigheid
7.5.5 De uitbestedingsbeslissing
7.5.6 Melding bij DNB
7.6 Selectie van de dienstverlener
7.6.1 Van longlist naar shortlist
7.6.2 De offerteaanvraag
7.6.3 Het due dilligence onderzoek
7.6.4 Onderhandelingen
7.6.5 Keuze en vastlegging van de gronden voor de keuze
7.7 De uitbestedingsovereenkomst
7.7.1 Soorten afspraken
7.7.2 Prestatienormen: het service level agreement
7.7.3 Overige afspraken over de onderlinge relatie
7.7.4 Afspraken ten gunste van de externe toezichthouders
7.8 Evaluatiefase
7.8.1 Evaluaties
7.8.2 Cultuur en vertrouwen
8 Uitbesteding in de praktijk
8.1 Inleiding
8.2 Uitbesteden als strategische keuze
8.2.1 Missie, visie, doelstellingen en strategie
8.2.2 De rol van het bestuur
8.3 Uitgangspunten bij uitbesteding
8.3.1 Wel of niet uitbesteden
8.3.2 Uitgangspunten bij het uitbestedingsproces
8.4 Risicoanalyse
8.5 Kwaliteitseisen aan de uitbestedingspartij
8.6 Selectieprocedure
8.7 Uitbestedingsovereenkomst
8.8 Monitoring en evaluatie van de dienstverlening
8.9 Toezicht en verantwoording
8.10 Aandachtspunten bij het uitbestedingsproces
8.11 Uitbesteding van vermogensbeheer – een aparte tak van sport
9 Uitbesteding en de DUFAS-principes voor fiduciair beheer
9.1 Inleiding
9.2 Fiduciair beheer
9.2.1 wat is fiduciair beheer?
9.2.2 verantwoordelijkheid
9.2.3 deskundigheid
9.2.4 belang
9.2.5 beheersing
9.2.6 transparantie
9.2.7 coördinatie
9.2.8 strategisch beleid
9.2.9 risicomanagement
9.2.10 selectie en monitoring
9.2.11 rapportage en communicatie

Deel 4 Governance
10 Excellente governance
10.1 Algemeen
10.2 De governance van een pensioenfonds
10.2.1 algemeen
10.2.2 taak van het bestuur van een pensioenfonds: strategie, visie en missie, beleid, overzicht en controle
10.2.3 de omgeving van een organisatie: concurrentie
10.2.4 bestuur, governance, gedrag en risico
10.3 Besturen
10.3.1 besturen in de praktijk
10.3.2 vertrouwen op informatie van derden
10.3.3 specifieke taakverdeling in een bestuur
10.3.4 taakverdeling tussen bestuur en directie
10.3.5 de rol van een auditcommissie
10.3.6 beloningsbeleid
10.3.7 toezicht op het bestuur
10.4 Implementatie van een governancestructuur
10.5 Financiële markten
11 Governance: formele aspecten van besluitvorming bij pensioenfondsen
11.1 Inleiding
11.2 Het pensioenfonds – rechtsvorm, oprichting en statuten
11.3 Het bestuur
11.3.1 Bestuursmodellen
11.3.2 Benoeming, ontslag en zittingsduur
11.3.3 Taken van het bestuur
11.3.4 Onafhankelijkheid van (mede)beleidsbepalers
11.3.5 Stemverhoudingen in het bestuur
11.4 Verantwoordingsorgaan en belanghebbendenorgaan
11.4.1 Verantwoordingsorgaan
11.4.2 Belanghebbendenorgaan
11.5 Sleutelfuncties
11.6 Intern toezicht
11.6.1 Raad van toezicht
11.7 Conclusie
12 Juridische thema’s op de bestuurstafel : van meningsverschil tot bestuurdersaansprakelijkheid
12.1 Inleiding
12.2 De Pensioenwet en open normen
12.3 Een (dreigende) gerechtelijke procedure
12.3.1 Het civiele procesrecht en alternatieve geschillenbeslechting
12.3.2 Het crisisplan
12.4 Een (dreigend) meningsverschil met een externe toezichthouder: handleiding voor een optimale rechtspositie
12.4.1 Het debat
12.4.2 De proactieve opstelling
12.4.3 De afwachtende benadering
12.5 (Bestuurders)aansprakelijkheid nader bezien
12.6 Conclusie
13 Zelfevaluatie als aanjager voor excellent bestuur
13.1 Inleiding
13.2 Start van de zelfevaluatie
13.3 Vormen van zelfevaluatie
13.4 Digitalisering van het evaluatieproces
13.5 Aanbevelingen
14 Vijf goede bestuurders maken nog geen goed bestuur
14.1 Inleiding
14.2 Over ontsporende en ontspoorde individuen
14.3 Hoe bepaalde groepsdynamiek kan leiden tot ineffectief bestuur
14.4 Positieve groepsdynamiek. Kan het (nog) beter?
15 Human Resource Management
15.1 Inleiding
15.2 Wat is HRM?
15.3 Waarom is HRM nodig?
15.4 Het HR-beleidsplan
15.4.1 strategie en doelstellingen van het excellente pensioenfonds: ‘zorgen voor’ als uitgangspunt
15.4.2 hr-doelstellingen: wat is nodig voor excellente prestaties van het pensioenfonds?
15.5 Koppel HRM aan risicomanagement
16 Strategisch risicomanagement: besluitvorming en gedrag
16.1 Inleiding
16.2 Gedrag als risico
16.2.1 onzekerheid, besluitvorming en gedrag
16.2.2 twee manieren van denken: thinking fast en thinking slow
16.3 De belangrijkste gedragsmatige valkuilen
16.3.1 twee zien minder dan één: groupthink
16.3.2 110% zeker: overmoed
16.3.3 blijf zitten waar je zit: procrastinatie en status quo-bias
16.3.4 liever bekend dan goed: ambiguïteitsaversie
16.4 Over valkuilen heen stappen
16.4.1 robuustheid als streven
16.5 Basis voor robuustheid: risicobudget
16.6 Risicobudget: vooruitgang door een stap terug
16.7 Eenvoud en consistentie voor de juiste richting
16.8 Houd vast aan de strategie
16.9 Tot slot van dit hoofdstuk
17 Reputatiemanagement
17.1 Inleiding
17.2 Reputatie- en risicomanagement
17.3 Wat is een reputatie?
17.4 Aan welke knoppen moeten we draaien?
17.5 Wat doet het ‘Excellente Pensioenfonds’ aan reputatiemanagement?
17.6 Wat we verder kunnen leren van het excellente pensioenfonds
17.7 Tot slot
18 Van communicatie naar excellente klantbediening
18.1 Inleiding
18.2 Excellente klantbediening in de pensioensector
18.3 Beleid
18.4 De doelstellingen van de pensioenklantreis
18.5 Overwegingen en afwegingen
18.6 Excellente klantbediening in de praktijk
18.7 Durf te beginnen!
19 Excellente beïnvloeding: beheersen van wet- en regelgevingsrisico
19.1 Inleiding
19.2 Definities: belangenbehartiging, beïnvloeding, lobbyen, PA-management
19.3 Public Affairs Management
19.4 Organisatie van public affairs bij het excellente pensioenfonds
19.5 Dossierbepaling
19.6 Het thuisfront
19.7 Pensioenen en Brusselse politieke processen
19.8 Pensioenen en Haagse politieke processen
19.9 Brusselse en Haagse processen als één circulaire cyclus
19.10 Trends
19.11 Brancheorganisaties
19.12 Van proces naar praktijkvoorbeeld
19.13 Conclusie
20 Jaarverslaggeving door het excellente pensioenfonds: naar een informatieve verantwoording en verantwoorde informatievoorziening
20.1 Inleiding
20.2 Uitgangspunten externe verslaggeving
20.3 Verslaggeving door pensioenfondsen
20.4 Verslaggeving door pensioenfondsen: stand van zaken
20.5 Verslaggevingsrichtlijnen voor PPI’s en APF’en
20.6 Verslaggevingsrichtlijnen voor werkgevers
20.6.1 Dutch GAAP en IFRS
20.6.2 Collectief DC
20.7 Slot: naar een informatieve verantwoording en verantwoorde informatie