Studenteneditie Cursus Belastingrecht Europees belastingrecht 2024-2025

HOOFDSTUK I
Introductie tot het Europese belastingrecht
1.0.0 Algemeen / 1

HOOFDSTUK II
Bronnen en reikwijdte van het gemeenschapsrecht
2.0.0 Bronnen van Europees (belasting)recht / 3
2.0.1 Besluitvorming in fiscale zaken / 8
2.0.2 Reikwijdte van het Unie-recht / 10
2.0.3 Korte schets van enige Europese instellingen / 17
2.0.4 Specifieke belastinginstellingen van de Unie / 20

HOOFDSTUK III
Algemene kenmerken van het Europese recht
3.0.0 Doorwerking van het Unierecht / 23
3.0.1 Rechtsgevolgen van doorwerking van Unierecht / 31
3.0.2 Interpretatiemethoden, taalversies en communautaire begrippen / 42
3.0.3 Implementatievereisten voor richtlijnen / 44
3.0.4 Rechtsbescherming en rechtshandhaving / 46

HOOFDSTUK IV
Algemene rechtsbeginselen
4.0.0 Inleiding / 61
4.0.1 Subsidiariteitsbeginsel / 61
4.0.2 Gelijkheidsbeginsel / 62
4.0.3 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie / 62
4.0.4 Effectiviteitsbeginsel / 69
4.0.5 Rechtszekerheidsbeginsel / 70
4.0.6 Evenredigheidsbeginsel / 72
4.0.7 Vertrouwensbeginsel / 74

HOOFDSTUK V
De EU-verdragsvrijheden
5.0.0 Inleiding / 81
5.0.1 De zes EU-verdragsvrijheden / 81
5.0.2 Personele reikwijdte van de EU-verdragsvrijheden / 81
5.0.3 Zetelverplaatsing van een vennootschap (Daily Mail, Überseering, Cartesio en National Grid Indus); grensoverschrijdende fusie (Sevic); omzetting (Cartesio) / 86
5.0.4 Verhouding tussen de verschillende vrijheden / 89
5.0.5 Interne situaties / 93
5.0.6 Materiële reikwijdte van de verdragsvrijheden / 95
5.0.7 Vrijheidsbegrippen / 97
5.0.8 Verschil tussen maatregelen met en zonder onderscheid / 98
5.0.9 Belemmerende maatregelen met onderscheid / 98
5.1.0 Belemmerende maatregelen zonder onderscheid / 110
5.1.1 Grenzen aan een belemmering / 129
5.1.2 Dwingende reden van algemeen belang; inleiding / 131
5.1.3 Doeltreffendheid van fiscale controles / 133
5.1.4 Verstoring van het evenwicht en de wederkerigheid van de tussen een lidstaat en een derde land gesloten bilaterale internationale overeenkomst / 140
5.1.5 Noodzaak om de samenhang van het belastingsysteem te handhaven / 142
5.1.6 Het voorkomen dat een evenwichtige verdeling van de heffingsbevoegdheid tussen de lidstaten in gevaar komt / 154
5.1.7 Bestrijding van belastingontwijking / 156
5.1.8 Verschillende redenen (evenwichtige verdeling van de heffingsbevoegdheid/double dipping/belastingontwijking) om grensoverschrijdende verlies- en winstverrekening uit te sluiten / 176
5.1.9 Afgewezen dwingende redenen van algemeen belang / 178

HOOFDSTUK VI
Fiscale staatssteun (directe belastingen)
6.0.0 Algemeen deel / 181
6.1.0 Processueel raamwerk / 184
6.1.1 Richtsnoeren / 186
6.1.2 Rechtsmiddelen / 187
6.1.3 De aanmeldings- en standstill-verplichting en rol nationale rechter / 187
6.1.4 Grenzen aan de discretionaire bevoegdheid van de Commissie? / 188
6.2.0 Terugvordering / 189
6.3.0 Materiële voorwaarden voor staatssteun / 194
6.4.0 Verhouding met vrij verkeersbepalingen / 204
6.5.0 Verhouding fiscale richtlijnen / 205
6.6.0 Specifieke thema’s inzake directe belastingmaatregelen / 206
6.6.1 Anti-misbruikwetgeving / 215
6.6.2 Dubbele non-heffing als gevolg van een dispariteit / 219
6.6.3 Innovatieboxregimes / 220
6.6.4 Coöperaties / 221
6.6.5 Kerkelijke- en overheidsvrijstellingen / 221
6.6.6 Reorganisatiefaciliteiten / 222

HOOFDSTUK VII
Secundair gemeenschapsrecht op het gebied van het materiële belastingrecht (indirecte belastingen)
7.0 Algemeen / 223
7.0.0 Secundair gemeenschapsrecht op het gebied van het materiële belastingrecht (indirecte belastingen); inleiding / 223
7.0.1 Europeesrechtelijke kader bij de heffing van indirecte belastingen / 223
7.0.2 Handelingen van de instellingen van de Unie (indirecte belastingen) / 225
7.0.3 De verplichting de volle werking van het Unierecht te verzekeren (indirecte belastingen) / 228
7.0.4 De aanvullende werking van het nationale recht (indirecte belastingen) / 229
7.0.5 De autonome Unierechtelijke betekenis van begrippen (indirecte belastingen) / 235
7.0.6 Voorwaardelijke en onvoorwaardelijke Unierechtelijke begrippen (indirecte belastingen) / 238
7.0.7 Het vereiste van unierechtconforme uitlegging (indirecte belastingen) / 238
7.0.8 De samenwerking tussen nationale rechter en Hof van Justitie (indirecte belastingen) / 238
7.0.9 Implementatie of uitoefening van bevoegdheden door de lidstaten mag niet leiden tot strijd met primair Unierecht (indirecte belastingen) / 239
7.0.10 Asymmetrisch of selectief beroep op Unierecht (‘cherry-picking’) (indirecte belastingen) / 241
7.1 BTW / 243
7.1.0 BTW; algemeen / 243
7.1.1 Harmonisatie van omzetbelastingen in de EU / 243
7.1.2 Overige EU-verordeningen met betrekking tot de BTW / 257
7.1.3 Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU), Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), verordeningen en ander internationaal recht als rechtsbronnen voor de BTW / 258
7.1.4 Beroep op (Btw-)richtlijnbepalingen; teruggaaf van belasting / 258
7.1.5 Interpretatie van Btw-richtlijnbepalingen / 259
7.1.6 (Carrousel)fraudebestrijding / 260
7.1.7 De grenzen van de BTW-heffing; het verbod op heffingen van gelijke werking / 264
7.1.8 Staatssteun en BTW / 269
7.1.9 Algemeen beginsel van Unierecht: het verdedigingsbeginsel en BTW / 271
7.2 Douanerecht / 274
7.2.0 Inleiding / 274
7.2.1 Korte schets van het douanerecht van de Unie / 275
7.2.2 Douanerecht; het stelsel van formaliteiten en toezicht / 283
7.2.3 Douaneregelingen / 300
7.2.4 Douanetarief / 314
7.2.5 Douane; indeling van goederen / 321
7.2.6 Douane; oorsprong / 326
7.2.7 Douanewaarde / 334
7.2.8 Ontstaan van de douaneschuld / 349
7.2.9 Douanerechten; heffingssystematiek / 366
7.2.10 Douaneschuld; herziening, terugbetaling en kwijtschelding, alsmede afzien van navordering vanwege een ‘ambtelijke vergissing’ / 378
7.2.11 Bezwaar en beroep in douanezaken / 398
7.2.12 Capita selecta Europees douanerecht / 405
7.3 Accijnzen / 408
7.3.0 Accijnzen; inleiding / 408
7.3.1 Accijnzen; algemene inleiding / 408
7.3.2 De accijnsgoederen / 413
7.3.3 Accijnzen; belastbare feiten en heffingssystematiek / 416
7.3.4 Accijnzen; schorsingsregelingen / 426
7.3.5 Accijnzen; vrijstellingen en teruggaven / 432
7.3.6 Accijnzen bijzondere regelingen / 436
7.3.7-7.3.9 Gereserveerd / 437
7.4 Belasting op personenauto’s en motorrijwielen / 437
7.4.0 Belasting op personenauto’s en motorrijwielen; inleiding / 437
7.4.1 Belasting op personenauto’s en motorrijwielen (BPM); historie / 437
7.4.2 Historie BPM; BVB van personenauto’s niet strijdig met de Btw-richtlijn / 438
7.4.3 BPM strijdig met het vrije verkeer van werknemers, diensten en kapitaal? / 438
7.4.4 Teruggaafregeling BPM bij uitvoer en Unierecht / 441
7.4.5 BPM; afschrijvingsgrondslag in strijd met Unierecht / 442
7.4.6 BPM; heffing in strijd met Unierechtelijk verdedigingsbeginsel / 446
7.4.7 BPM; vergoeding heffingsrente wegens in strijd met Unierecht geheven belasting / 447
7.4.8-7.4.9 Gereserveerd / 448
7.5 Europese uitgangspunten en beginselen bij heffing van indirecte belastingen / 448
7.5.0 Inleiding / 448
7.5.1 Ongeschreven algemene beginselen van Unierecht / 448
7.5.2 Algemene ongeschreven beginselen van Unierecht met een grondwettelijk karakter / 449
7.5.3 Uitleggingsbeginselen / 467
7.5.4 Samenloop van beginselen van Unierecht en nationale beginselen / 475

HOOFDSTUK VIII
Secundair Unierecht op het gebied van het materiële belastingrecht (directe belastingen)
8.0.0 Inleiding / 483
8.1.0 De EG-moeder-dochterrichtlijn / 483
8.1.1 De geschiedenis van de EG-moeder-dochterrichtlijn / 483
8.1.2 Kort overzicht EG-moeder-dochterrichtlijn / 486
8.1.3 Preambule / 487
8.1.4 Reikwijdte / 487
8.1.5 Vennootschap van een lidstaat / 496
8.1.6 Vaste inrichting / 502
8.1.7 Moedermaatschappij / 503
8.1.8 Dochtermaatschappij / 508
8.1.9 De verplichting opgelegd aan de lidstaat van de dochtermaatschappij / 508
8.1.10 Verplichting lidstaat moedermaatschappij / 510
8.1.11 Verplichting lidstaat vaste inrichting / 513
8.1.12 Hybride entiteiten / 513
8.1.13 Beperking begrip ‘bronbelasting’ / 514
8.1.14 Andere middelen ter voorkoming van dubbele economische belasting toegestaan / 514
8.1.15 Implementatie / 515
8.1.16 Adressering / 516
8.2.0 De EG-Fusierichtlijn / 516
8.2.1 Reikwijdte / 518
8.2.2 Vennootschappen uit twee of meer lidstaten / 523
8.2.3 Kwalificerende entiteiten / 524
8.2.4 De faciliteiten / 528
8.2.5 Bijzondere regelingen / 531
8.2.6 Zetelverplaatsing SE en SCE / 534
8.2.7 Bijzondere regelingen voor fiscaal transparante entiteiten / 538
8.2.8 Antimisbruikbepaling / 544
8.3.0 EG-rente- en royaltyrichtlijn / 547
8.3.1 Geschiedenis en recente ontwikkelingen EG-rente- en royaltyrichtlijn / 547
8.3.2 Korte inhoud EG-rente- en royaltyrichtlijn / 549
8.3.3 Preambule richtlijn / 550
8.3.4 Werkingssfeer en procedure (art. 1) / 550
8.3.5 Kwalificerende betalingen (art. 2) / 562
8.3.6 Definities (art. 3) / 566
8.3.7 Antimisbruikbepaling (art. 5) / 574
8.3.8 Overgangsrecht (art. 6) / 577
8.3.9 Implementatie richtlijn (art. 7) / 577
8.3.10 Herziening richtlijn (art. 8) / 578
8.3.11 Andere middelen ter voorkoming dubbele belasting toegestaan: vrijwaringsclausule (art. 9) / 578
8.3.12 Inwerkingtreding (art. 10) / 578
8.3.13 Adressering (art. 11) / 578
8.4.0 EG-spaarrenterichtlijn / 578
8.4.1 Geschiedenis van de EG-spaarrenterichtlijn / 578
8.4.2 Korte inhoud EG-spaarrenterichtlijn / 579
8.5.0 EU-anti-belastingontwijkingsrichtlijn (Anti Tax Avoidance Directive/ATAD) / 582
8.5.1 Geschiedenis van de ATAD / 582
8.5.2 Kort overzicht van de ATAD / 582
8.5.3 Preambule / 585
8.5.4 Toepassingsgebied / 586
8.5.5 Minimumbepaling (de minimis) / 587
8.5.6 Rente-aftrekbeperking / 588
8.5.7 Exitheffing / 594
8.5.8 Algemene antimisbruikbepaling (GAAR) / 598
8.5.9 CFC-bepaling / 599
8.5.10 Kwalificatieconflicten door hybride structuren / 604
8.5.11 Evaluatie / 620
8.5.12 Implementatie / 621
8.5.13 Adressering / 621
8.6.0 CCCTB en BEFIT / 621
8.6.1 Doelstellingen C(C)CTB / 622
8.6.2 Korte inhoud CCTB / 622
8.6.3 Korte inhoud CCCTB / 623
8.6.4 Tarief / 624
8.6.5 Schets van de kenmerkende elementen van de BEFIT / 624
8.7.0 Digitaledienstenbelasting en aanmerkelijke digitale aanwezigheid / 625
8.7.1 Eerlijke belastingheffing binnen de digitale economie: Europese ontwikkelingen / 625
8.8.0 Tweede-pijlerrichtlijn / 628
8.8.1 De Tweede-pijlerrichtlijn op hoofdlijnen / 628
8.8.2 Hoofdlijnen van de richtlijn / 630
8.8.3 Verhouding VWEU-vrijheden / 635
8.8.4 Verhouding staatssteun en EU Code of Conduct / 636
8.8.5 Verhouding andere fiscale richtlijnen / 637
8.8.6 Algemene EU-leerstuk van misbruik van recht / 637
8.8.7 Verhouding belastingverdragen / 638
8.8.8 Verhouding Pillar One en digitale dienstenbelasting / 638
8.8.9 Status OESO-commentaar / 639
8.8.10 Personele reikwijdte nader bekeken / 640
8.8.11 Het bijheffingsmechanisme / 642
8.8.12 De GloBE-grondslag (de noemer) nader bekeken / 645
8.8.13 Belastingen (de teller) nader bekeken / 651
8.8.14 De top-up-belasting / 655
8.8.15 Bijzondere regelingen / 656

HOOFDSTUK IX
Formeel EU-recht
9.0 Algemeen / 657
9.0.0 Inleiding / 657
9.1 Richtlijn 2011/16/EU / 657
9.1.0 Algemeen / 657
9.1.1 Reikwijdte en organisatie / 658
9.1.2 Uitwisseling van inlichtingen op verzoek / 658
9.1.3 Automatische uitwisseling van inlichtingen / 659
9.1.4 Spontane uitwisseling van inlichtingen (in bewerking) / 678
9.2 Verordening (EU) 904/2010 / 678
9.2.1 Inleiding Verordening (EU) 904/2010 / 678
9.2.2 Verordening (EU) 904/2010 — Uitwisseling van inlichtingen zonder voorafgaand verzoek / 679
9.2.3 Verordening (EU) 904/2010 — Uitwisseling van inlichtingen op verzoek / 679
9.2.4 Verordening (EU) 904/2010 — Terugmelding / 680
9.2.5 Verordening (EU) 904/2010 — Verzameling, opslag en uitwisseling van specifieke inlichtingen / 680
9.2.6 Verordening (EU) 904/2020 — Verzoek tot administratieve notificatie / 680
9.2.7 Verordening (EU) 904/2010 — Aanwezigheid in administratiekantoren en tijdens administratieve onderzoeken en gezamenlijk verrichte administratieve onderzoeken/gelijktijdige controles / 681
9.2.8 Verordening (EU) 904/2010 — Informatieverstrekking aan belastingplichtigen / 681
9.2.9 Verordening (EU) 904/2010 — Eurofisc / 681
9.2.10 Verordening (EU) 904/2010 — Bepalingen inzake de bijzondere regelingen van Titel XII, Hoofdstuk 6 Btw-richtlijn / 682
9.2.11 Verordening (EU) 904/2010 — Uitwisseling en bewaring van gegevens in het kader van de procedure voor de teruggaaf van de BTW aan belastingplichtigen die niet in de lidstaat van teruggaaf maar in een andere lidstaat gevestigd zijn / 682
9.2.12 Verordening (EU) 904/2010 — Betrekkingen met de Commissie en andere instellingen, organen en instanties van de Unie en betrekkingen met derde landen / 683
9.2.13 Verordening (EU) 904/2010 — Voorwaarden voor de uitwisseling van inlichtingen / 683
9.3 Richtlijn 2010/24/EU (in bewerking) / 683
9.4 Beslechting van geschillen (in bewerking) / 683