Voorrang bij verhaal
Rechtvaardigingen en verklaringen
Gebonden Nederlands 2024 1e druk 9789013178029Samenvatting
Voorrang bij verhaal biedt een grondige analyse van de rangorderegels in het verhaalsrecht, op het snijvlak van het vermogensrecht en het insolventierecht. Voor praktijkjuristen, academici en studenten biedt dit waardevolle kennis en van inzicht in de principes achter de regels en de praktische toepassing ervan.
Voorrang bij verhaal combineert praktische toepasbaarheid, wetenschappelijke diepgang en beleidsrelevantie tot een waardevolle aanschaf voor een breed scala aan lezers.
Als een onderneming failleert is er veelal sprake van een situatie waar (de opbrengst van) de goederen van die onderneming onvoldoende is om alle openstaande vorderingen van de schuldeisers volledig te kunnen voldoen. Dit activeert de rangorderegels van het verhaalsrecht, waarbij traditioneel hoge voorrangsposities toekomen aan pand- en hypotheekhouders en aan de fiscus.
Deze rangorderegels worden in dit boek aan een diepgaande studie onderworpen, waarbij zij vanuit twee perspectieven worden bestudeerd. In de eerste plaats wordt onderzocht welke wetenschappelijke rechtvaardigingen zijn aan te wijzen voor de toekenning van voorrang bij verhaal (o.a. economische efficiëntie). Ten tweede worden de bestaande voorrangsposities in het Nederlandse verhaalsrecht aan een historisch-verklarende studie onderworpen, om te achterhalen waarom deze voorrangsposities zijn zoals ze zijn. Beide perspectieven worden vervolgens met elkaar vergeleken, gevolgd door een evaluatie van het handelen van de wetgever in het verhaalsrecht. Het boek wordt afgesloten met aanbevelingen ter herziening van de rangorderegels in het verhaalsrecht.
Het boek sluit af met concrete aanbevelingen voor de herziening van de rangorderegels in het verhaalsrecht, wat het boek waardevol maakt voor (opnieuw) beleidsmakers en wetgevingsjuristen, alsook anderen (in wetenschap en praktijk) die zich bezighouden met de (verdere) ontwikkeling van het verhaalsrecht.
Voor advocaten, beleidsmakers en academici
Voorrang bij verhaal is relevant voor diverse doelgroepen. Advocaten en curatoren hebben belang bij het begrijpen van de rangorderegels bij het afwikkelen van faillissementsboedels, het adviseren van cliënten en het voeren van juridische procedures. Ook biedt de uitgave beleidsmakers en wetgevingsjuristen informatie en analyses die nodig zijn om geïnformeerde beslissingen te nemen over mogelijke hervormingen.
Voor studenten is het cruciaal om de kernprincipes achter de rangorderegels te begrijpen, omdat dit de basis vormt voor een diepere studie en een beter begrip van het verhaalsrecht, bijvoorbeeld bij het volgen van goederenrechtelijke en/of insolventierechtelijke vakken en het schrijven van een bachelor- of masterscriptie.
Daarnaast is Voorrang bij verhaal relevant voor academici. De analyse van de rangorderegels, gecombineerd met de wetenschappelijke rechtvaardigingen en de historische context, biedt waardevolle inzichten die verder onderzoek kunnen ondersteunen en kunnen leiden tot nieuwe academische bijdragen.
Voorrang bij verhaal
Aanbevelingen voor hervorming
Inzichten in het verhaalsrecht die direct toepasbaar zijn in de praktijk
Biedt een kritische evaluatie van het handelen van de wetgever in het verhaalsrecht
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Lijst van gebruikte afkortingen / XIII
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Aanleiding, probleemstelling en relevantie / 1
1.2 Afbakening / 3
1.3 Methode / 5
1.4 Plan van behandeling / 6
HOOFDSTUK 2
Rangorde tussen schuldeisers naar Nederlands recht / 9
2.1 Inleiding / 9
2.2 Paritas creditorum / 10
2.3 Doorbreking door autonomie (ontwijking van de paritas) / 12
2.3.1 Betaling / 12
2.3.2 Verrekening / 13
2.3.3 Overeenkomst (achterstelling) / 15
2.3.4 Pand en hypotheek / 16
2.3.4.1 Inleiding / 16
2.3.4.2 Vestiging: hoe ver kunnen pand en hypotheek zich over het vermogen van de schuldenaar uitstrekken? / 17
2.3.4.3 Uitoefening (1): parate executie en separatisme / 19
2.3.4.4 Uitoefening (2): inning van verpande vorderingen op naam / 21
2.3.5 De grenzen van het systeem / 24
2.3.5.1 Ontoelaatbare betalingsdwang / 24
2.3.5.2 De grenzen van verrekening / 26
2.4 Doorbreking door de wet (afwijking van de paritas) / 30
2.4.1 Executieschuldeisers – faillissementskosten / 30
2.4.1.1 Onderscheid tussen bijzondere en algemene faillissementskosten / 31
2.4.1.2 De rang van de faillissementskosten / 31
2.4.1.3 De rang van de faillissementskosten bij een negatieve boedel / 32
2.4.2 Voorrechten / 34
2.4.2.1 Bijzondere voorrechten (op bepaalde goederen) / 35
2.4.2.2 Algemene voorrechten (op alle goederen) / 39
2.4.3 De fiscus / 42
2.4.3.1 Fiscaal voorrecht / 42
2.4.3.2 Bodemvoorrecht / 42
2.4.3.3 Bodemrecht / 44
2.4.3.4 Artikel 22bis Invorderingswet 1990 / 45
2.4.4 Het UWV / 46
2.4.5 De andere in de wet aangegeven gronden / 48
2.4.5.1 Artikel 3:264 lid 7 BW / 49
2.4.5.2 Artikel 3:282 BW / 51
2.4.5.3 Artikel 3:292 BW / 54
2.5 Rangorde onder de WHOA / 55
2.6 Spiegeling aan de realiteit / 58
2.7 Afronding / 60
HOOFDSTUK 3
Wetenschappelijke rechtvaardigingen voor voorrang / 61
3.1 Inleiding / 61
3.2 Eigendom en autonomie / 63
3.2.1 Inleiding / 63
3.2.2 De aard van de vestiging van een zekerheidsrecht / 64
3.2.2.1 Het model van Harris en Mooney / 64
3.2.2.2 Rechtseconomische bezwaren / 66
3.2.2.3 Dogmatische bezwaren / 67
3.2.2.4 ‘Missing link’: de economische realiteit / 76
3.2.3 Afronding eigendom en autonomie / 79
3.3 Economische efficiëntie / 79
3.3.1 Inleiding / 79
3.3.2 Economische efficiëntie / 80
3.3.3 Zekerheidsrechten en economische efficiëntie / 81
3.3.3.1 Prijs en beschikbaarheid van krediet / 82
3.3.3.2 Monitoring / 85
3.3.3.3 Signaalfunctie / 90
3.3.3.4 Transparantie / 92
3.3.3.5 Exclusiviteit / 94
3.3.3.6 De balans opmakend: zijn zekerheidsrechten economisch efficiënt? / 95
3.3.4 Non-adjusting creditors / 95
3.3.4.1 Fixed fraction priority rules / 97
3.3.4.2 Adjustable priority rule / 102
3.3.4.3 Superpreferentie voor onvrijwillige schuldeisers / 103
3.3.5 Afronding economische efficiëntie / 105
3.4 Continuïteit van (de onderneming van) de schuldenaar / 106
3.4.1 Inleiding / 106
3.4.2 Continuïteit buiten insolventie: de voorrang van bancaire zekerheidsgerechtigden / 106
3.4.2.1 Kredietverlening / 106
3.4.2.2 Monitoringsactiviteiten van de huisbank / 108
3.4.3 Continuïteit binnen (dreigende) insolventie: (tijdelijke) afzwakking van de separatistenpositie / 110
3.4.3.1 De separatistenpositie van zekerheidsgerechtigden / 110
3.4.3.2 De afkoelingsperiode ex artikel 63a en 376 Fw / 118
3.4.4 Afronding continuïteit van (de onderneming van) de schuldenaar / 122
3.5 Afronding / 122
HOOFDSTUK 4
Verklaringen voor voorrang: een analyse van de totstandkomingshistorie van het
Nederlandse verhaalsrecht / 125
4.1 Inleiding / 125
4.2 De privaatrechtelijke voorrechten in het OBW anno 1838 / 126
4.3 De fiscale voorrang / 128
4.3.1 De voorrang van ’s Rijks schatkist / 128
4.3.2 Kritiek op en wijziging van de fiscale voorrang / 130
4.3.3 (Onderlinge) voorrang van belastingvorderingen en socialeverzekeringspremies / 135
4.4 De privaatrechtelijke voorrechten vanaf 1950 / 136
4.5 De weg naar het NBW / 137
4.5.1 Het Ontwerp-Meijers / 137
4.5.1.1 De voornaamste wijzigingen in het Ontwerp / 138
4.5.1.2 Bespiegelingen over het Ontwerp / 140
4.5.2 De commissie-Houwing / 142
4.5.2.1 Aanleiding en overkoepelend beeld / 142
4.5.2.2 Redenen voor de schrapping van voorrechten / 145
4.5.2.3 Redenen voor het behoud van voorrechten / 145
4.5.2.4 Fiscale en sociale voorrechten / 146
4.5.2.5 Onderlinge rangorde / 148
4.5.2.6 De werkingssfeer van voorrechten op alle goederen / 149
4.5.2.7 Het fiscale bodemrecht / 150
4.5.2.8 Overzicht en voorgestelde plaats in de wet / 152
4.5.3 Wetgevingsproces na de commissie-Houwing / 152
4.5.3.1 Consultatie van de praktijk ter voorbereiding van de nota van wijzigingen / 152
4.5.3.2 Voorbereiding mondeling overleg en nota van wijzigingen / 153
4.5.3.3 Herwaardering van de privaatrechtelijke voorrechten / 155
4.5.3.4 De fiscale en sociale voorrechten / 157
4.5.4 De interdepartementale werkgroep Voorrecht en bodemrecht / 160
4.6 Wetsvoorstel 22 942 / 163
4.7 Rapport van de MDW-werkgroep Modernisering Faillissementsrecht / 165
4.8 Voorontwerp Insolventiewet / 170
4.9 Constructiebestendig bodem(voor)recht / 173
4.9.1 Belastingplan 2013 / 173
4.9.2 Alternatieve voorstellen van NVB en INSOLAD / 174
4.10 Recente ontwikkelingen / 175
4.10.1 Hernieuwde aandacht voor de concurrente schuldeisers door de WHOA / 175
4.10.2 Nieuwe herwaardering van het bodemrecht en afschaffing van de horizonbepaling / 178
4.11 Afronding / 179
HOOFDSTUK 5
Vergelijking en evaluatie: voorrang bij verhaal in verleden, heden en toekomst / 183
5.1 Inleiding / 183
5.2 Vergelijking van de theorie en de totstandkomingshistorie / 183
5.2.1 Afwijkingen / 183
5.2.1.1 De voorrang van zekerheidsgerechtigden / 183
5.2.1.2 Maatschappelijke belangen en economische efficiëntie / 184
5.2.1.3 De totstandkomingshistorie toont vooral voortzetting van het bestaande / 184
5.2.2 Verklaringen voor deze afwijkingen / 185
5.2.2.1 Lobbywerk / 185
5.2.2.2 Padafhankelijkheid / 185
5.3 Evaluatie van de totstandkomingshistorie / 187
5.3.1 Toetsing aan de wetenschappelijke theorie: de voorrang van de zekerheidsgerechtigden en de non-adjusting creditors / 187
5.3.2 Het handelen van de wetgever buiten het theoretisch beoordelingskader / 192
5.3.2.1 Voorrang wegens het belang van alle schuldeisers / 192
5.3.2.2 Sociale en andere maatschappelijke belangen / 192
5.4 De toekomst van het verhaalsrecht / 196
5.4.1 De voorrang van zekerheidsgerechtigden en de non-adjusting creditors / 196
5.4.1.1 Naar fixed fraction priority / 196
5.4.1.2 Te begunstigen non-adjusting creditors / 198
5.4.1.3 Aandachtspunten bij de vormgeving van fixed fraction priority / 199
5.4.2 De fiscale voorrang: reductie en herverdeling / 200
5.4.3 De realiteit van de concurrente schuldeisers / 202
5.4.4 Een concrete uitwerking: het INSOLAD-afdrachtsvoorstel revisited / 202
5.5 Afronding / 207
Samenvatting / 209
Summary / 215
Verkort aangehaalde literatuur / 221
Jurisprudentieregister / 243
Wetsartikelenregister / 247
Curriculum vitae / 253
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan