Wij zijn ons zelf

Woord vooraf 11
Achtergronden 11
Het zelf 12
Dit boek 13
Missie 13
Ongrijpbaarheid van het zelf 14
Leeswijzer 15
1 Wat houdt mensen bezig? 17
Dagelijkse dingen doen 17
Dagelijkse zorgen 18
Zich manifesteren 19
Maatschappelijke ontwikkelingen 20 Individualisering 20
Toenemende aandacht voor zichzelf 22 Kennisontwikkeling over het zelf 23
Weet je wie je bent? 25
2 Kernbegrippen van het zelf 27
Het zelf als dynamisch proces 27 Biologische basis 29 Zelforganisatie 30 Beïnvloeding van het zelf 31
Gelaagdheid 32
Zelfbewustzijn 34
Oorsprong van zelfbewustzijn 35
Zelfbeeld 36
Identiteit 37
Identiteit gaat in meervoud 39
Gender en etniciteit 39
Cognities en affecten 41
Cognities 41 Affecten 42
Karakter, temperament, persoonlijkheid en geweten 463
Zichzelf reguleren en ontwikkelen 49 Beschaving 49
Civilisatieprocessen 50
Hogere mentale functies 52
Executieve functies 52
Executieve capaciteiten 54
Zelfregulatie op niveau 55
Perceptie-actie-cycli 55
Doelgerichtheid 57
Leren 57
Ethiek en moraal 59
Cultuur en gemeenschap 60
Sociale inbedding 61
Leven in complexe samenlevingen 62
Leven in een stad 62
4 Zichzelf leren kennen 65
Zelfkennis verwerven 65
Verwachtingen over zichzelf 67
Van kleins af aan 67
Hoe werkt het? 69
Zelfreflectie 70
Looking-glass self 71
Worstelen met het beeld van zichzelf 72
Als je jezelf niet kent… 73
Onontwikkeld of verstoord zelfbeeld 74 Ongunstige veranderingen 76
Van zichzelf houden 77
5 Zichzelf uitdrukken 79
Zelfexpressie 79
Sociale context 80
Beeldende kunst 81
Voorkeuren en uitingswijzen 82
Het lichaam 83
Idealen nastreven 84
Gedrag 85
Rituelen en ceremoniën 86
Resultaten van zelfreflectie kenbaar maken 87
Creativiteit 87
Reputatie 88
6 Het zelf en de taal 91
De kracht van taal 91
Bewust omgaan met taal 92
Object, woord en concept 92
De bijdrage van Daniel Dor 93
Common ground 94
Wat doen mensen met taal? 95
Het zelf construeren met taal 95
Het narratieve zelf 96
Taal en sociale identiteit 97
Rol van taal bij het geheugen 98
De term ‘het zelf’ 99
Taal, taalvaardigheid, zelfkennis en het denken 100
Werkwoorden en zelfstandige naamwoorden 101 Ik, de geest en het zelf in werkwoordsvormen 102
Variatie in het gebruik van werkwoorden 103 Zelfspraak en persoonsvormen 104
Eerste persoon 105
Tweede persoon 106
Derde persoon 107
Tot besluit 107
7 Tot zichzelf komen en zichzelf overstijgen 109
Verkenning 109
Persoonlijke ontwikkeling 110
Tot zichzelf komen 111
Het authentieke zelf 111
Levensverhaal 112
Geloof en hoop 113
Gerichtheid op zichzelf en anderen 114 Sociale cognitie en het zelf 114 Egocentrisme en egoïsme 115
Sympathie, empathie en compassie 116 Persoonlijke transformatie 117
Diepgaande en blijvende veranderingen 117 Overgangsperiodes 118
Meditatie 119
Cognitieve dissonantie 119
Sociale vergelijking 120
Zelfactualisatie 120
Zelfeffectiviteit 121
In de toekomst kijken 122
8 Zichzelf in de weg zitten en verstoringen van het zelf 125
Niet genieten 125
Onzekerheid 126
Zichzelf blokkeren 127
Blokkades overwinnen 127
Negatieve emoties en gevoelens 128
(Te) hoge eisen stellen 129
Zichzelf voor de gek houden 129 Zelfontkenning en zelfmisleiding 130 Innerlijke conflicten 131
Levensfasen 131
Psychische en neurologische aandoeningen en problemen 132
Stoornissen in of van het zelf 132 Langdurige stress 133
Angst 133
Stemmingsstoornissen 135
Eetstoornissen 135
Autisme 136
Psychotische stoornissen 136 Persoonlijkheidsstoornissen 137 Zelfbeschadiging en doodswensen 138
Tot slot 139