De gemeenteraad en de Omgevingswet

De Omgevingswet is na jaren uitstel op 1 januari 2024 in werking getreden. Voor een gemeente brengt dit allerlei veranderingen mee. Voor de gemeenteraad is dit een belangrijke aanleiding om de verschillende rollen – kaderstellend, regulerend, controlerend en vertegenwoordigend – kritisch onder de loep te nemen. De parlementaire stukken verwijzen voor de rol van de gemeenteraad naar een beleidscyclus met kerninstrumenten in combinatie met de instrumenten van het dualisme. Maar waar heb je het dan over?

Volgens de wetgever is de gemeenteraad er voor de sturing op hoofdlijnen en het college van B&W voor de uitvoering en handhaving. In de praktijk zal het toch vooral neerkomen op samenwerking en afstemming. Wat betekent dat bij de verschillende instrumenten? Welke afspraken horen daarbij? Welke valkuilen zijn er? Hoe kan de gemeenteraad opschuiven naar hoofdlijnen zonder grip te verliezen? Wat is de betekenis van de gemeenteraad bij participatie van burgers? De Omgevingswet roept heel fundamentele vragen op.

De auteurs schreven hun bevindingen en verwachtingen op in 2019. Vier jaar en vele gesprekken later met de gemeenteraden, organisaties, programmamanagers, ambtenaren, burgers, ontwikkelaars en belangenbehartigers, is het tijd dit bij te stellen en actuele conclusies te trekken. Het is een geheel nieuw boek geworden. Daarbij is een belangrijke conclusie wel overeind gebleven: de gemeenteraad is zo sterk als hij zichzelf maakt en bepaalt zelf wat zijn rol en betekenis is.