Er is een tijd geweest dat de reeks ‘Voor Dummies’ letterlijk voor ‘dummies’ bedoeld was. Handzame boeken die de argeloze en onwetende lezer via een vast stramien even rondleidde door een bepaald onderwerp. Maar dat was toen. Tegenwoordig bestaat de reeks uit volwaardige boeken over uiteenlopende onderwerpen waarbij state of the art, diepgang en toepassing naadloos in elkaar overlopen en elkaar versterken. Dat nog altijd gehanteerde vaste stramien is zonder meer leidend. Zo leidend dat het de structuur van elk boek afdwingt. Auteurs schrijven een boek vóór deze reeks, de reeks past zich niet aan de auteurs aan! En dat resulteert in handboeken die de nauwe definitie van een handboek ontstijgen, en de reikwijdte van het gelieerde naslagwerk Te buiten gaat. Net zoals ze ruim buiten de grenzen van basale checklisten of typische how-to boeken treden. In feite hebben we te maken met een combinatie van alle vier: een mix van handboek, naslagwerk, checklist en how-to die shaken, not stirred een perfecte managementcocktail maakt. En dat voor zowel de professional in een bepaald vakgebied als de relatieve buitenstaander die er strikt vakmatig toch mee te maken krijgt. De een streept weg wat al gedaan is, de ander vinkt aan wat nog moet gebeuren. In zekere zin zijn de dummies een soort doorkijkspiegel. Of een medaille waarbij de keerzijde de andere kant van hetzelfde verhaal vertelt. Maar altijd hands-on, en altijd tijdloos. Dat tijdloze aspect vraagt wel van de gebruiker om zich even generiek in te lezen over het onderwerp dat hij ter hand neemt, om de accenten te bepalen. Als iets als ‘zelfsturing’ volop in de aandacht staat, is het goed om even de hoofdstukken over ‘empowerment’ op te slaan. De boeken lenen zich daar overigens goed voor, omdat elk deel of hoofdstuk een boek op zich is. Ook hier betaalt de gekozen opzet zich ruimschoots uit. Geheel in lijn leggen we vier willekeurige titels uit de reeks langs onze meetlat.
Managen voor Dummies - Bob Nelson & Peter Economy
‘Je bent manager, wat nu?’ luidt de titel van het eerste hoofdstuk. Waar een vergelijkbaar boek als The First 90 Days. Critical Succes Strategies for New leaders at All Levels (wat kort door de bocht vertaald als Slagen als leidinggevende) van Michael Watkins de kwestie enigszins generiek aanpakt door vooral op het politieke aspect in te gaan (de organisatie verkennen, coalities sluiten, nieuwe teams smeden), daar pakt Managen voor Dummies de zaken direct hands-on aan. Met andere woorden: wat moet je doen als manager? En wat vooral niet! Wat je moet doen laat zich in een zin samenvatten: ervoor zorgen dat je werknemers kunnen presteren. En, zo wordt in deel II uitvoerig uit de doeken gedaan, dat doe je niet door knoet te hanteren of de citruspers maar door te faciliteren. En door doelen te stellen, want het bedrijfsbelang wil ook wat. Deel III opent de gereedschapskist: van delegeren tot de inzet van technologie, van communiceren tot budgetteren. Opmerkelijk is dat MVO ook tot instrument wordt gerekend, zaken als ethiek, politiek en strategie laten zich immers lastig hands-on managen. Dat er maar vijftig pagina’s zijn ingeruimd voor de ‘harde manager’ (de saneerder, de beroepsveranderaar) is op zich al een teken dat schuiven met pionnen niet tot zijn kerntaak behoort. Het laatste deel, dat van de ‘tientallen’, is gereserveerd voor de persoon van de manager, en is in feite de spiegel van het voorgaande. Als er een ding zonneklaar wordt na lezing van Managen voor Dummies, dan is het wel dat managen gewoon doffe plicht is. Corvee in de woorden van Rudy Kor!
Niveau: goed
Must have: hoog
Volledigheid: goed
Readability: naslag
Leiderschap voor Dummies - John Marrin
De titel is hier wat misleidend, want dit deel gaat nadrukkelijk over leidinggeven. Nu zijn leiders altijd leidinggevenden maar lang niet alle leidinggevenden zijn leiders. Al moeten ze wel beschikken over een aantal kenmerken van leiders, zoals het goede voorbeeld geven. Het uitgangspunt hier is dat leidinggeven een activiteit is van leiders, of dat nu leiders zijn van een enorme organisatie of van een klein team. Om deze keuze kracht bij te zetten, wordt er een nadrukkelijk onderscheid gemaakt tussen leidinggeven en managen: de leider inspireert, geeft de richting aan met de lange termijn als uitgangspunt, terwijl de manager stuurt op de dagelijkse gang van zaken, hands-on dus. Ook hier is het zo dat de leiders ook (kunnen) managen maar dat managers zelden leidinggeven. In de bedrijfspraktijk van het mkb lopen deze rollen overigens vaak (noodgedwongen) door elkaar, maar binnen overheden is de scheiding altijd heel nadrukkelijk en dus zichtbaar. Omdat zaken als inspiratie (de stip aan de horizon), de lange termijn (veranderen!) en cultuur per definitie lastig zijn te vatten, blijven ook veel concrete tips wat in het luchtledige, dat wil zeggen dat de exacte invulling echt aan jezelf is. Al suggereert het hoofdstuk ‘hoe word je een inspirerende leider’ dat je dat dus kunt leren, is het toch echt zo dat je dat al moet zijn, hooguit kun je de aanwezige kiemen bemesten of je stijl wat cultiveren. Maar het leeuwendeel van dit deel gaat over leidinggeven als activiteit, en waar het raakt aan leiderschap gaat het vooral over het wel degelijk te beïnvloeden decorum, zoals leiderschapsstijl. Ook hier is het laatste deel, dat van de ‘tientallen’, gereserveerd voor de persoon van de leider/leidinggevende, dus de spiegel van het voorgaande. Of je met dit boek in de hand ‘de voortreffelijke leider wordt die je altijd hebt willen zijn’, valt te betwijfelen, maar allicht helpt het je op weg.
Niveau: gemiddeld
Must have: gemiddeld
Volledigheid: gemiddeld
Readability: naslag
Consulting voor dummies - Bob Nelson & Peter Economy
Hét voorbeeld uit de reeks waarbij het onderwerp zich als het ware voor professional en gebruiker van zijn diensten spiegelt, is Consulting. Uiteraard is er in dit deel ruime aandacht voor de ins & outs van consultancy, inclusief acquisitie, promotie, bedrijfsvoering en ‘kennismanagement’, maar deel III dat een korte cursus consultancy behelst, is de perfecte medaille: voor de consultant een behoorlijk volledig adviesrecept, voor de opdrachtgever een openhartige kijk in de keuken. De consultant wordt even in herinnering geroepen wat allemaal te doen, de opdrachtgever leert in een paar bladzijden wat hij kan verwachten. Chris Argyris stelt in zijn standaardwerk Flawed Advice and the Management Trap (vertaald als Managementadvies) dat heel veel adviezen mislukken omdat ze zijn ingegeven door voorkeurstheorieën, dus algemeenheden die geen recht doen aan een specifieke situatie, of aangeven wat er moet gebeuren: haal het beste uit je mensen, luister, neem initiatief, geef richting. Allemaal ‘adviezen’ waar iedereen zich in kan vinden maar die niet aangeven hoe je dat doet en wat het oplevert. En wanneer, want misschien is er heel iets anders nodig. Omgekeerd moeten managers elk advies valideren, wat specifieker: bepalen of het is toegespitst op de noden van hun organisatie. En juist in deze kritieke situatie biedt de korte cursus consultancy uitkomst, omdat het adviseur en opdrachtgever tegelijk op koers zet en houdt. Van analyse tot implementatie. Het slotdeel, de ‘tientallen’, is, wat afwijkend, een korte cursus ‘adviesmarketing’: hoe verbeter je de cashflow, hoe bouw je een beginnende adviespraktijk uit, en hoe ga je om met klanten. Een beetje saai einde maar wel passend, want advies is niet de glamourbusiness die de dure adviesgevels willen doen geloven.
Niveau: goed
Must have: hoog
Volledigheid: goed
Readability: checklist
Social media marketing voor Dummies - Shiv Singh
Social Media is een wat vreemde eend in de bijt omdat dit vakgebied allesbehalve is uitgekristalliseerd, in feite staan we nog maar aan het begin van wat deze loot ons gaat brengen. De oplossing die gekozen is om dit belangrijke onderwerp toch in de reeks op te kunnen nemen, is bepaald elegant: men duidt social media als ‘social influence marketing’, dus als een soort zelfstandige loot die ‘social media marketing’ heet. Het is best mogelijk dat het die kant op gaat maar zeker is dat allerminst. In elk geval vereist dit deel van de gebruiker dat hij de actualiteit goed bijhoudt om de juiste koers te blijven volgen en de accenten op de juiste plaats te zetten. Maar dat laat onverlet dat de geschetste grote lijnen, dus hoe je social media opzet en inzet en integreert, een prima raamwerk uittekenen. Het deel van de ‘tientallen’ verdient even extra aandacht, omdat het nog even in een notendop uitlegt wat je wel en wat je niet moet doen. Juist omdat social media voor veel (oudere) managers/marketeers nog onbekend terrein is, en ook wel zal blijven wat directe toepassing betreft, zijn deze dertig pagina’s voor hen bij uitstek geschikt. Zonder je te verdiepen, steek je precies de essentie op!
Niveau: goed
Must have: gemiddeld
Volledigheid: dagprijs
Readability: how-to
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.