Harvest - The Innovation Delusion en How Innovation Works

Silicon Valley is al jaren de kraamkamer van 's werelds machtigste ondernemingen. Het ecosysteem achter bedrijven als Facebook, Google, Uber en AirBnB geniet inmiddels overal navolging, van Silicon Alley in New York en Kangaroo Valley in Australië, tot een prins Constantijn die als ambassadeur voor StartupDelta2020 het ondernemersklimaat in Nederland bevordert. Maar is dit werkelijk de beste route naar economische groei? Hechten we niet te veel waarde aan (disruptieve) innovatie?

In The Innovation Delusion waarschuwen de Amerikaanse academici Andrew Russell en Lee Vinsel voor wat zij omschrijven als 'innovation-speak': het soms naïeve, soms ronduit frauduleuze idee dat vernieuwing per definitie vooruitgang is, en dat elk probleem met een uitvinding kan worden opgelost.

De fail fast-mentaliteit waarmee Silicon Valley haar hypotheses test kan bijvoorbeeld desastreus uitpakken in conservatievere sectoren, zoals de zorg, de overheid of infrastructuur. Dit werd in de Verenigde Staten nog eens pijnlijk onderstreept door de coronacrisis. Hoewel de federale overheid over een batterij aan beademingsapparaten beschikte, bleek een aanzienlijk deel daarvan verwaarloosd en daardoor waardeloos. Dat was geen toeval: ook het Congres heeft meer interesse in het financieren van shiny new things dan in het in stand houden van een verouderende inventaris.

Russell en Vinsel, die respectievelijk verbonden zijn aan SUNY Polytechnic Institute en Virginia Tech breken daarom een lans voor een 'onderhoudsmentaliteit', waarbij bestuurders zich vooral concentreren op het repareren en draaiend houden van systemen die op zich al prima werken. Dat klinkt weliswaar saai, maar is daardoor niet minder nuttig: reizigers van het openbaar vervoer hechten meer waarde aan treinen die op tijd rijden, dan aan de mogelijkheid om tijdens de rit hun smartphone op te laden.

De auteurs wijzen daarnaast ook op de donkere kanten van innovatie. Silicon Valley creëert weliswaar miljarden aan aandeelhouderswaarde, maar die rijkdom gaat vaak gepaard met dubieuze arbeidsomstandigheden, belastingontwijking, milieuschade, en een toenemende kloof tussen arm en rijk.

Toch pleit The Innovation Delusion er niet voor om het hele Silicon Valley-model maar overboord te gooien. Het is mogelijk om zowel vernieuwend als behoudend te zijn. Amazon verdient bijvoorbeeld het meeste geld met Web Services, een divisie die zich beroept op haar gedegenheid. Maar innovatie omwille van innovatie is geen goed idee, zoals General Electric kan onderschrijven. Sinds het conglomeraat zich vier jaar geleden als ‘de 124-jaar oude startup' begon te profileren, is de beurskoers van het bedrijf met driekwart geslonken.

Aan de andere kant van het politieke spectrum staat de Brit Matt Ridley. Volgens hem is er juist sprake van een schaarste aan innovatie, helemaal vergeleken bij eerdere periodes van structurele maatschappelijke verandering. Neem de opkomst van kunstmatig licht tijdens de tweede industriële revolutie. Waar het uurloon van een gemiddelde arbeider in 1880 net voldoende was om een kerosinelamp vier uur te laten branden, kan vandaag de dag van hetzelfde inkomen maar liefst 7200 uur aan electrische verlichting worden gekocht.

In het boek How Innovation Works constateert Ridley dat, afgezien van de digitale wereld, de impact van innovatie sindsdien alleen maar is afgenomen. In de pakweg zestig jaar dat hij op de wereld rondloopt zijn vliegtuigen bijvoorbeeld niet navenant sneller gaan vliegen. Sterker nog, om energie te besparen verplaatst een modern toestel zich juist met een lagere snelheid dan een Boeing 707 in de jaren zestig. En met het faillissement van de Concorde zijn supersonische vluchten inmiddels ook verleden tijd. Zoals durfkapitalist en PayPal mede-oprichter Peter Thiel het met een sneer naar Twitter al stelde: 'we wilden vliegende auto's; in plaats daarvan kregen we honderdveertig karakters.'

Grote boosdoener voor de huidige innovatie-schaarste is regulering, aldus Ridley, die zowel libertijn als een overtuigd Brexiteer is. Hij haalt net als Russell en Vinsell de coronacrisis aan, 'een zeventiende eeuwse plaag' die we bevechten met een 'zeventiende eeuwse benadering van quarantaine en het sluiten van theaters'. Omdat innovatie niet kan gedijen in een klimaat van onvrijheid pleit Ridley ervoor dat overheden de innovatieve klasse geen strobreed in de weg legt. Bijvoorbeeld door het afkopen van medische patenten, zodat de struikelblokken voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld vaccins en beademingsapparatuur worden weggenomen. Een dergelijke aanpak kan met een beetje goede wil zelfs een blauwdruk vormen voor hervormingen in de rest van de economie. Zodat er uiteindelijk misschien toch iets goeds uit de pandemie zal voortkomen.