U heeft carrière gemaakt als trendwatcher. Wat is het geheim van de smid?
Verbindingen leggen en verbanden zien, daar gaat het om. Kijk maar hoe het bij je kinderen op school gaat. De leraar aardrijkskunde en de leraar geschiedenis zeggen elkaar wel goedendag maar ze praten nooit met elkaar over hun vak. Daardoor missen ze de interessante overeenkomsten en verschillen, de dwarsverbanden in waar ze mee bezig zijn. Tussen mensen uit verschillende sectoren van het bedrijfsleven gaat het niet anders. Trendwatchers leggen zich daar juist op toe. Die zijn vaak afkomstig uit de communicatie en zijn er van nature op gericht om mensen met elkaar in contact brengen, om informatie uit verschillende bronnen te combineren. Dat ga je analyseren en interpreteren. Je probeert het te koppelen aan economische modellen, zoals de Kondratieff-cyclus. En je zoekt naar parallellen met het verleden.
In The Future of Finance zei u dat de huidige crisis maximaal tot 2011 zou duren. Denkt u daar nog steeds zo over?
Ik heb gezegd dat banken en verzekeraars twee jaar nodig zouden hebben om intern orde op zaken te stellen, zodat ze elkaar weer kunnen vertrouwen. Dan kan ook de reële economie weer op gang komen. Mits we de juiste maatregelen treffen, heb ik erbij gezegd. De banken stellen zich nog steeds heel afwachtend op. In plaats van zelf schoon schip te maken wachten ze af welke maatregelen de centrale banken en de toezichthouders nemen. De overheid blinkt ook al niet uit in doortastendheid. Wouter Bos wordt wel bejubeld om zijn leiderschap, maar in feite heeft hij alleen nog maar defensieve maatregelen genomen. Een aansprekende visie op de toekomst heeft hij niet. We zouden juist nu zwaar moeten inzetten op alternatieve energiebronnen en nieuwe technologie, op onderwijs en onderzoek. Zodat we zo snel mogelijk onafhankelijk worden van de olie en het gas van de Russen, de Iraniërs en de Saoedi's. Europa kan binnen tien jaar zelfvoorzienend zijn op energiegebied. Als we maar willen. Fossiele brandstoffen kunnen vanwege het effect op klimaatverandering straks echt niet meer."
In Microtrends Nederland besteedt u veel aandacht aan verkeer en vervoer. Wat staat ons op dat gebied te wachten?
Het probleem van de mobiliteit zal zichzelf oplossen. Er komen steeds meer redenen en steeds meer mogelijkheden om lekker thuis te blijven. De scheiding tussen werk en privé vervaagt. Recreëren en werken gebeurt in de toekomst allemaal thuis én onderweg. Een belangrijke reden dat men tegenwoordig al veel meer thuis werkt, is dat beide ouders dan kunnen werken zonder dat de kinderen aandacht tekort komen. Over tien jaar vraagt niet alleen het kroost oppas, maar ook opa en oma. Dan worden we dubbel aan huis gebonden. Maar dankzij de ontwikkelingen in de domotica en communicatietechnologie hoeft dat geen probleem te zijn. Nu is het nog maar een kleine voorhoede die daar gebruik van maakt maar binnen afzienbare tijd zul je dat zien omklappen. In plaats van nu snel een heleboel nieuwe wegen aan te leggen, zouden we beter kunnen investeren in technologie.
U heeft het ook over de ‘recessiestress’ waar volgens onderzoekers steeds meer mensen aan zouden lijden. U ontkent dat niet maar relativeert het wel. De huidige recessie markeert volgens u de overgang naar een nieuwe economische orde waarin welvaart en macht worden herverdeeld van West naar Oost. ‘Veel mensen beseffen dat,’ schrijft u, ‘en hebben er vrede mee.’ Is dat nou echt zo? Misschien hebben ze gewoon nog geen benul wat hen boven hun hoofd hangt en schrikken ze zich straks een ongeluk.
Er is ongetwijfeld een grote groep van mensen die nog niet door hebben wat er aan de hand is. Daarom is het ook zo goed dat het kabinet nu duidelijk zegt: ‘Jongens let op, we gaan een tijd tegemoet waarin er structureel minder welvaart zal zijn.’ Ik zie dat die boodschap bij een aantal mensen wel degelijk overkomt. Die begrijpen dat het bij één flatscreen blijft en dat ze er straks niet twee of drie in huis hebben. Dat ze misschien beter hun oude schoenen naar de schoenmaker kunnen brengen in plaats van meteen nieuwe te kopen. Dat ze hun auto ook zelf kunnen wassen met een emmertje sop in plaats van dat ze ermee naar de wasstraat gaan. Ik las net ergens dat de verkoop van naaimachines voor het eerst sinds jaren weer is toegenomen. Het schijnt dat de schoenmakers volop werk hebben, dat de Turkse kleermakers goede zaken doen. Dus kennelijk zijn er genoeg mensen die doorhebben wat er op ons afkomt. Maar natuurlijk is er ook een groep die liever de kop in het zand steekt en die zich straks wezenloos schrikt. Dat ben ik helemaal met je eens.
Uw volgende boek gaat over de toekomst van de liefde, heeft u al aangekondigd. Is daar na al die eeuwen nog innovatie in mogelijk?
Reken maar. Ons liefdesleven gaat veel gevarieerder worden. Je leven lang met een en dezelfde persoon doorbrengen zal meer uitzondering worden dan regel. Mensen gaan er vaker voor kiezen om naast een officiële relatie een of meerdere nevenrelaties te cultiveren. Uit Suriname kennen we al het fenomeen van de ‘buitenman’ of ‘buitenvrouw’. Dat zal hier vaste voet aan de grond krijgen, zij het niet zonder slag of stoot. Voor mensen die het liever houden bij seriële monogamie, zou het wel eens verstandig kunnen zijn om zich in te stellen op een termijn van gemiddeld tien jaar. Eigenlijk zou ieder huwelijk daarna van rechtswege moeten worden ontbonden. Bijtekenen kan, maar hoeft niet.
Wordt het makkelijker of moeilijker om aan een partner te komen, in 2020?
In sociaaleconomisch en cultureel opzicht is liefde is tot nu toe vooral gebaseerd op ‘sleeping your way up’. Mensen willen een partner die hoger opgeleid is, die beter verdient en die tot een hogere sociale klasse behoort. Maar inmiddels is ‘marrying down’ in opkomst. Ik zie steeds meer hoogopgeleide West-Europese vrouwen van 40-plus die een affaire hebben met een sexy student of arbeider van rond de 25. Ondanks het verschil in leeftijd, klasse en opleiding, melden betrokkenen zielsgelukkig te zijn. Maar wees gerust: er blijven genoeg vrouwen over die een buikje voor lief nemen als er een MBA-diploma aan de muur hangt.
Over Pierre Spaninks
Pierre Spaninks (Eindhoven, 1955) was tot zijn pensionering in 2021 zelfstandig professional in journalistiek en communicatie. Hij kreeg landelijk bekendheid als ZZP-expert. Voordien had hij gewerkt in het hoger onderwijs en de consultancy. Hij studeerde Tekstwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en volgde op Harvard het Senior Manager in Government Program. Tegenwoordig legt hij zich toe op de Egyptologie.
