We spraken Joris Kooiman: over ‘boeken en oprotten’, ‘milking the cows’, ontoelaatbaar gedrag, woede over coronasteun en een clash tussen Rijnlands en Angelsaksisch denken. Booking markeert ook een tijdperk in de Nederlandse economie. Niet banken domineren Silicon Island in Amsterdam, maar techbedrijven als Adyen, Just Eat, Tom Tom én Booking.
Joris Kooiman, je bent één van de drie auteurs van De Machine. Waarom moest dat boek er komen?
Omdat de Nederlandse journalistiek Booking een soort van vergeten was. Er werd meer over Blendl dan over Booking geschreven, terwijl dat een mug met een olifant vergelijken is. Eigenlijk wisten we niks van Booking, toch de op één na grootste werkgever van Amsterdam, één van Europa’s meest succesvolle IT-bedrijven en van Neerlands origine. Pas toen het rumoer over de coronasteun ontstond (Booking vroeg NOW aan na een jaar eerder nog vijf miljard winst te hebben gemaakt - red), er ontslagen vielen en er paniek op de werkvloer ontstond, zijn we ons gaan afvragen: hé wat is dat eigenlijk voor een bedrijf.
En wat was de conclusie?
Dat het heel knap is dat een van oorsprong Nederlandse startup dominant is geworden in een waanzinnige nichemarkt van het internet van het boeken van hotelovernachtingen. Veel concurrenten hebben het geprobeerd maar zijn allemaal verslagen door dit Nederlandse bedrijf. Maar Booking was erg gesloten en ze wilden hun verhaal ook helemaal niet aan de buitenwereld vertellen. Tegelijkertijd zagen we dat er al ruim voor de pandemie een eind was gekomen aan de eindeloze groeicijfers van veertig-procent-plus per jaar. Dat de bedrijfscultuur verzuurd was, veel mensen een burn-out kregen, er seksuele misstanden waren en er grenzen overschreden werden. Klanten die boos waren over marketingtrucjes als: ‘er zijn nog drie kamers over’, terwijl dat niet zo was. Er was chagrijn in de organisatie geslopen. Booking was er in geslaagd een weergaloze online-geldmachine te bouwen, maar in de eeuwige zucht naar nog meer zijn ze de mensen achter de machine vergeten. Hoe ze omgingen met medewerkers, maar ook hoe ze omgingen met hoteliers in coronatijd. Daar kun je vraagtekens bij zetten.
Hoe lang blijft Booking nog in Nederland? Of zeggen we na Shell, Unilever, de Nederlandse kranten ook Booking snel vaarwel? En wat zou Booking qua positie kunnen bedreigen?
Booking bouwt een nieuw hoofdkantoor in Amsterdam dat in 2022 klaar is. Daar werken veel mensen en ik denk dat ze nog wel een tijdje in Nederland blijven, al zijn alle Nederlanders weg uit de top van het bedrijf. Alle boekingen, ook als een Fransman een boeking doet in Spanje, lopen via Nederland. Het buitenland is daar best chagrijnig over, maar Booking voelt zich wel prima bij die route. Mede omdat ze met de Nederlandse Belastingdienst goede afspraken hebben gemaakt, onder meer over de innovatiebox. Bedreiging voor Booking is misschien hun verouderde IT-systeem. Vergeet niet, Booking was al bijna tien jaar bezig toen Facebook nog moest worden opgericht. Maar Booking is zo rijk dat ze die investeringen wel kunnen doen en met Google hebben ze een geweldige partner. Aan elke advertentie van Booking op internet verdient Google. Booking heeft een goede website, een nog altijd geweldig werkende marketingmachine en hotels kunnen niet zonder Booking. Het is lastig voor concurrenten om Booking te bedreigen. Booking verkeert echt niet in existentiële problemen.’
In hoeverre markeert dit boek een tijdperk. Op Silicon Island domineren niet langer banken, maar Adyen, Tom Tom, Just Eat en Booking. Moet Nederland wennen aan een nieuw type bedrijven?
Zeker. Booking is een eerste generatie tech-bedrijf dat zich laat vergelijken met Facebook, Amazon en Google. De tijd dat bankiers de dienst uitmaakten, is voorbij. De nieuwe masters of the universe zijn ergens achter in de twintig en hebben data science gestudeerd. In die zin is De Machine ook wel een leerzaam boek voor nieuwe snelle groeiende tech-ondernemers. Groei is mooi, maar vergeet de menselijke maat niet. En dat is bij Booking toch wel gebeurd. De problemen bij Booking van de laatste jaren zijn echt meer dan alleen groeistuipen.
Waarom is Kees Koolen, een van de mensen die Booking groot maakte, op social media zo boos over het boek. Hij komt er in het boek misschien uit als harde zakenman, maar ook als een gedreven ondernemer. Best positief eigenlijk.
Begrijpen wij ook niet. We hebben vaak geprobeerd hem te bereiken voor het boek, maar hij wantrouwt ons. Nogmaals, we hebben De Machine niet geschreven als afrekening. Het is een fair boek, ook jegens Koolen.
Boek je zelf nog bij Booking? Of heb je na het onderzoek voor dit boek aversie gekregen voor De Machine?
Ik ben kritischer geworden. Wil ik een klein hotel, dan ga ik toch liever direct naar de site van zo’n hotel. Maar is het een keten, ach dan blijf ook ik Booking gebruiken.
