In het boek Ondernemen voor transitie wordt duidelijk hoe ondernemers met vernieuwende concepten bijdragen aan radicale verandering. En: hoe je zo’n ‘transitie’ kunt versnellen. Een voorbeeld is de opkomst van circulair textiel. Voorloper hierin is Bert van Son van Mud Jeans, die in 2012 het concept ‘Lease A Jeans’ ontwikkelde om ervoor te zorgen dat oude jeans worden hergebruikt voor nieuwe spijkerstof. Het concept ‘circulaire denim’ is vervolgens gaan rondzingen in de kledingsector waardoor meer initiatieven ontstonden, waaronder een ‘Alliance for Responsible Denim’.
De doorbraak
De vernieuwing bleef niet beperkt tot jeans. Een groep academische ziekenhuizen ging in 2015 op zoek naar kledingproducenten die circulaire kleding konden leveren. In een ongewone coalitie met verschillende producenten werd dit idee uitgebouwd tot een proefcollectie circulaire zorgkleding. Na de media-aandacht die dit opleverde, meldden zich grote bedrijven die voor hun bedrijfskleding een soortgelijk concept zochten. De markt reageerde op de groeiende vraag en het aantal kledingproducenten met circulair aanbod nam toe.
De echte doorbraak kwam nadat de Rijksinkoper van bedrijfskleding zich meldde en in zijn eerstvolgende aanbestedingen voor de kleding van het Nederlandse leger gerecyclede vezels verlangde. Hij veranderde daarmee zowel de markt als het overheidsbeleid en maakte circulair textiel definitief onderdeel van ‘de gevestigde orde’. Hiermee wordt een groot maatschappelijk probleem aangepakt: de verspilling van kleding en de intransparante van productieketens, met alle sociale en ecologische misstanden die daarbij horen.
De eenmansactie van Mud Jeans heeft dus navolging gekregen van gevestigde bedrijven en de overheid. Deze ontwikkeling is doelbewust gestuurd: bedrijvennetwerk MVO Nederland heeft veel van de hierboven genoemde partijen bij elkaar gebracht. Daarmee is MVO Nederland niet verantwoordelijk voor deze ontwikkeling. Hoogstens voor een positieve bijdrage eraan. Of een transitie gaat plaatsvinden blijft immers altijd onzeker. Maar met een goede analyse van de noodzakelijke krachten voor fundamentele verandering is het mogelijk invloed uit te oefenen op dit proces.
De juiste ingrediënten van een transitie
Koplopers laten met innovaties zien dat hun sector aan een fundamentele verandering toe is. Met de juiste ingrediënten, wordt hun werk in de marge de basis van een nieuwe manier van werken en denken in de hele sector. Denk bij deze ingrediënten aan: een groeiend gevoel dat verandering onafwendbaar is; de eerste volgers; onverwachte verbindingen met andere koplopers; steun van invloedrijke spelers in de sector en ambtenaren die hun nek uitsteken en de juiste voorwaarden scheppen.
Michiel van Yperen van MVO Nederland en Chris Roorda en Sophie Buchel van DRIFT (het onderzoeksinstituut naar transities van de Erasmus Universiteit) schreven het boek Ondernemen voor transitie voor koplopende ondernemers, ambtenaren en andere influencers die de duurzaamheidstransitie in hun sector willen versnellen. Het boek laat in detail zien hoe dit fascinerende proces in zijn werk gaat en hoe je de juiste mensen in een ‘open innovatieruimte’ kunt bewegen tot grootse dingen. Het boek bevat ervaringen uit de textielsector met uitstapjes naar sectoren als leer, tuinbouw, maritiem, stedelijke ontwikkeling en chemie.
