‘Nederlandse bedrijven kunnen wat leren van andere culturen’

In Maarses boek Onder de zeespiegel - Samenwerken en samen leven met Nederlanders doet ze haar bevindingen uit de doeken.

Tien jaar lang werkte de 50-jarige schrijver in de toeristische sector in landen als Oostenrijk, Spanje en Italië. Wat haar opviel, waren de cultuurverschillen tussen ondernemers en managers uit de verschillende landen. Uitten Maarses Spaanse zakencontacten hun emoties bijvoorbeeld heel sterk, haar Oostenrijkse collega's praatten juist nooit over hun gevoel.

Toen Maarse weer naar Nederland verhuisde, was ze benieuwd hoe ondernemers en managers uit andere landen naar ons zakelijk leven kijken. Het leidde tot een twee jaar durende zoektocht, die in 2013 resulteerde in het duizend keer verkochte boek Tutti Frutti.

Hierin portretteerde Maarse 28 in Nederland werkende ondernemers en managers uit allerlei landen; van Iran tot de VS, en van Koerdistan tot Letland.

Onder de Zeespiegel

Deze zoektocht smaakte Maarse naar meer. Ze besloot in Nederland nog eens drie jaar lang werkende managers en ondernemers uit allerlei landen te interviewen. Haar resultaten publiceerde ze op de website van ondernemersmagazine De Ondernemer.

Maarses artikelen zijn nu gebundeld in Onder de Zeespiegel. Een reactie op de huidige immigratiediscussie in de politiek is het volgens de schrijver niet. "Het boek is vooral uit nieuwsgierigheid ontstaan", zegt ze. "Ik herkende me in hun situatie, en was benieuwd hoe zij de Nederlandse werkcultuur ervaren."

Directheid

Onze directheid is iets waar managers en ondernemers uit andere culturen aan moeten wennen, stelt Maarse. "In Nederland leer je al op jonge leeftijd je mening te geven", zegt ze. "We worden individualistisch opgevoed, terwijl in meer collectivistisch ingestelde landen geldt dat je mening geven tot gezichtsverlies kan leiden."

Ze noemt Iran als voorbeeld van een minder directe cultuur. "Een Iraanse vrouw vertelde me eens dat je daar eerst 'nee' hoort te zeggen als een zakenpartner je vraagt of je koffie of thee wil. Je zakencontact hoort het je dan nog enkele keren te vragen, waarna je pas mag accepteren. Toen deze vrouw in Nederland koffie aangeboden kreeg, zei ze ook 'nee'. Toen kreeg ze geen koffie."

Ook in de Aziatische zakencultuur is de betekenis van 'ja' fluïde, stelt Maarse: "Als een Chinees bijvoorbeeld 'ja' zegt op een zakenvoorstel, denkt een Nederlander dat ze een deal hebben gesloten. De kans is echter groot dat de Chinese zakenpartner alleen maar bedoelt dat deze de boodschap gehoord heeft. Aziaten letten gemiddeld genomen veel meer op de lichaamshouding dan op woorden."

Wat valt verder op aan de Nederlandse werkcultuur?

"Nederlandse bedrijven focussen zich sterk op het halen van deadlines, waardoor alles volgens schema's gaat. Plannen wij onze netwerkbijeenkomsten in op strakke tijden, in met name zuidelijke landen gaat dat natuurlijker. Je eet samen en leert elkaar als persoon kennen voordat je zaken gaat doen.

Onze planfocus valt ook te linken aan het goed functionerend juridisch stelsel in Nederland. Wij willen alles op papier zetten en afspraken maken. Als je uit een land komt met een minder betrouwbaar juridisch stelsel, zegt zo'n papiertje of afspraak minder. Dan richt je je meer op contacten.

Soms slaan wij ook wel eens door in ons plangedrag, vindt men. Zo maken we ook in de privésferen afspraken, met bijvoorbeeld onze familie. Dat vindt men in bijvoorbeeld Zuid-Europese culturen soms gek. Bij je familie kun je altijd binnenlopen, is het idee daar.

Zij stellen daarom wel eens dat zakelijkheid het hierdoor wint van je onbevangen persoonlijke relaties. Nederlanders zeggen bijvoorbeeld snel: 'Ik moet nu ophangen, want ik moet op tijd bij een afspraak zijn.' In Zuid-Europa maakt men dan liever het telefoongesprek af, waardoor ze wat later bij die afspraak komen. Voor beide kanten valt wat te zeggen. Zolang je elkaars cultuur begrijpt, kom je verder."

Wat kan het Nederlandse zakelijk leven leren van andere culturen?

"Door onze efficiëntie sneeuwen onze relaties wel eens onder. Ik hoorde bijvoorbeeld van een Braziliaans bedrijf dat zowel een Nederlandse als een Italiaanse onderneming in Brazilië uitnodigde voor een productpitch. De pitch was op donderdag, en de Nederlanders vlogen woensdag heen en vrijdag terug.

De Italianen kwamen maandag al aan en gingen pas in het weekend terug. In de tussentijd gingen de Zuid-Europeanen veel uit eten met de Braziliaanse directie, waardoor ze in contacten investeerden. De opdracht ging hierdoor uiteindelijk naar de Italianen."

Kan meer diversiteit op de werkvloer bedrijven aan betere resultaten helpen?

"Dat kan zeker. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat multiculturele teams vaak creatiever en innovatiever zijn. Werknemers met een andere achtergrond komen soms met unieke ideeën.

Goede begeleiding is hievoor wel essentieel. Leidinggevenden moeten het team daarom duidelijke richtlijnen geven over bijvoorbeeld de algehele bedrijfscultuur. Vanwege de diversiteit in culturen is de kans op misverstanden namelijk ook groter."

Dit interview werd geschreven door Jelmer Luimstra en verscheen eerder in de rubriek Zakelijk van NU.nl.