Koplopers op dit terrein zijn Amerikaanse commerciële bedrijven en Chinese bedrijven die aan de Communistische Partij verbonden zijn. Hun voorsprong is al zo groot dat we hier serieus ongerust over moeten zijn. De door Amy Webb in haar boek The Big Nine (‘How the Tech Titans & Their Thinking Machines Could Warp Humanity’) beschreven bedreigingen voor de mensheid moeten we zeer serieus nemen.
‘Artificial Intelligence (AI, in het Nederlands kunstmatige intelligentie) is de intelligentie waarmee machines, software en apparaten zelfstandig problemen oplossen. Zij imiteren hierbij het denkvermogen van de mens.’ We treffen dit aan in hardware (bijvoorbeeld robots, zelfrijdende auto’s, IoT-apparaten enzovoort) en in software (van bijvoorbeeld Netflix). Maar op vrijwel alle denkbare terreinen wordt hier aan gewerkt en toepassingen gezocht en gevonden. Het vakgebied bestaat al sinds de eerste computers hun intrede maakten in de jaren ‘50.Twee elementen hebben dit proces de afgelopen tien jaar versterkt: goedkope en krachtige hardware en de beschikking over grote digitale datasets (big data). De bedrijven en de landen die hier nu wereldwijd koplopers van zijn, beschikken hier ook nagenoeg onbeperkt over: in Amerika de G-MAFIA (Google, Microsoft, Amazon, Facebook, IBM en Apple) en in China de BAT(Baidu, Alibaba en Tencent). Naast de inmiddels enorme technische voorsprong hebben deze bedrijven nagenoeg onuitputtelijke hoeveelheden geld (miljarden dollars en yuan). Wat ze weer toegang geeft tot de slimste werknemers.
Amy Webb heeft haar boek in drie delen opgedeeld. In het eerste deel beschrijft ze de geschiedenis van AI en hoe het tot deze huidige indeling (Amerika versus China) is gekomen. En welke risico’s hier aankleven. In het tweede deel schetst ze drie scenario’s hoe het met de wereld en AI verder kan lopen. Deel drie werkt naar de maatregelen toe die wij op wereldniveau moeten nemen om het enorme krachtenveld van de toekomst in goede banen te leiden.
In het eerste deel beschrijft ze de geschiedenis van AI en een aantal mijlpalen. Ze schetst de tegenstellingen tussen aan de ene kant de commercieel gedreven Amerikaanse bedrijven die hun kennis zo snel mogelijk te gelde moeten maken. Deze partijen worden gedreven door Wall Street en aandeelhouders. De Chinese bedrijven maken direct of indirect onderdeel uit van de AI-strategie van de Chinese overheid. Beide hebben ook overeenkomsten: ze putten uit dezelfde bron van hooggekwalificeerd personeel afkomstig uit een beperkte set universiteiten. De teams werkzaam daar vormen AI-tribes en bestaan in hoge mate uit blanke mannen. De basis van de Chinese teams van de BAT-bedrijven is ook in Amerika geschoold. Deze bedrijven maken deels onderdeel uit van het Silicon Valley -ecosysteem en hebben ook basis in China. China lokt oud-studenten terug naar China met goede financiële en sociale vooruitzichten.
In het tweede deel heeft Webb drie scenario’s uitgewerkt hoe AI onze wereld kan beïnvloeden de komende vijftig jaar (2019 – 2069). Het optimistische scenario (‘Thriving in the third age of computing’) beschrijft een gezamenlijk zoeken naar de mogelijkheden van AI. De verschillende bedrijven en landen zijn in staat afspraken te maken waarbij AI in dienst van de mensheid staat. AI maakt nieuwe muziek, de G-MAFIA bedrijven helpen grote Chinese steden smart te maken, er is wereldwijd afspraken gemaakt over ethische waarden voor AI-software enzovoort.
Het tweede scenario heet het pragmatische scenario (‘Learning to live with millions of paper cuts’). Het doet pijn, dit scenario, voor de mensheid. We moeten meer en meer leren leven met de invloed die AI op ons bestaan heeft. Voorbeelden hiervan zijn al te vinden in de Chinese samenleving. De tegenstellingen tussen de commerciële inzet en het Chinese staatsbelang worden groter. China’s AI strategie waarbij deze wordt ingezet om burgers te observeren wordt door meer en meer landen toegepast. Binnen de G-MAFIA zullen samenwerkingen ontstaan. AppleZon en Google-IBM zullen overblijven. Zonder dat we het echt in de gaten hebben, zal in 2069 Digitaal Amerika onderdeel zijn van China.
Het derde scenario is het catastrofale scenario (‘The Rengong Zhineng Dynasty’). In dit scenario zal het sociale krediet stelsel dat in China is ontwikkeld snel worden verspreid. Data die door overheden wordt gebruikt, bijvoorbeeld in het gezondheidssysteem, zal beschikbaar komen van commerciële partijen. Van een goede samenwerking tussen de G-MAFIA en de Amerikaanse overheid is geen sprake. De inzet van AI in diverse werkgebieden begint zich te gelden. Het duurt niet lang of Facebook en Microsoft worden opgeslokt door Google. De maatschappelijke verdeling van mensen die meekunnen en mensen die dat niet kunnen, resulteert in grote sociale ongelijkheid. In 2069 blijkt dat de lange termijn planning van de Chinese overheid het glansrijk gewonnen heeft van de korte termijn strategieën van westerse samenlevingen.
Valt hier wat tegen te doen? Jazeker, zegt Webb. Maar veel tijd is er niet. De huidige handelstegenstelling tussen Amerika en China helpen ook niet. Ze presenteert wel een agenda met centraal het belang van de mensheid. Iets dat bij de geestelijke vader van AI, Alan Turing ook voorop stond. Er zou een Global Alliance on Intelligence Augmentation moeten komen. Hierin kunnen diverse ontwikkelingen en initiatieven worden bekeken. Een niet-politiek orgaan waarin landen en bedrijven verenigd zijn. Andere maatregelen hebben betrekking op het onderwijsstelsel dat de leden van de AI-tribes (de medewerkers van de Big Nine) voortbrengt. Daar zou de beperkte focus op techniek uitgebreid en verweven moeten worden met ethiek, sociologie, psychologie etc. Er zou een flinke diversificatie van de medewerkers moeten plaatsvinden zodat vrouwen, gekleurde Amerikanen enzovoort ook deel gaan uitmaken van deze tribes.
Voor dit alles is nog een lange weg te gaan. En heel eerlijk gezegd beklijft het beeld dat Amy Webb daar niet zo in gelooft. Het pragmatische scenario levert binnen 50 jaar een wereld op waar je niet in hoopt te leven. Wij in Nederland (en eigenlijk de rest van de wereld) zijn gedegradeerd tot toeschouwers.
(Meer weten over AI: lees dit boek en volg de Nationale AI-cursus.)
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
