Hoe hier ook in het komende jaar mee om te gaan, in die VUCA-wereld met volop volatiliteit, uncertainty, complexiteit en ambiguïteit? Drie inzichten bleken afgelopen jaar vele malen een eye opener. Ik neem ze daarom graag mee 2019 in.
Geen risico zonder doel
Risico’s zien als effecten van onzekerheden op doelen, dit maakt omgaan met risico’s doelgericht. Zie die doelen in de meest brede betekenis: dat wat jij, je team, je organisatie concreet wil bereiken of realiseren. Dat wat onzeker is op weg naar je doel wordt een klassiek risico, als het een negatief effect op je doel heeft. Vergeet alleen niet dat onzekerheden ook positieve effecten kunnen hebben. Dat is immers de reden dat we bijvoorbeeld ondernemen. Die positieve effecten op doelen zijn kansen vanuit onzekerheid. Laat die niet liggen en neem kansen gewoon mee. Hiermee wordt omgaan met onzekerheden ook nog eens veel leuker.
Risico is geen probleem
Een risico kan optreden, maar dat hoeft niet. Daarbij weet je ook nooit precies wanneer en hoe een risico optreedt. Dat is immers de onzekerheid die bij een risico hoort. Het fijne van een risico is dus dat het er nog niet is, én dat je er in veel gevallen nog tijdig iets aan kan doen. Als dat tenminste de moeite waard is. Een probleem is er al wel, mogelijk is het een opgetreden risico. De aanpak van een probleem is daarom anders dan die van een risico. Het probleem is immers een voldongen feit, een risico is dat niet. Wel kan een probleem de oorzaak van een risico zijn. Een risico is dus nooit een probleem.
Risico is perceptie
Het voor honderd procent objectieve risico moet ik nog tegen komen: een risico waarvan de kans van optreden én alle gevolgen helemaal objectief zijn te bepalen. En stel dat zo’n zuiver objectief risico toch zou bestaan, dan nog is het nodig om te beoordelen of het risico al dan niet acceptabel is. En met die beoordeling komt de subjectiviteit van perceptie en risicobereidheid. De ene persoon vindt het risico wel acceptabel, de andere niet. Daarom zei een piloot enige tijd geleden eens tegen me: risico ís perceptie. Daar moeten we het maar mee doen, met alle subjectiviteit en emotie die bij de echt relevante risico’s naar boven komt.
Dit waren mijn drie risicovolle inzichten van het afgelopen jaar. Wat 2019 ons ook gaat brengen, ik heb zo het idee dat deze inzichten nuttig blijven. Dit om mooie, nieuwe, waardevolle doelen te realiseren, wat die ook zijn, ondanks risico’s en met het benutten van kansen!
vergroten, binnen én buiten organisaties. Martin is ook kerndocent aan de executive masteropleidingen Risicomanagement en Public Management, Universiteit Twente. Begin 2015 verscheen zijn boek Risicogestuurd werken in de praktijk bij uitgever Vakmedianet. Op 15 augustus 2018 verscheen zijn nieuwste boek: Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
