Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

Interview

Pieter Uittenbogaard

‘Biden zal de polarisatie in de VS willen terugdringen’

De Amerikaanse verkiezingen waren afgelopen jaar een spektakelstuk zonder weerga. In De slag om het Witte Huis doet Amerika-kenner en economiedocent Pieter Uittenbogaard nauwgezet verslag van deze fascinerende verkiezingsrace; van de eerste voorverkiezing in Iowa tot en met de eerste week van november, als na een dagenlange thriller Biden tóch heeft gewonnen.

Paul Groothengel | 7 januari 2021 | 5-8 minuten leestijd

U begint uw boek met bezoeken aan Iowa, in 2019. Wat trof u aan?

Ik heb daar meerdere Democratische presidentskandidaten op de voet kunnen volgen. Er waren dit keer maar liefst 28 kandidaten die probeerden om de Democratische nominatie voor het presidentschap te winnen. En ze deden allemaal hun best om goed voor de dag te komen in Iowa, een kleine landbouwstaat in de Midwest, met maar drie miljoen inwoners. Maar Iowa beschouwt men als cruciaal, omdat hier traditiegetrouw de Amerikaanse verkiezingscyclus begint.

Hoe verklaart u dat liefst 28 Democratische kandidaten meededen?
Ten eerste omdat er nu geen sterke favorieten bij waren, zoals Obama en Clinton in 2007. Joe Biden, Bernie Sanders, Elizabeth Warren en Pete Buttigieg sprongen er wel bovenuit, maar waren geen uitgesproken kanshebbers. Dat resulteerde in een toeloop van veel gelukszoekers; vergeet niet, door mee te doen aan voorverkiezingen krijg je gegarandeerd de nodige publiciteit. Het vergroot je bekendheid en netwerk, wat kan helpen bij latere verkiezingen om een gouverneurschap of een zetel in de Senaat. Bovendien kan het je een plek opleveren in het lucratieve sprekerscircuit.

De voorverkiezingen verliepen aanvankelijk niet best voor Biden.
Inderdaad, in de eerste twee staten, Iowa en New Hampshire, waren de uitslagen dramatisch voor Joe Biden. Buttigieg en Sanders wonnen. Biden kwam daarna sterk terug in South Carolina. Hij won die staat dankzij de overweldigende steun van zwarte kiezers, en een paar dagen daarna volgde zijn winst op Super Tuesday.

Warren en Sanders trokken zich daarna vrij snel terug. Waarom?
Ze werden beiden al snel uitgemaakt voor socialist. En dan kan je het bij de meeste Amerikaanse kiezers wel vergeten, dat is een label waartegen je niet kan vechten. Na de voorverkiezing in South Carolina schaarden bovendien  gematigde presidentskandidaten als Buttigieg en Klobuchar zich achter Biden waardoor zijn kansen enorm toenamen. Warren sprak mij wel aan, ze was redelijk links en erg van de inhoud. En iets minder extreem als Sanders. Die sprak bijvoorbeeld genuanceerd over Fidel Castro, en noemde zichzelf “democratisch socialist”. Hij had een fanatieke aanhang, maar was bij een deel van de Democratische partij niet geliefd. Warren verloor het met name vanwege haar plan voor aanpassing van het zorgstelsel, zoals ze voor alles een plan had. Ze wist haar plan niet goed over het voetlicht te brengen. Sanders was ook op dat vlak compromisloos: hij wilde dat geen enkele Amerikaan zorgpremie betaalt, en dat de Amerikaanse overheid alles voor haar rekening neemt; maar ja, dan moet je wel de belastingen flink verhogen. Biden hield, achteraf verstandig, een middenkoers aan en bleef realistisch.

Hoe kwam Biden op u over?
Als een echt oude, broze man. Zes jaar geleden zag ik hem spreken, toen was het nog een scherpe geest. Dat hij zich geregeld verspreekt, helpt ook niet echt. Later in de campagne, ook bij de twee debatten met Trump, heeft hij zich redelijk herpakt. Daarbij heeft hij, toen hij de nominatie op zak had, de aanhang van Sanders voor een deel ingepalmd, onder andere door elementen van het klimaatplan van Sanders over te nemen. Verder had Biden niet zoveel concrete plannen toen hij optrok tegen Trump. Hij zette wel constant in op zaken als empathie, waardigheid en, waar het ging om de coronabestrijding, het luisteren naar wetenschappers.

In de aanloop naar de verkiezingen op 3 november hoorde je vaak dat áls Trump zou verliezen, hij niet van Biden zou verliezen maar van zijn gebrekkige aanpak van de coronacrisis. Eens?
Ja, voor een deel wel. Ik deel de vele kritiek op Trump, maar hij is onmiskenbaar energieker en charismatischer dan Biden. Dat Trump corona altijd min of meer heeft ontkend, is denk ik een van zijn grootste fouten geweest. Uit de opnames van de gesprekken die Bob Woodward met hem had, bleek dat Trump echt wel wist hoe erg de gevolgen van corona zijn. Onbegrijpelijk dat hij er niks aan deed, hij bleef maar hopen dat corona uit zichzelf zou verdwijnen. Bizar hoe hij over mondkapjes dacht, en heel dom dat hij nooit empathie heeft getoond voor de slachtoffers van corona, en hun nabestaanden.

U schrijft ook over de enorme impact van beeldvorming. Kunt u daar een voorbeeld van geven?
Een treffend moment is als Biden een zwarte kerk bezoekt in zijn thuisstad Wilmington, een week na de moord op George Floyd. Biden heeft een mondkapje op, luistert naar wat er gezegd wordt. Na de dienst wordt een foto gemaakt waarop we zien dat hij knielt, met zwarte mensen staand achter hem. Een heel krachtig beeld. Op precies dezelfde dag laat Donald Trump de straat voor het Witte Huis, waar veel demonstranten waren, schoonvegen. Hij loopt vervolgens, omringd door louter witte mensen, naar een kerk en houdt daar een bijbel omhoog, verkeerd om. Ook die foto gaat de wereld rond, waarna Trump veel kritiek krijgt. Rond die tijd zag ik een heel sterk spotje van de Republikeinen. Onder de titel ‘promises made, promises kept’ zag je welke beloften Trump was nagekomen. En dat waren er best veel: conservatieve rechters benoemd, veel geld naar de politie, er is gebouwd aan de muur op de grens met Mexico, verdere opbouw van defensie, vrede in het Midden-Oosten, en financiële markten en de Amerikaanse economie in de lift. Die boodschap verdween echter alweer snel naar de achtergrond, daar hebben ze kansen laten liggen. Zo’n positief getoonzette campagne past totaal niet bij Trump, hij haalt meteen vijandig uit naar alles en iedereen om hem heen.

Niettemin verloor hij maar nipt…
Zeker! Het verschil was nog kleiner dan destijds het verschil met Hillary Clinton. Toen ging het om 80.000 stemmen, nu om slechts 45.000 stemmen, in drie staten. Dat illustreert overigens meteen hoe slecht de democratie in de VS eigenlijk is, want Biden kreeg wel zeven miljoen stemmen meer dan Trump. Maar door dat wonderlijke systeem van kiesmannen is Trump toch nog heel dichtbij gekomen.

Wat verwacht u van Biden en zijn regering?
Hij zal om te beginnen vol inzetten op het vaccineren. Daarnaast zal hij de polarisatie in de VS willen terugdringen. Je zag al in de campagne dat hij nauwelijks standpunten innam die lijnrecht tegen de Republikeinen ingingen. Hij zal zo goed mogelijk met ze willen samenwerken. Daarnaast verwacht ik dat hij de hand zal reiken naar Europa. China? Trump heeft het Chinese beleid terecht op de agenda gezet, maar totaal verkeerd aangepakt. Ik denk dat Biden ook zal optrekken tegen China, maar dan wel in nauwe samenwerking met Europa, en andere westerse bondgenoten. Dan heb je veel meer slagkracht.

Gaan we nog veel horen van Trump?
Hij zal sowieso in het nieuws blijven vanwege zijn belastingaangiftes en een slordige twintig rechtszaken vanwege de verdenking van aanranding en verkrachting. Zeker de officieren van Justitie in New York staan bekend als echte bijtertjes, daar gaat hij nog problemen mee krijgen. Ik denk wel dat hij een belangrijke stem binnen de Republikeinse partij zal blijven. En wellicht dat hij zich opnieuw kandidaat stelt over vier jaar.

Over Paul Groothengel

Paul Groothengel is freelance journalist.

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden