Diverse politieke partijen doen uitspraken over marktwerking in de zorg zonder duidelijk te maken wat ze hieronder verstaan. Hoogleraar Health Care Marketing Theo Poiesz en Jo Caris, verbonden aan TiasNimbas Business School, maken in Ontwikkelingen in de zorgmarkt duidelijk dat dit verouderd denken is. ‘Krampachtig vasthouden aan verouderde aannames over de zorg vertroebelt niet alleen het politieke debat, maar kan ook schadelijk zijn voor de kwaliteit van het Nederlandse zorgstelsel’, stelt Poiesz.
Volgens de auteurs is de aanname niet terecht dat zorg een afgebakend terrein is, waarin je sec kunt zeggen dat marktwerking nergens werkt. Zorg is zeer breed: van openhartoperaties tot cosmetische ingrepen. Caris: ‘Die kun je niet op één hoop gooien. Je moet gefragmenteerd naar delen van de zorg kijken. Zorg is tegenwoordig ook verweven met horeca, woningbouwcorporaties, vastgoedontwikkeling en onderwijs.’ En dus kun je niet binair stellen, als waren het nullen en enen, dat markwerking goed op slecht is. Poiesz: ‘Kijk ook naar het buitenland. Zorg overschrijdt steeds vaker landsgrenzen. In internationaal perspectief is marktwerking volstrekt normaal. Dat soort ontwikkelingen mag je niet negeren.’ De zorg is de laatste jaren wezenlijk veranderd en dus moet je er ook anders naar kijken, is de boodschap uit het boek ‘Ontwikkelingen in de zorgmarkt, een strategische analyse’.
Het zou goed zijn als politiek Den Haag het boek van Caris en Poiesz ter harte zou nemen. De aanname lijkt gerechtvaardigd dat de zorg er geen geld bij gaat krijgen de komende regeerperiode. Sterker, de meeste partijen lijken in te zetten op forse bezuinigingen. De auteurs vragen zich af of marktwerking dan juist geen oplossingen kan bieden. Caris: ‘Als er geen geld is vanuit de overheid om te investeren, misschien is de markt dan wel juist de partij die voor de broodnodige investeringen kan zorgen.’ Caris en Poiesz komen dan ook tot volgende conclusie: marktwerking is in de kern niet goed of slecht. Poiesz: ‘Daarom doen we een oproep aan de politiek om te komen met een visie op toekomstige zorg waarin marktwerking een eigen plaats heeft en waarin de grenzen die aan marktwerking worden gesteld, gebaseerd zijn op een zorgvuldige analyse en niet op achterhaalde sentimenten.’
Het Don Quichote-gevecht laten de auteurs dan ook ver achter zich in ‘Ontwikkelingen in de zorgmarkt’. Zo etaleert het boek bijvoorbeeld geen politieke of ideologische voorkeur. Het staat boven de partijpolitiek. Er is ook nadrukkelijk sprake van een integrale, analytische benadering van de zorgsector. En misschien wel de belangrijkste doelstelling: er wordt over de randen van de klassieke zorg heen gekeken. Luxe zorg in een vakantieverblijf of een plastische ingreep in het buitenland worden beide meegenomen in de analyse. Caris: ‘De zorg is te complex en te dynamisch om zinvol uitspraken te doen over marktwerking.’ Om die complexiteit, dat hele brede spectrum, hanteerbaar te maken, introduceren Caris en Poiesz het zogenaamde kubusdenken. Hierin wordt een zorgthema teruggebracht tot haar essentie. Beslissers kunnen maximaal drie informatie-elementen goed analyseren. Net als een kubus dus, in drie dimensies. In het boek is daarbij niet sprake van één kubus, maar van een scala aan kubussen. Poiesz: ‘We passen het toe op bijvoorbeeld kwaliteit, prijs en waarde. Al die thema’s proberen we met het kubusdenken beheersbaar te maken.’
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.