‘Accountable leiderschap is een jazzy manier van leven’

Wat is Accountability?
Het leven schotelt ons vele ongemakkelijke, stressvolle en soms ronduit pijnlijke situaties voor die we niet kunnen beïnvloeden. Accountability is een jazzy manier van leven waarmee je deze situaties met een koel hoofd en een warm hart tegemoet treedt. Dit doe je door het streven naar perfectie los te laten, eigenaarschap te nemen voor ‘wat is’, waardevrij te reflecteren op je eigen en op elkaars gedrag, er van te leren en vooral ‘door te doen wat nodig is’ om de situatie soepel naar je hand te zetten. Accountability is ook een werkwijze. Met als doel om uit de dagelijkse ratrace te blijven en samen met je collega's de grootst mogelijke bijdrage te leveren aan de klant, je organisatie en je team. Waar nodig spreek je collega's veilig én oncomfortabel aan op gedrag dat afbreuk doet aan het gemeenschappelijk belang. En je biedt een helpende hand, maar zonder de anderen te redden en hen daarmee belangrijke leerervaringen te ontnemen. Het diepste niveau van Accountability is ‘geven wat je te geven hebt’. Ieder mens heeft bijzondere talenten van het leven gekregen en de bedoeling is dat je die ter beschikking stelt aan anderen. Als je dat doet, dan zul je merken dat je moeiteloos gaat leven. Want je ontvangt dankbaarheid, ervaart zingeving, krijgt er bakken met energie van en gaat je volle potentieel benutten.

Accountability is ook een bedrijfskundig concept?
Ja, dat klopt! Een organisatie bestaat uit mensen die samen een ‘levend organisme’ vormen, deze ziek kunnen maken en gezond kunnen houden. Hoe minder collectief slachtoffergedrag, des te gezonder de organisatie! Organisaties kunnen groeien op een continuüm van vijf Accountability-niveaus. Op het laagste niveau laten mensen zich betalen om vrijblijvend en doelloos op het werk te verschijnen. Op het tweede niveau - Individuele Accountability - presteren werknemers conform hun functie- en taakomschrijving. Op het derde niveau - Team Accountability - dragen deze goed presterende werknemers ook optimaal bij aan elkaars succes en aan het teamsucces. Op het vierde niveau - Cross Team Accountability - werkt het team optimaal samen met andere teams aan succesvolle strategierealisatie. Zodat de organisatie kan uitgroeien tot het vijfde niveau, de Accountable Organisatie die optimaal bijdraagt aan de maatschappij, klanten, werknemers, leveranciers en aandeelhouders. Als je nu naar je eigen organisatie kijkt, dan is de vraag op welk Accountability-niveau deze zich NU bevindt. In de wetenschap dat het Accountability-gehalte op ieder niveau voldoende moet zijn om naar een volgend niveau toe te groeien. En dat de organisatie meerdere niveaus terugzakt zodra er iets in de markt gebeurt waardoor iedereen in de veranderstress schiet.

Hoe word je een Accountable leider?
Accountable Leiderschap is een keuze die iedereen kan maken. Er is lef voor nodig, want het betekent (jezelf en) collega's uit hun ‘comfort zone’ trekken. Je scout en mobiliseert talenten, pakt slachtoffergedrag aan en roeit het bij de wortel uit. Ook zoek je constructief conflict met collega’s om hun prestaties - en natuurlijk die van jezelf - te verbeteren. Je spot bovendien de geboekte vooruitgang, doet dat zonder valse bescheidenheid en viert dit succes met iedereen die daar zin in heeft. Accountable leiders zijn dus een soort ghostbusters ofwel 'bestrijders van slachtoffergedrag'. De kunst is om jezelf en je teamleden te bevrijden van ingesleten denk- en gedragspatronen. Deze patronen vervormen onze realiteitsvisie en werken verlammend, juist als snel handelen geboden is. Vanuit vaak onbewuste motieven proberen we met slachtoffergedrag de actuele situatie te handhaven, want elke verandering vinden we bedreigend.

Welke oorzaken zijn er voor slachtoffergedrag te noemen?
Mensen willen van nature een bijdrage leveren. Slachtoffergedrag heeft dus altijd een oorzaak. De belangrijkste is angst. Angst om te verliezen wat je hebt of om niet te krijgen wat je wilt hebben. Vanuit een overload aan angst filteren mensen de naakte waarheid weg in de hoop dat het overwaait. Ze ontkennen een onderdeel van het probleem en de oplossing te zijn. Geven anderen de schuld om zelf buiten schot te blijven. Rationaliseren de pijn weg in grafieken en tabellen. Komen actief of passief in verzet. Of ze verstoppen zich achter druk zijn en 'ik doe toch mijn best'. Een stelregel is: ‘hoe groter het slachtoffergedrag in de organisatie, des te kleiner de kans op succesvolle strategierealisatie.’ Dat komt omdat mensen in slachtoffergedrag zich terugtrekken in kleine silo's en daarmee tekortschieten in Cross Team samenwerken op de strategische prioriteiten.

Accountable leiders maken in een doorbraakteam echt het verschil?
Ja, dat zie ik iedere dag. Wij (Rainmen Group – red.) richten high performance doorbraakteams in binnen klantorganisaties die bestaan uit circa vijftien Accountable leiders op verschillende niveaus en uit verschillende functionele teams. Deze doorbraakteam gaan in georganiseerde rebellie ‘los’ om heilige huisjes af te breken. Ze doorbreken de ‘status quo’ door slachtoffergedrag aan te pakken en meters te maken op strategische projecten en hoofdpijndossiers, die belangrijk zijn voor gezond bestaansrecht van de organisatie.