Technondernemer Elon Musk gold lange tijd als een genie. Als directeur van Tesla ontsloot hij elektrisch rijden voor het grote publiek, met SpaceX pioniert hij in de commerciële ruimtevaart, en het mede door hem opgerichte neurotech-bedrijf Neuralink is er inmiddels in geslaagd om een mens van een hersenimplantaat te voorzien. Maar sinds zijn aanschaf van het sociale mediabedrijf Twitter voor een slordige 44 miljard dollar heeft zijn reputatie een deuk opgelopen, helemaal nu hij het inmiddels tot X omgedoopte platform vooral lijkt te gebruiken als rechtse roeptoeter om de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump tot een overwinning op te stuwen.
Persoonlijk speeltje
In Character Limit beschrijven New York Times-journalisten Kate Conger en Ryan Mac hoe Musk, die met een geschat vermogen van zo’n 250 miljard dollar ‘s werelds rijkste man is, van het eens zo trotse Twitter op meedogenloze wijze zijn persoonlijke speeltje heeft gemaakt. Dat begon al met de woorden Fuck Zuck! die hij volgens ingewijden direct na het ondertekenen van de contracten uitschreeuwde - een sneer naar Facebook-oprichter Mark Zuckerberg, een rivaal die hem zo hoog zit dat hij hem eerder dit jaar nog uitdaagde voor een kooigevecht. Voor medewerkers van het eerste uur had Musk evenmin veel mededogen: een deel van het Twitter-personeel moest zelf concluderen dat ze ontslagen waren nadat midden in een videogesprek hun scherm op zwart was gegaan.
algoritme
Het managen van Twitter slokt inmiddels zoveel tijd op dat zijn andere activiteiten eronder zijn gaan lijden, aldus de auteurs. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de anekdote over zijn gedrag tijdens de meest recente Super Bowl in Arizona, die hij bijwoonde als gast van mediatycoon Rupert Murdoch. Halverwege de finale van het American football-seizoen ontdekte Musk tot zijn woede dat de tweet waarmee hij de Philadelphia Eagles had aangemoedigd door miljoenen mensen minder was gelezen dan die van de Democratische president Joe Biden. Musk vloog nog voor het eind van de wedstrijd met zijn privé-vliegtuig naar het hoofdkantoor van X in San Francisco, waar hij van de tientallen inderhaast opgetrommelde engineers eiste dat het algoritme in zijn voordeel werd aangepast.
Mede door dit soort acties is X na twee jaar Musk volgens beleggingshuis Fidelity nog geen tien miljard dollar waard, een waardevermindering van bijna tachtig procent. Incompetentie of kwade opzet? Een andere mogelijke verklaring is dat een platform waarop Musk zonder enige remming het gesprek voor miljoenen mensen kan bepalen hem wel 35 miljard dollar verlies mag opleveren. Een angstaanjagende gedachte.
Trends
Met The Tipping Point ontwikkelde journalist Malcolm Gladwell zich rond de eeuwwisseling van een relatief onbekende New Yorker-medewerker tot een literaire beroemdheid. In het boek betoogt hij dat sociale trends zich manifesteren als epidemieën, waarbij iets relatief kleins, zoals het repareren een gebroken raam in een verloederende buurt, plotseling een kettingreactie kan veroorzaken – in het geval van de kapotte ruit het terugdringen van een misdaadgolf. Gladwell liet zich hierbij onder meer inspireren door het beleid van New York City-burgemeester Rudolph Giuliani, die met keiharde straffen voor vergrijpen als grafitti en zwartrijden van zijn toenmalige woonplaats de veiligste grote stad in de Verenigde Staten zou hebben gemaakt.
The Tipping Point, dat in het Nederlands is vertaald als Het Beslissende Moment, betekende tevens het begin van een nieuw genre dat wetenschappelijk onderzoek populariseert aan de hand van verrassende case studies uit het echte leven, bijvoorbeeld in de vorm van Freakonomics van Steven Levitt en Stephen Dubner uit 2005.
kwader trouw
Na een rijtje andere bestsellers (zoals Uitblinkers, Intuïtie en Praten met Vreemden) heeft Gladwell nu een vervolg aan zijn debuut toegevoegd. Revenge of the Tipping Point gaat ook over ontwikkelingen die viraal gaan, maar kijkt hierbij nu naar spelers die te kwader trouw zijn. Zo bleek Amerika’s opioïden-epidemie, waarbij miljoenen mensen verslaafd raakten aan de pijnstiller OxyContin, veroorzaakt door slechts een handjevol corrupte huisartsen, die de pillen tegen betaling van fabrikant Purdue Pharma te pas en te onpas hadden voorgeschreven. Het verstrekken van de pijnstiller in een snuifbare poedervorm in plaats van als gummies, had talloze overdoses kunnen voorkomen, aldus Gladwell.
abortus
Terugblikkend blijkt Gladwell het overigens niet altijd bij het juiste eind te hebben gehad, zo geeft hij toe. Zo bleek het verband tussen gebroken ramen en criminaliteit toch wat subtieler te liggen, helemaal toen bleek dat na het afschaffen van het door Giuliani in gang gezette zero tolerance-beleid in 2010 de criminaliteit bleef dalen. ‘Het idee dat misdaad een epidemie was en dat crimineel gedrag besmettelijk was, is correct,’ zei hij in een interview met de New York Times. ‘Maar het idee dat broken windows en etnisch profileren de juiste reactie waren op een besmetting is volledig onjuist.’
Overigens heeft het boek Freakonomics een heel andere verklaring voor de lagere misdaadcijfers: de (inmiddels teruggetrokken) Roe v Wade-uitspraak van het Hooggerechtshof uit 1973, die het federale recht op abortus garandeerde. Minder babies geboren in armoe, zo redeneren de auteurs, leidde een generatie later tot minder criminaliteit.
Over Jeroen Ansink
Jeroen Ansink is journalist in New York. Hij schrijft en schreef onder meer voor HP/De Tijd, Elsevier Weekly Magazine en Fortune.com. Voor Managementboek schrijft hij interviews. Ansink voltooide een vrij doctoraal in de Letteren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde het certificaat Business Journalism aan de Wharton Business School aan de Universiteit van Pennsylvania.
