De wereld bestaat voornamelijk uit onbeduidende visjes. En dus moet jij een haai zijn. Zoveel mogelijk van die nutteloze kutvisjes verscheuren. Dat is het doel. Niemand zal ze missen.
Op sociale media vind je deze wijsheid vaak ondersteund met een filmpje van een stoere MMA-vechter met hipsterbaard en stripboek-bovenlijf. Het type dat bij de weging al zijn tegenstander aanvliegt – want dat is blijkbaar wat sharks doen.
Winnen of verliezen
Het vertrekpunt van deze levenswijsheid is dat alles in ons leven neerkomt op winnen of verliezen. Een binaire uitkomst, met bijpassend oordeel. De ene is goed, de andere slecht. De ene is sterk, de andere zwak. Je bent een vis of een haai. Prooi of roofdier. Jij kapot of die ander. Overlever of overledene. Dus wat moet je doen? Precies: de ander bij de strot pakken en doorknijpen. Anders ben je zelf aan de beurt.
Een gevolg van dit mantra is ook dat als je geen haai bent, je dus wel een visje moet zijn. En we weten allemaal hoe het daarmee afloopt. En als je kunt kiezen tussen eten of gegeten worden, aan welke kant van de menukaart sta jij dan het liefst?
Precies.
Wij begrijpen elkaar.
Win-win is voor de theorieboeken
Dit soort primitieve strijdkreten gelden voor sommigen als ijzersterk argument in elke denkbare situatie. Ik moet voor mezelf opkomen. ‘And to protect my family’, voegen de sharks daar naar goed Amerikaans voorbeeld steeds vaker aan toe. Want alleen als je voor jezelf opkomt ten koste van alles en iedereen, houd je je staande in een keiharde wereld. Niemand anders doet het voor je. Win-win is leuk voor de theorieboeken, voor übersofte mindfulness-mutsen of voor weeïge losers die nooit een echt gevecht zijn aangegaan.
Overleving is een oerdrift. Dus tja, eten of gegeten worden, toch? Maar is dit nou the cure or the cancer? Het lokt namelijk uit tot lineair egodenken: alleen doen wat nu in jouw belang is. Zelfs, of misschien wel: juist, als dat ten koste gaat van anderen. Dan heb jij namelijk gewonnen.
Maar uiteindelijk zijn we allemaal visjes. De een wat groter of sneller, anderen fel gekleurd of bijna onzichtbaar. Maar visjes zijn we. En ja: ik weet dat haaien ook vissen zijn, maar ik heb de uitspraak niet verzonnen. Dus ik houd ze even apart.
Overlevingsopties
Laten we het eens bekijken vanuit het perspectief van overleving.
Optie A: driekwart van de visjes gaat in haaienpak op jacht. Met de smaak van vers bloed in de bek zwemmen ze opgefokt rond om te kijken van wie ze het verder nog kunnen winnen. Tot ze natuurlijk tegen een net iets sterker exemplaar aanzwemmen. Toep, toep, toep: haaievinnensoep.
Optie B: we realiseren ons dat we allemaal visjes zijn. En dat we best met veel zijn, zodat we even slim moeten omgaan met elkaar en met wat er zoal te vreten is in de wereldzeeën. En dat uiteindelijk niemand erbij gebaat is steeds weer in je haaienpak op jacht te gaan. Dat wordt onvermijdelijk een bloederige bende.
Dat betekent niet dat je lafjes in je kom moet blijven zwemmen. Integendeel! Verken de oceanen, leer kunstjes, zwem samen. En soms moet je andere vissen confronteren, als belangen, voorkeuren of perspectieven botsen. Vooral doen. Je kan namelijk prima voor jezelf opkomen en rekening houden met anderen. Zo ingewikkeld is dat niet, en win-win bestaat echt.
Dus gooi je haaienpak in de verkleedkoffer en zwem! Want deze tijd vraagt om een nieuwe overlevingsstrategie.
Wat doe jij voor haaienpak-vrije oceanen?
Over Raymond de Looze
Raymond de Looze schrijft en spreekt over persoonlijke ontwikkeling en een radicale mensen op #1 filosofie voor organisaties. Zijn bedrijf Double-OO helpt waarde voor mensen te vertalen naar waarde voor de organisatie, met op data gebaseerde prioriteiten en hands-on interventies.
