Veel mensen denken nog steeds dat je alleen kunt rouwen om het verlies van een dierbare. Dit is een mythe. Je kunt ook rouw ervaren als je geconfronteerd wordt met verlies van baan, gezondheid, relatie of andere betekenisvolle aspecten van je leven.
Als professional die mensen begeleidt na baanverlies herken je ze waarschijnlijk: werkzoekenden die maar niet vooruit lijken te komen in hun re-integratietraject. Ze zijn vaak gemotiveerd en hebben de juiste kwalificaties, maar iets houdt ze tegen. De kans is groot dat rouw de onderliggende oorzaak is waarom ze vastlopen. Mijn boek Van de baan helpt je om deze rouwreacties te herkennen en er effectief mee om te gaan.
SIGNALEN VAN ROUW NA BAANVERLIES
Je cliënten kunnen verschillende signalen vertonen, bijvoorbeeld:
- Ze zien hun toekomst als hopeloos zonder hun oude baan
- Ze vertellen telkens opnieuw over hun ontslag, alsof het gisteren is gebeurd
- Ze blijven hopen op terugkeer naar hun oude werkgever
- Ze worden iedere keer emotioneel als het over de omstandigheden van hun baanverlies gaat en de intensiteit neemt toe in plaats van af met het verstrijken van de tijd
Dit zijn allemaal kenmerken van rouw na baanverlies. En dat vraagt om een andere aanpak dan angst- of depressieve klachten.
WAAROM SOMMIGE CLIËNTEN VASTLOPEN
De meeste mensen kunnen gelukkig goed omgaan met verlies en veren relatief makkelijk weer terug. Een minderheid gaat onderuit. Ongeveer 18% van de mensen ontwikkelt gecompliceerde rouwreacties na baanverlies.
Denk hierbij aan cliënten waarbij hun identiteit sterk verbonden is met hun werk. Cliënten waarbij het ontslag als donderslag bij heldere hemel kwam. Of juist cliënten die weinig steun van hun sociale omgeving ervaren, want ‘het is toch maar werk’.
Mijn onderzoek heeft geleid tot een cognitief gedragsmodel voor rouw na baanverlies, waarin ik drie belangrijke processen identificeer die ervoor zorgen dat mensen vastlopen. In het boek wordt dit model helder uitgelegd en biedt het concrete aangrijpingspunten voor jouw begeleiding.
WAT JIJ KUNT DOEN
Rouw na baanverlies aanpakken begint met erkenning en herkenning. Geef goede uitleg aan je cliënten dat ze rouw kunnen ervaren om baanverlies en dat dit normaal is.
Daarnaast heb ik diverse vragenlijsten ontwikkeld en wetenschappelijk getoetst die je kunt inzetten als screeningsinstrument. De uitslag geeft aan of er specialistische hulp nodig is of niet. Het invullen van deze vragenlijsten is al een interventie op zich voor je cliënten.
Naast deze vragenlijsten biedt Van de baan concrete interventies, zoals het duale procesmodel waarin je cliënten leren pendelen tussen verlies- en herstelgerichte coping, en oefeningen gericht op emotieregulatie, ontpiekeren en het leven volgens persoonlijke waardes.
IMPACT OP JOUW WERK
Als begeleider merk je het direct: cliënten die vastlopen in rouw na baanverlies kosten meer tijd, energie en frustratie. Door rouw te herkennen als onderliggend mechanisme, kun je gerichter interveniëren en worden je trajecten effectiever.
Van de baan is daarnaast relevant voor het begeleiden van Spoor 2-trajecten. Uit mijn recente onderzoek blijkt dat rouwreacties bij gezondheidsverlies en dreigend baanverlies vergelijkbaar zijn met rouwreacties na daadwerkelijk baanverlies.
Over Janske van Eersel
Dr. Janske van Eersel is re-integratiepsycholoog, gepromoveerd op 'Gecompliceerde rouwreacties na baanverlies'. Sinds 2015 doet zij onderzoek naar dit thema en sinds 2021 naar rouwreacties binnen Spoor 2-trajecten. Ze heeft honderden cliënten begeleid en deelt haar kennis via masterclasses. Naast haar eigen onderneming werkt zij als postdoc onderzoeker aan Tilburg University.
