‘Groenere IT leidt ook tot kostenbesparing’

De CO2-voetafdruk van IT is bijna gelijk aan die van de luchtvaartsector.

IT is verantwoordelijk voor 1,7 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot, schat de Wereldbank. Het gaat hier naar eigen zeggen om een conservatieve schatting en dat geloof ik direct. Door het toenemende gebruik van AI en alle overige nieuwe ontwikkelingen slagen bedrijven als Microsoft en Google er niet in hun duurzaamheidsdoelstellingen te halen. Google is de afgelopen vijf jaar zelfs de helft meer CO₂ gaan uitstoten. Energieverbruik is een van de belangrijkste vervuilende factoren van IT. De mens kan deze uitstoot omlaag brengen door bewuste keuzes te maken. In veel huishoudelijke apparaten zit bijvoorbeeld software die extra energie verbruikt. Bij jou thuis, zo geef je aan, draait nu een fancy ventilator met een tijdschakelaar en vele andere functies. Maar je vindt ze eigenlijk overbodig. Een eenvoudige, meer energiezuinige uitvoering met alleen een aan/uit knop zou misschien ook volstaan. Kijkend naar IT, dan is het de vraag of je een superzware laptop wel echt nodig hebt. Met een lichtere versie kun je meestal ook prima uit de voeten. En die twee beeldschermen, heb je ze echt alletwee nodig? Vaak gebruik je er maar een en is de andere overbodig.

Veel organisaties hebben geen idee hoeveel energie hun IT-infrastructuur eigenlijk kost, blijkt uit onderzoek van MarktEffect. Is dit herkenbaar voor u?

Jazeker! Een aantal voorlopers is wel actief bezig met duurzaamheid in IT. Softwareleverancier AFAS heeft gekozen voor meer intern geheugen voor hun randapparatuur. Zodat laptops, normaliter economisch afgeschreven in vier tot vijf jaar, nu twee jaar langer worden gebruikt. ABN AMRO ontwikkelde een dashboard waarin het energiegebruik van applicaties duidelijk wordt. Maar voor een groot aantal bedrijven is duurzame IT onbekend terrein. Sterker nog, ze denken er niet eens over na! Met ons boek willen we organisaties aanmoedigen om dat wél te doen. Kijk wat je in huis hebt aan apparatuur, applicaties en data. De IT-afdeling moet je dat inzicht kunnen geven. Daarna kun je gaan opschonen.

Ruim alles op wat je niet of nauwelijks meer gebruikt en recycle deze apparatuur. Kijk ook naar je data-opslag. Organisaties slaan identieke bestanden vaak drie- of vierdubbel op. Investeer in energiezuinige apparatuur door te kiezen voor apparaten met een Energy Star-certificering of andere energielabels. Stel computers, servers en andere apparaten in op energiebesparende modi, en gebruik timers om ze uit te schakelen wanneer ze niet in gebruik zijn. Laat applicaties zo efficiënt mogelijk draaien om het energieverbruik te minimaliseren en verwijder ongebruikte applicaties.

Verminder je afval door een beleid vast te stellen voor hergebruik, reparatie en recycling van IT-apparatuur. Maak je medewerkers ook meer bewust van de milieu-impact van duurzaam IT-gebruik. Een quick win hier is om beperkt gebruik van IT te normaliseren in je organisatie. Lunchen achter de pc is voortaan verleden tijd. Net als het meenemen van telefoons en laptops naar vergaderingen, tenzij je notuleert of presenteert. Zo groeit het bewustzijn dat als je apparatuur niet nodig hebt, dit ook niet leidt tot energieverbruik.

Bij de Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering (NCDD) helpen bedrijven elkaar bij het vergroenen van hun IT.

Ja, ze doen dat door het uitwisselen van informatie. De leden brengen kennis bij elkaar – alles wat wordt gedeeld binnen de coalitie is van iedereen. Duurzame digitalisering heeft de wind in de zeilen, stelt NCDD-voorzitter Karen van der Zanden in ons boek. Ze ziet vooral de huidige wet- en regelgeving als een enorme stimulans, want je hebt die externe push nodig voor het bedrijfsleven. CSRD (Corporate Sustainability red.) en andere rapportagevereisten zorgen volgens haar voor een gelijk speelveld. Zodat alle organisaties aan green IT kunnen doen, zonder zichzelf mogelijk uit de markt te prijzen. Want dan ben je straks een heel duurzaam bedrijf, maar een duurzaam failliet bedrijf. Karen raadt managers aan om het vergroenen van je IT op de agenda te zetten. Als de directie aandacht heeft voor duurzame digitalisering, stappen de mensen die daar in mee willen vanzelf naar voren en pakken het op.

Is dat niet makkelijker gezegd dan gedaan, het agenderen van groenere IT?

Het argument van kostenbesparing is een goed middel om het op de agenda te krijgen. Een lager energieverbruik of het langer gebruiken van een apparaat leidt immers tot een lagere energierekening. Élke directie is geïnteresseerd in kostenverlaging en zeker die eerste slagen leveren het meeste op. Zet apparaten dus uit als je ze niet gebruikt. Stel je hebt een bedrijf waar men gewoon van negen tot vijf werkt. Schakel dan in het weekend je wifi uit, ofwel je hele netwerkinfrastructuur. Kijk ook eens naar de kantoorverlichting, naar welke lichten er nog branden als er niemand meer in het pand is. Maak je medewerkers intrinsiek betrokken bij duurzaamheid door ze een prominente rol te geven. AFAS heeft een team Groene Jagers: vier personen uit alle bedrijfslagen die alleen maar jagen op besparing en verduurzaming. Arnold Mars, financieel directeur bij AFAS, is een van die jagers. De groep is naar zijn zeggen ‘ziekmakend ver’ in het analyseren van verbruiksdata. Wanneer Arnold ‘s avonds over een industrieterrein rijdt, ziet hij talloze bedrijven die met gemak twintig procent energie kunnen besparen. Het leukste is volgens hem om ‘s ochtends voor acht uur of ‘s avonds na zes uur in zijn bedrijf binnen te komen en met een notitieblok rond te lopen: waarom staat dit aan? Je moet in zijn optiek het telkens terug brengen naar intrinsieke motivatie; waarom doen we dit? Hoe doen we dit? Mensen willen praktische voorbeelden, heldere informatie.

AFAS is retro gegaan door terug te keren naar batchverwerking en data op een zuinigere manier vast te leggen.

In het recente verleden werkten vooral financiële en logistieke afdelingen met batches. Overdag voerden medewerkers boekingen in en ‘s nachts werden deze batches verwerkt door grote computers of ‘mainframes’. Je parkeerde eigenlijk zaken, om ze op een later tijdstip uit te laten voeren. De komst van snelle pc’s maakte het mogelijk de verwerking van bijvoorbeeld facturen en loonstroken in real-time te doen. AFAS weet dat de meeste klanten hun software alleen tijdens kantoortijden gebruiken. Tussen acht en zes uur is er een piekbelasting en ‘s nachts ruimte. Het bedrijf gebruikt die ruimte voor batchverwerking van bepaalde taken, wat over de hele dag zorgt voor een meer gelijkmatig energieverbruik. Vroeger kon het niet anders; nu is het een bewuste duurzame keuze. AFAS probeert klanten mee te krijgen in deze retrotrend; om toch verwerking in batches te gaan doen. Nog zo’n retrotrend is data minder direct beschikbaar vastleggen. AFAS wil het aantal gebruikers op hun servers verdubbelen. Als dat mogelijk is, kan het serverpark met veertig procent worden teruggebracht. Het enige wat ze van hun klanten vragen, is een paar seconden geduld bij het opvragen van data.

Waarom speelt de mens een cruciale rol bij duurzame IT?

Zolang er nog geen zelfsturende IT-apparatuur bestaat, maakt de mens software en bepaalt hoe lang een laptop mee gaat. We beheersen ook de temperatuur in datacenters waar koelingssystemen continu draaien om oververhitting en daarmee storingen te voorkomen. De mens zit aan de knoppen en dient zich bewust te worden dat je ze ook naar links kan draaien – in plaats van alleen naar rechts. Zodra we gaan nadenken over de milieu-effecten van ons IT-gebruik, maken we andere keuzes. De nieuwste Iphone laten we in de winkel liggen, vanuit het besef dat het best wat minder kan. Veel mensen zitten bij wijze van spreken 24 uur per dag op youtube. Zodra ze weten hoeveel energie dit kost, gaan ze wellicht minder filmpjes bekijken. Zo is TNO bezig met een project om dit energieverbruik inzichtelijk te maken.

Natuurlijk is gedragsverandering moeilijk, zeker in organisaties. Mijn advies is binnen het bedrijf vragen te stellen over green IT en mensen te betrekken. Gebruik bijvoorbeeld een medewerkerstevredenheidsonderzoek of doe het via de OR. Probeer in elk geval de medewerkers binnen de IT-afdeling al vroeg mee te nemen in het vergroeningstraject. Maak van je IT’ers medestanders en zorg dat ze een coalitie vormen met de collega’s van strategie, marketing, HR en logistiek. Geef deze mensen de tijd om expertise op te bouwen zodat ze samen het antwoord op de puzzel van Green IT kunnen vinden.