Wat leiders doen gaat niet over één leider, zoals bijvoorbeeld het boek over de mediafamilie Mol van Mark Koster, en niet over de taken van de leider zoals Het Motief van Patrick Lencioni. Het gaat ook niet over de succesformule van een onderneming, zoals No Rules Rules dat Netflixoprichter Reed Hastings schreef. Ook wijkt zijn boek af van de theoretische verkenning van Menno Lanting (Uit het transformatiemoeras, red.) waarin hij leiders meeneemt in wat nodig is om uit het (digitale) transformatiemoeras weg te komen. Wat leiders doen van Jos Mesu staat daarentegen vol met verhalen over leiders. Hij leidt de verhalen dan wel in met een of twee pagina's theorie, maar het gaat toch vooral om de verhalen.
Oerwoud aan begrippen
Mesu verwarde mij door zijn boek - waarin verhalen centraal staan - te openen met een (brommerig) betoog over de huidige stand van kennis over leiderschap. De ontelbare hoeveelheid publicaties over leiderschap overziend, signaleert Mesu dat er een ‘enorm oerwoud aan kreten en begrippen' is ontstaan, die volgens hem soms met de nodige hypes en pretenties gepaard gaan. Het gaat dan bijvoorbeeld over begrippen als persoonlijk leiderschap, charismatisch leiderschap, participatief leiderschap, taakgericht leiderschap, dienend leiderschap, visionair leiderschap, authentiek leiderschap... Dit alles heeft volgens hem niet bijgedragen aan een helder overzicht van wat wel en wat niet werkt. Om uit dit oerwoud te ontsnappen ontwikkelde Mesu - docent en onderzoeker van leiderschapsgedrag - het Core4-leiderschapsmodel. Naar eigen zeggen ‘om wetenschappelijk change management en praktijkgericht onderzoek naar effectief leiderschap te verbeteren en te vernieuwen.'
Vier aspecten van succesvol leiderschap
Mesu zegt dat hij met zijn boek probeert aan de wirwar van begrippen te ontsnappen en dichter bij de kern te komen van wat succesvol leiderschap inhoudt. In Mesu's Core4-leiderschapsmodel zijn er vier aspecten die samen het hart van effectief leiderschap vormen. De eerste van de vier is Structurerend leiderschap, wat staat voor leiders die orde scheppen en structuur aanbrengen. Deze leiders hebben discipline hoog in het vaandel staan. Ze maken planningen en maken duidelijk welke doelstellingen gehaald gaan worden. De tweede is Principieel leiderschap, dat gekenmerkt wordt door integriteit en rechtvaardigheid. Deze leiders handhaven de ingestelde orde en corrigeren mensen als ze over de schreef gaan. De derde is Verbindend leiderschap, waar het stimuleren van goede relaties tussen mensen centraal staat. Ze proberen iedereen bij de groep te betrekken en creëren een soort familiegevoel. De vierde in zijn model is Visionair leiderschap, waarbij leiders een inspirerende toekomstvisie uitdragen en ideeën lanceren die tot de verbeelding spreken. Ze stimuleren creativiteit en geven mensen het gevoel dat ze aan speciale missie deelnemen. Idealiter sluiten volgens Mesu de vier afzonderlijke leiderschapsgedragingen goed op elkaar aan en vormen zij een uitgebalanceerd geheel.
Vijftig leiders
Mesu bespreekt de vier leiderschapsaspecten elk in een apart hoofdstuk, en in de introductie van het model/hoofdstuk schrijft hij heel kort iets over de theoretische onderbouwing. Regelmatig had ik wel het gevoel dat het verhaal over de desbetreffende leider ook wel bij een andere leiderschapsaspect had kunnen staan. In het boek figureren zo'n vijftig leiders, waarbij sommige leiders zoals bijvoorbeeld Nelson Mandela, Peter van Ulm, H. Norman Schwarzkopf en Moeder Teresa, in verschillende modellen langskomen. In elk verhaal van zo'n drie tot vier bladzijden, zit wel een interessante wetenswaardigheid, soms over het verleden van de betreffende leider, soms over keuzes die de leider maakte.
Nog meer begrippen
Mesu zegt dat we door het oerwoud aan benaderingen geen helder overzicht hebben van wat wel en niet werkt en wat als succesvol beschouwd mag worden. De vraag is dan of hij geslaagd is om het in zijn boek beter te doen met zijn eigen model, dat immers bedoeld is ‘om wetenschappelijk change management en praktijkgericht onderzoek naar effectief leiderschap te verbeteren en te vernieuwen'. Het antwoord kan heel kort zijn: Mesu heeft een nieuwe loot in het oerwoud aan kreten en begrippen toegevoegd. De theoretische onderbouwing ontbreekt in het boek, maar hij verwijst wel naar een tweetal nog niet gepubliceerde studies van zijn eigen hand.
Een boek met verhalen
Mesu draagt zijn boek op aan mensen die, net als hij, een voorliefde hebben voor verhalen en die ‘misschien meer opsteken van een goed verhaal dan van een gedegen studieboek.' Mesu's boek is inderdaad geen studieboek. Mesu verantwoordt in een uitgebreid notenapparaat wel de bronnen (waaronder veel biografieën) waaruit hij citeert of waarop hij zich baseert. Mesu schrijft prettig leesbare ‘minibiografieën' over de geselecteerde leiders. Als lezer weet je na afloop een heel klein beetje meer over de beschreven leiders, zoals bijvoorbeeld Freddy Heineken, Richard Branson, Angela Merkel of Henry Ford. Je weet na lezing iets meer wat sommige leiders soms doen.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.