Presence

'Presence' biedt meer dan genoeg stof tot nadenken over de vraag of u deze sleutel wilt hanteren en leiddraad laat zijn voor uw (persoonlijk) leiderschapstijl, of dat u zich liever beperkt tot de meer gangbare veranderingstechnieken die meer gericht zijn op oppervlakkige veranderingen. Gelukkig komt zo nu en dan ook aan de orde hoe lastig het kan zijn om het innerlijke werk te combineren met 'de buitenkant'. U bent dus niet de enige die daarmee worstelt.

'Presence' vertelt over het nut en de noodzaak tot transformatie van de mens, zowel individueel als collectief. Het nut zit in het gegeven dat wanneer je in staat bent om je vrij van vooronderstellingen vanuit het nu open te stellen, je gemakkelijker kunt inspelen op wat zich aandient. Er komt dus een veel grotere (groei- en ontwikkelings) potentie beschikbaar, en veranderingen gaan meer vanzelf dan wanneer je onbewust vanuit automatische ingesleten patronen handelt.

De noodzaak kan zitten wat in het boek 'het requiemscenario' wordt genoemd: er is een schok nodig om te veranderen. In het introductiehoofdstuk wordt direct al duidelijk gemaakt dat er op een andere manier 'naar delen en gehelen gekeken moet worden'. Alles en iedereen (dus ook de lezer) is onderdeel van een groter onlosmakelijk organisch geheel. Alles hangt met elkaar samen en beïnvloedt elkaar.

Hier borduurt het boek verder op het concept van systeemdenken uit 'De Vijfde Discipline'. De gedachtegang hierachter is dat als je transformeert je je meer bewust wordt van jezelf: van je eigen potentie, je intuïtie, je hoogste doel, of je plaats in het universum. Je leeft dan meer vanuit liefde en 'in dienst van het grotere geheel'. Van daaruit ben je in staat om diepgaande verbindingen met anderen en je omgeving te maken. Dat is essentieel om grote transformatievraagstukken op mondiaal niveau aan te kunnen. Maar ook bij transformaties op kleinere schaal is dat absoluut noodzakelijk.

Een andere reden is dat als er meerdere individuen gaan transformeren, dat die transformatie op zeker moment merkbare invloed gaat krijgen op de rest van de mensheid en het wereldsysteem. Alles is immers één.

Voor degenen die het aangaan van innerlijke verandering niet zien zitten, biedt het boek voorbeelden van zogenaamde 'doorbraakmomenten' waarbij de boel vast zit, zoals bij de fusie tussen twee productiebedrijven, of bij onderhandelingen tussen bedrijf en vakbond. Daarbij blijkt het telkens de kunst om erachter te komen dat het effectiever is om vanuit samenwerking te handelen dan vanuit 'vijanddenken'.

Op hun ontdekkingsreis naar diepgaande veranderingen in mensen en organisaties nemen de auteurs u mee naar inzichten vanuit hun persoonlijke levenservaringen, inzichten van uiteenlopende wetenschappers (biologen, natuurkundigen, economen, psychologen), filosofen (Goethe en Buber bijvoorbeeld), ondernemers, managers, inzichten uit films en literatuur, en inzichten uit wereldreligies zoals het christendom, Taoïsme en Boeddhisme. Zo biedt het boek vele verschillende brillen en invalshoeken om naar het transformatievraagstuk te kijken.

Om tot een samenhangend geheel te komen, presenteren de schrijvers een U-model. Hoe dieper je gaat, en dus een U maakt, des te dieper de transformatie of verandering. Hierbij maken de schrijvers onderscheid tussen zeven capaciteiten die je moet ontwikkelen. Van linksboven (andere manier van kijken, vooronderstellingen opzij zetten, het grote samenhangende geheel zien) ga je naar beneden (je innerlijk), en vervolgens weer naar boven om tot handeling over te gaan.

'Presence' gaat vooral over de bodem van de U. De uitgever heeft bewust het begrip 'presence' onvertaald gelaten, omdat er geen Nederlands equivalent voor is te vinden. In het boek kom je dan ook verschillende betekenissen en aspecten tegen die met 'presence' te maken hebben. Presence is in wezen ook een zijnstoestand, een heel persoonlijke ervaring . Op pagina 93 lezen we: 'De echte uitdaging in het begrijpen van presencing ligt niet in de mate waarin dat begrip abstract is, maar in de mate van de subtiliteit van de ervaring.'

Hoewel de opbouw van het boek min of meer correspondeert met de opbouw van dit U-model, kun je gemakkelijk het spoor bijster raken. Je bent aan het lezen, maar je weet niet goed waar of hoe je dat kunt plaatsen. Dat komt niet alleen door het hoge abstractiegehalte van een aantal onderwerpen (presencing, synchroniciteit, contact maken met toekomstvelden, leven vanuit liefde, het hoogste Zelf, enzovoort) maar ook doordat de titels van de paragrafen niet altijd de lading dekken.

Daarnaast is het boek uitbundig gelardeerd met gespreksverslagen tussen de vier auteurs. Dat maakt het boek enerzijds levendig - je bent live getuige van een gesprek, en het leest dan als een roman - maar soms is het ook bijzonder verwarrend.

'Presence' is zeker een aanwinst door het eclectische gehalte en nodigt uit om op een heel andere manier naar veranderingsvraagstukken te kijken, maar het is niet altijd even gemakkelijk leesbaar of behapbaar. Het vraagt van de lezer nieuwsgierigheid naar verschillende invalshoeken, een 'open mind' en zelfreflectie. Geen verkeerde eigenschappen overigens voor mensen die met veranderingen bezig zijn.