Zoals de titel al suggereert is het geen gewoon leesboek maar een werkvormen- of spelboek waarin per werkvorm een bepaald thema centraal staat. Zeer geschikt voor trainers of begeleiders die een bijeenkomst willen inleiden met een pakkende start of op een speelse manier een verdieping willen aanbrengen.
Laat ik starten met het eerste wat mij opviel aan dit boek en dat is de hoge prijs. $ 70,- voor een dergelijk boek lijkt op het eerste gezicht zeer hoog, maar wie zich realiseert dat er achterin een DVD zit waarin alle werkvormen worden getoond, zal begrip kunnen opbrengen voor de prijs. Ik was wel blij met die DVD. Hoe goed de auteurs de werkvorm ook uitleggen, er zijn altijd momenten dat het je niet helder is met wat ze precies bedoelen. Met de DVD op de achtergrond wordt elke onduidelijkheid weg genomen. Dat is slim gedaan van de auteurs.
De werkvormen in het boek kun je goed vergelijken met wat ook wel in de literatuur ‘energizers’ wordt genoemd. Opwarmers om een groep mensen direct in de actieve leerstand te krijgen. Trainers weten hoe moeilijk dit soort energizers te bedenken zijn, dus om die reden is het fijn dat daar een boek aan gewijd is.
De meeste werkvormen (ik blijf ze maar zo noemen) kende ik niet en dat vond ik positief. Had het niet heel erg gewaardeerd als de meeste oefeningen bijvoorbeeld al in ‘Het vijfde Discipline Praktijkboek’ hadden gestaan.
De auteurs geven een goede inleiding hoe je het best met de werkvormen kunt omgaan. Tevens bieden ze een goed overzicht van alle dertig werkvormen en ziet de lezer in één oogopslag welk van de vijf disciplines aan de orde is. Zo kan de lezer te maken krijgen met het maken van allerlei causale diagrammen, frames, puzzels, blinddoeken, etc. waarvan de kern is: spelenderwijs leren, fouten maken en erop reflecteren.
Hoewel alle werkvormen uitgebreid getest zijn, zal het best nog een opgave zijn voor een begeleider om ze soepel te introduceren in de praktijk. Hij zal ze eerst moeten kennen om vervolgen te kunnen inschatten voor welke type bijeenkomst ze geschikt zijn. De indeling in de vijf disciplines (mentale modellen, systeemdenken, gemeenschappelijke visie, teamleren en persoonlijk meesterschap) was voor mij daarin onvoldoende richtinggevend. Ik zou daarom aanbevelen dat elke begeleider zijn eigen notities per werkvorm maakt om aan te geven wanneer je ze eventueel kunt inzetten.
Wat opvalt is dat er behoorlijke verschillen zijn in de werkvormen. Dat kon ook haast niet anders omdat ze natuurlijk verdeeld zijn over de vijf disciplines. Maar waar de ene werkvorm een minuut of tien kan duren, kan de andere een uur in beslag nemen. Essentieel is de discussie die daarna volgt en die is vooraf natuurlijk niet precies te plannen. Bepaalde werkvormen zijn zeer geschikt voor buiten (zgn. outdoor games) maar de grote groep werkvormen is voor binnen.
De werkvormen zijn nooit ‘in plaats van iets’, ze komen erbij, als opwarmer om los te maken of om complexe dingen simpel onder de aandacht te brengen. Ik ben heel blij met het boek omdat het mij zelf dwingt goed te kijken hoe ik het leren nog meer kan activeren.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
