Allianties zijn samenwerkingsverbanden tussen één of meer onafhankelijke ondernemingen met een gezamenlijk, niet individueel te bereiken doel, gezamenlijke risico's, kosten en opbrengsten, regelmatige daadwerkelijke samenwerking en gezamenlijke besluitvorming. De Man schetst het continuüm tussen markt en fusie of overname. Als meest gebruikte vormen gaat hij in op joint ventures, equity allianties (aandelen in elkaar) en contracten. Allianties zijn te onderscheiden van autonome organisaties, maar 'bestaan die eigenlijk nog wel?'. Kortom alliantiebesturing is voor menig manager en bestuurder aan de orde van de dag. Het inrichten van de besturing van de alliantie bestaat volgens De Man uit drie stappen: doelen bepalen, het op maat mixen van control en trust en de bouwstenen invullen. Deze drie stappen vormen de rode draad in het boek. Stap 1. Besturen van allianties start met het verhelderen van het doel of de doelen. De Man onderscheidt vijf typen doelen: vergroten van efficiency, verkrijgen van toegang tot nieuwe markten, voldoen aan specifieke klantwensen, spreiden van risico's en verkrijgen van toegang tot kennis gericht op innovatie en beperken of tegengaan van concurrentie. Besturing dient om al te veel opportunisme te beteugelen (kaders en spelregels) en om een zo hoog mogelijke bijdrage van partners te bevorderen (vertrouwen in het creëren van nieuwe waarde). Stap 2. Op basis van de doelen kan worden bepaald welke mate van 'control' (lees: besturing en beheersing van prestaties) en 'trust' (lees: mate van vertrouwen en niet willen regelen) past. De Man constateert dat de literatuur weinig houvast biedt om hier tussen te kiezen (einde hoofdstuk 2). Hij lijkt er vanuit te gaan dat de bestuurder of manager vervolgens meer intuïtief weet te kiezen voor meer control of trust (begin hoofdstuk 3). In hoofdstuk 8 wordt duidelijk dat het de onzekerheid in de relatie tussen partners en onzekerheid in de markt (concurrentie) en technologie (innovatiegraad) zijn die de keuze bepalen voor de mate van control en trust. Stap 3. Vervolgens wordt de besturing aan de hand van een set bouwstenen ingericht. De bouwstenen zijn onder andere financiële afspraken zoals over de winst, cashflow, een alliantiefonds, afspraken over de scope en exclusiviteit, de persoonlijke relaties en cultuurverschillen. Minder belangrijk is de juridische vorm van samenwerking. Deze geeft echter wel weer in hoeverre sprake is van control of trust. De Man maakt onderscheid tussen meer formele regels en de sfeer bepalende, informele bouwstenen. Met de case van KLM en Northwest illustreert De Man het continue, instabiele proces van blijven ontwikkelen van allianties. Het is met allianties net als met een fiets, zolang de benen blijven trappen komt die vooruit, zodra de partijen niet meer om elkaar heen draaien valt de alliantie om. Vooral fraai in deze case is de constatering dat de operationele samenwerking (Joint Venture Operating Committee) vol vertrouwen en effectief bleef terwijl op topniveau ruzie was ontstaan over de vormgeving van control. De case van Telersvereniging Prominent in het Westland laat de kracht zien van historisch opgebouwd vertrouwen om in de regio bij elkaar in de kas te kijken en zo individueel en collectief zakelijk voordeel op te behalen. In 'Organiseren tussen organisaties' van Kaats, Opheij en Van Klaveren (2005) worden vier grondvormen van samenwerken onderscheiden: functioneel, ondernemend, verkennend en transactioneel samenwerken. De Man hanteert zo'n onderscheid niet op het niveau van allianties, maar wel op het niveau van netwerken, in de 'The Network Economy'. Daarmee lijkt hij duidelijk te maken dat het bij samenwerken gaat om de manier waarop aan beheersing, besturing en vertrouwen in de toegevoegde waarde van de alliantie invulling wordt gegeven. Voor een helikoptervlucht over het thema allianties is het boek 'Ondernemen in allianties en netwerken' onder redactie van Boonstra (2007) aan te bevelen, ook met een bijdrage van De Man en Duysters over het belang van kennisopbouw in bedrijven over wat werkt in hun allianties. De kracht van Alliantiebesturing is dat het een helder bedrijfskundig verhaal is, met wetenschappelijke inzichten die toepasbaar zijn gemaakt.
Over Friso van Abbema
Friso van Abbema is ondernemer en organisatieadviseur. Hij adviseert en helpt organisaties in het publieke domein met het organiseren en resultaten bereiken via samenwerkingsverbanden.
