Het eerste deel van het boek gaat over weten wie je bent. Smith zoekt kenmerken die helden met elkaar gemeen hebben en vindt eigenschappen zoals zelfinzicht, zelfvertrouwen, innerlijke kracht; eigenschappen die sterk doen denken aan Daniel Golemans kenmerken van emotionele intelligentie. Discrepantie tussen wat iemand echt wil en hoe zijn leven eruit ziet creëert onvrede. Maar wat is echt belangrijk? Meestal neemt men geen tijd voor die vraag; mensen reageren vooral op externe factoren: anderen, financiële of fysieke omstandigheden. Het tweede deel bespreekt het ontdekken van wat het belangrijkst is. Uitstijgen boven het 'ooit-zal-ik'-gevoel vergt tijd om rollen, leidende waarden en persoonlijke missie vast te stellen. Hier volgt de eerste exercitie: het op papier zetten welke rollen (de banden en verantwoordelijkheden in ons leven) we vervullen, hoe goed of slecht we die vervullen en waarom.
De volgende exercitie is het vaststellen van de eigen leidende waarden. Die richtinggevende waarden sturen iemands gedrag, en als gedrag en waarden met elkaar stroken geeft dat innerlijke rust. Smith biedt een reeks hulpvragen om die leidende waarden vast te stellen, waar vervolgens prioriteiten aan worden toegekend. Het derde element is de persoonlijke missie: wat wil ik zijn, wat wil ik bereiken in het leven? Ook die persoonlijke missie wordt aan het papier toevertrouwd, al vind ik een voorbeeld in de sfeer van 'iets bijdragen aan de samenleving' nog steeds vaag. Nu de rollen, waarden, missie en prioriteiten zijn vastgesteld, gaat deel 3 over tot actie: concrete plannen op korte en langere termijn. Op schrift uiteraard. Summier beschrijft Smith een aantal behulpzame principes van time management en enkele barrières, zoals faalangst of angst voor verandering. Negen hoofdstukken weet Smith te vullen met het uitwerken van het logische principe 'voorbereiding is 90% van het succes'. Geen enkele vorm van doelbereiking slaagt immers zonder explicitering. Hoofdstuk 10, over het denkbeeldvenster, wekt gelukkig mijn interesse weer. Waarneming stuurt het gedrag, maar de eigen interpretatie van de werkelijkheid is niet altijd waarheidsgetrouw. Die werkelijkheid, zegt Smith, is vaak af te meten aan de resultaten van gedrag op termijn. Hij beschrijft dit wel boeiend, maar het gaat hier over overtuigingen en overtuigingen laten zich nu eenmaal niet bijstellen door alleen het lezen van een hoofdstuk, vaak kost dit maandenlange begeleiding. In deel 4 wordt de werking van dit proces naar ruimere kaders getrokken. Succesvolle personen zijn zich bewust van hun rollen, hun leidende waarden en persoonlijke missie. Die lijn trekt Smith door naar organisaties, die ook een missie, rollen en expliciete/impliciete waarden kennen. Dat is waar, maar Smith blijft steken in een ideaalplaatje. Want hoe kan iemand het beste omgaan met de irrationaliteit en persoonlijke belangen die hij binnen een organisatie tegen kan komen? Dat vraagt meer dan een simpel 'wie goed doet, goed ontmoet'; het zou minimaal een organisatiebrede aanpak vergen. Leidende waarden geven kracht en houvast om met onvoorziene omstandigheden om te gaan. De persoonlijke invloedssfeer wordt vergroot. De verworven innerlijke harmonie versterkt concentratie, persoonlijke effectiviteit en, wat Smith noemt, een leven van overvloed in een wereld van zelfzuchtigheid en hebzucht' door de gerichtheid op anderen. Ik heb na het lezen gemengde gevoelens over dit boek. Smith heeft volkomen gelijk als hij aandringt op het - met pijnlijke eerlijkheid - uitwerken van rollen, waarden en missie. In die uitwerking zit ook zijn kracht. Alleen lezen is vrijblijvend en geeft hooguit het gevoel van herkenning. Anderzijds is het boek een breed uitgesponnen uitwerking van common sense, puttend uit de vele succesverhalen. Het boek ligt meer in de sfeer van positief denken: 'als je iets echt wilt, kun je het ook!' Dit komt vooral omdat er geen aandacht is voor het aanpakken van al die externe invloeden, variërend van de maandelijkse hypotheeklast tot bazenstress, waardoor mensen zich vaak geleefd voelen. Daarom blijft 'What matters most' voor mij wat zweverig en idealistisch. Gelukkig(!) wordt verwezen naar de hulpmiddelen en seminars die Franklin Covey Co. ook in Nederland aanbiedt, waar deze hiaten (hopelijk) worden ingevuld.
Over Hilde Veraart-Maas
Hilde Veraart-Maas (1954-2019) was organisatiesocioloog. Na 22 jaar Human Resources Management vestigde zij zich als HRM-adviseur, trainer en (team)coach. Zij heeft door de jaren heen het socratisch coachen verder ontwikkeld. Zij werkt vanuit het principe: 'je weet zelf het beste wat goed voor je is!' De kracht van gedachten staat in haar aanpak centraal en de methode bewijst vooral goede diensten als iemand niet geholpen wil worden. Zij schreef diverse boeken over socratisch coachen, niet alleen als coachingsmethode (2006), maar ook over de vele toepassingsmogelijkheden. Zij was Master Practitioner NOBCO EMCC.