Business spiritualiteit is, om verkeerde ideeën direct de kop in te drukken, absoluut niet zweverig. Volgens Paul de Blot staat business spiritualiteit voor het succesvol samengaan van realiteit en idealisme: 'zakendoen met de voeten in de modder en de blik gericht op het ideaal.' Paul de Blots doel is om 'de bezieling terug te brengen in het bedrijfsleven en laten zien dat het heel goed mogelijk is om succesvol te zijn en toch een humaan beleid te voeren.'
Paul de Blot is in meerdere richtingen afgestudeerd en eenmaal gepromoveerd, maar heeft als Jezuïet afstand gedaan van zijn titels. Zijn ervaringen, die hij op verzoek van zijn orde op vele plekken in de wereld heeft opgedaan, zijn breed en diep en komen naar zijn idee samen in de functie die hij als 83-jarige heeft aanvaard, die van hoogleraar business spiritualiteit aan de universiteit van Nyenrode. Dit boek, waarin hij is geportretteerd door journaliste Petra Pronk, geeft zijn denkbeelden en ervaringen weer.
Het boek is opgehangen aan het gegeven dat organisaties eerder failliet gaan door fouten in hun menselijke kant dan door gebrek aan kennis of onjuiste processen. Paul de Blot streeft naar bewustwording en een mentaliteitsverandering. Het wezenlijke van business spiritualiteit is volgens hem dat het een leerproces is - een kwestie van oefenen in aanvoelen, in luisteren met je hart. Het gaat erom de gewone, kleine dingen met liefde en aandacht te doen. Spiritualiteit is een kwestie van authenticiteit; het kan alleen van binnenuit bereikt worden. Het boek geeft inspiratie en handvatten voor deze innerlijke reis. Zoals het een spirituele reis betaamt, is het moeilijk om de opbouw van het boek te doorgronden.
Zoek daarom niet naar een samenhang van de verschillende hoofdstukken maar beschouw ieder hoofdstuk als is een inspiratiebron op zich. Na de inleiding en een kennismaking met Paul de Blot wordt uitgelegd waarom business spiritualiteit geen tegenstelling is. Daarna wordt ingegaan op de kracht van bezieling: 'zonder ziel is er geen leven, ook niet in organisaties.' In het derde hoofdstuk is er aandacht voor de grondbeginselen van business spiritualiteit: deskundigheid, samenwerking en verdieping - in wisselwerking het sterkst. Het begrip flow staat centraal in het volgende hoofdstuk. Flow, een mentale toestand waarin iemand volledig opgaat in zijn bezigheden, brengt ons volgens de Blot op het spoor van 'wat we in het diepst van ons hart verlangen.'
Het vijfde hoofdstuk handelt over het corporatieve karakter van business spiritualiteit; zelfbewustzijn is ook bij bedrijven een grote innerlijke kracht. Hierbij kan het consequent inbouwen van persoonlijke ontmoetingen een instrument zijn om corporatieve spiritualiteit te versterken. De vragen 'wat wil je?' en 'hoe kun je dat bereiken?' staan in de drie volgende hoofdstukken centraal. Het zijn vragen naar de ultieme droom, het diepste verlangen van de oprichter en zijn of haar organisatie. Deze zijn niet alleen gebaseerd op westerse rationaliteit maar ook op het 'luisteren naar het hart' - volgens de Blot geen eenvoudige opgave. Een goed geoefend hart is echter de belangrijkste adviseur waarop je met innerlijke zekerheid kunt vertrouwen. Zo ontstaat voor ieder bedrijf een spiritueel DNA - een eigen vorm; persoonlijk, authentiek en volstrekt onherhaalbaar. De volgende hoofdstukken handelen over het belang van positieve aandacht, van het voeren van een menselijke maat en een goed time management voor organisaties.
Time management heeft niets te maken met een goede agenda. De chronologische tijd is minder van belang dan een kwalitatief tijdsbegrip: de tijd en ruimte voor rijping en creativiteit. Volgens de Blot - en hij kan het weten - geven ouderen diepgang en houvast, en werken ze verbindend. Daarna komt spiritueel leiderschap aan bod, een vorm van leiderschap die stevig in het hier en nu is geworteld en het resultaat is van 'de combinatie van een specifieke organisatie en een volstrekt unieke groep mensen in een bepaalde situatie.' Het spirituele aspect zit vooral in de dagelijkse manier van werken en omgaan met mensen, en in het inbouwen van bezinningsmomenten. Voor een spiritueel leider is aandacht voor de ander wezenlijk: door die de gelegenheid te bieden weer in contact te komen met zijn of haar bron krijgt men nieuwe energie. Voor de uitvoering van het werk betekent dit dat je elke medewerker zoveel macht kunt geven als hij of zij nodig heeft om de taak te volbrengen, tezamen met de daarbij behorende verantwoordelijkheden. Een dergelijke manager stelt, blijkt in hoofdstuk vijftien, de relatie centraal. Het zijn volgens de Blot de relaties binnen de organisatie die het leven en werk zinvol maken. Voor een goede relatie stem je af op de ander, niet alleen op de medewerkers, ook op de klanten. Doelen en middelen worden van elkaar gescheiden. Het verwerven van geld en macht, hoe belangrijk ook, mogen in de ogen van De Blot niet het doel zijn van organisaties. Geld en macht zijn veeleer de middelen tot een beter welzijn. Business spiritualiteit beweegt zich dan ook tussen twee polen: realisme en idealisme. Business spiritualiteit is een delicaat samenspel tussen droom en daad en rust op twee pijlers: deskundigheid en bezieling. Verder zijn in het zakenleven waarden en normen van groot belang. Aandacht, liefde en oog voor het grotere geheel zijn centrale begrippen.
Het gaat in organisaties immers om mensen. Daarom is het belangrijk om te werken vanuit waarden. Dankbaarheid tonen, waardering uitspreken, vriendschap, zorgvuldigheid en gastvrijheid zijn voor business spiritualiteit voorbeelden van belangrijke waarden. De organisatie beschikt daarvoor naast een hoog IQ en EQ ook over een hoog SQ: het spirituele quotiënt. In het een na laatste hoofdstuk staat de vraag naar de toegevoegde waarde van business spiritualiteit centraal. Een hoofdstuk voor de meest verstokte rationalisten, immers, de meerwaarde is al in ieder hoofdstuk tot uitdrukking gebracht. Zij worden gerustgesteld met de zin dat de meerwaarde van business spiritualiteit een kwalitatieve meerwaarde is, die indirect o'ok' (cursief van de auteurs) meetbaar is in kwantiteit. Want, stelt de Blot, 'business spiritualiteit leidt tot een organisatie waarin goed werk wordt geleverd. Business spiritualiteit is een bron van creativiteit, wat tot wezenlijke vernieuwing kan leiden.'
Het laatste hoofdstuk is een casestudie van een spirituele organisatie, het toetje van dit boek. Dat een manager succesvoller wordt als hij of zij naast het gebruik van zijn of haar westerse slimheid zich ook laat inspireren door oosterse wijsheid is door vele auteurs beschreven. In dit boek gaat dit oost/west samenspel een stapje verder: niet alleen managers maar ook organisaties kunnen spiritueel zijn. De kracht van dit boek is dat het niet aansluit bij een bepaalde stroming in de organisatiekunde. Het kan naast ieder ander managementboek gelezen worden en elke manager inspireren. Winst maken en een (machts-) positie verwerven is in de ogen van de Blot niet per definitie verkeerd, het gaat er hem om wat je er mee doet. Spiritualiteit is immers een méérwaarde. Voor de organisatie en haar medewerkers, maar ook voor de klanten en uiteindelijk zelfs voor de hele planeet.
Paul de Blot is een bijzondere man, met een levenswandel die maar voor weinigen is weggelegd. Zijn bijdrage aan het denken over organiseren is waardevol en mag door de gehele profit en non-profit wereld gekoesterd worden.
