Het checklistboek voor managers en leidinggevenden

Als onderdeel van zijn werk als docent human resource management begon wijlen Ian MacKay in de jaren '70 van de 20e eeuw met het opstellen van checklists. Ze vormen een weerslag van zijn idee dat de voornaamste functie van een leraar het helpen van anderen is; helpen met leren en, vooral, helpen zelfstandig te denken. Het zijn dus geen checklists die de manager als hulpmiddel bij zijn functie kan gebruiken. Het zijn juist vragen die je jezelf als manager moet stellen opdat je zelfstandig kunt denken over de verschillende onderwerpen waarmee je als manager wordt geconfronteerd. De eerste checklist heet: Het stellen van vragen en moet de manager helpen bij het stellen en beantwoorden van vragen. Het begint met een diagnose waarbij de manager op basis van de vragen en zijn/haar eigen inschatting moet vaststellen of zijn/haar vaardigheid in het effectief stellen van vragen voor verbetering vatbaar is. Vervolgens komt de toekomst aan bod de manager wordt gevraagd om aan te geven welke verbeteringen er mogelijk zijn, wie daar hulp bij kan bieden en hoe de voortgang gemeten kan worden. Als onderdeel van zijn visie hechtte hij veel waarde aan Kiplings zogenaamde 'zes eerlijke bedienden': Wat, Waarom, Wanneer, Hoe, Waar en Wie. Dit is inderdaad terug te vinden in de checklists en eigenlijk heb je geen checklists nodig als je jezelf als manager bij elk onderwerp waar je je aandacht op richt, deze vragen stelt. Vaak kom je een diagnose tegen en de vraag wat je op basis van die diagnose gaat doen. Hij stimuleerde het gebruik ervan met zijn checklists, die hij zag als aanzet tot nog diepere vragen. 'Ze zijn', zei hij, 'ontworpen om een aantal vragen te stellen die van belang zijn voor het goed functioneren van leidinggevenden.' Het is als het ware een spiegel die je je elke keer voorhoudt. Ze laten je kritisch kijken naar jezelf en naar de besluiten die je neemt, de aanpak die je hanteert of de wijze waarop je je managementtaken uitvoert. Ze zijn niet uitputtend en er zijn nog wel meer vragen te stellen over bepaalde onderwerpen. Maar als ze managers ertoe overhalen om hun eigen benadering eens tegen het licht te houden, zijn ze geslaagd. Een boek over dit onderwerp zal ook nooit uitputtend kunnen zijn, omdat het vakgebied management te breed en divers is. Maar of dit boek managers ertoe overhaalt om hun eigen benadering eens tegen het licht te houden is de grote vraag. Bij het lezen kreeg ik zelf de neiging om te gaan denken dat ik veel van de aangesneden onderwerpen wel ken en dat ik ook wel weet wat de gewenste situatie is ten aanzien van bepaalde onderwerpen. Maar het is juist de praktijk die er toe leidt dat ik niet elk onderwerp individueel kan benaderen, maar juist in combinatie. En daar zit volgens mij een belangrijke valkuil bij het gebruik van de checklist. Voor mij is het daarom niet meer en niet minder dan een naslagwerk om over een bepaald onderwerp even kort de belangrijkste zaken de revue te laten passeren. Het is niet noodzakelijk, maar leuk om in de boekenkast te hebben staan.