Denk niet aan een roze olifant

Haar methode is eenvoudig: ga niet uit van je eigen beelden en ideeën, maar van die van de mensen die je wilt overtuigen. Zo zet je een denkproces bij hen in gang dat zij niet kunnen stoppen. Managers, politici en woordvoerders zijn vaak zo overtuigd van zichzelf, zo zelfreferentieel, dat inleven in de ander achterwege blijft. Volgens Gagestein doen zij weinig moeite om met de bril van de ander naar de realiteit te kijken, omdat zij denken dat die ander dezelfde bril draagt. Met haar boek ‘Denk niet aan een roze olifant’ wil zij hen helpen daar verandering in te brengen. In het eerste deel van het boek passeren alle recente populaire inzichten uit de sociale psychologie de revue, gekoppeld aan het favoriete onderwerp van de auteur, framing. In het tweede deel komen de ingrediënten voor framing aan bod. Een goed verhaal, het juiste woordgebruik, beelden, overkomen op anderen, omgaan met tegenstanders en een aantal succesregels voor overtuigen. De intentie van Gagestein is zonder meer positief. Mensen helpen door de bril van de ander naar de wereld te kijken. Haar boek is prettig leesbaar, maar de toonzetting haalt vanaf de openingszin die goede intentie een beetje onderuit. We leven in een verbonden en samenhangende wereld waarin we van elkaar afhankelijk zijn. Daarom moeten we onze activiteiten in deze complexe wereld zo organiseren dat zij de principes van verbondenheid en samenhang respecteren. En dat is iets anders dan vechtgedrag stimuleren door alle pijlen te richten op framing om uitsluitend je zin te krijgen. Framing, zoals Gagestein in haar boek beschrijft, is een manier van communiceren die werkt bij debatten (waar we willen winnen) en discussies (waar verschillende perspectieven naast elkaar worden gezet), een instrument voor contexten waarbij maakbaarheid het uitgangspunt is. Deze contexten zijn echter slechts een gedachte werkelijkheid, een soort virtuele werelden. Zij staan in schril contrast met de alsmaar groeiende en veranderende complexiteit van de realiteit om ons heen. De realiteit waar je met botte instrumenten als framing niet ver komt. Wil je complexiteit reduceren – want oplossen kan niet – dan werken eigenlijk alleen de dialoog en experimenten waarin je probeert samen iets nieuws te laten ontstaan. En dan krijg je niet altijd je zin.