Slim, slimmer, slimst - ‘Positief, genuanceerd en vooral heel menselijk’

Slim, slimmer, slimst gaat over kunstmatige intelligentie (AI). Voor het schrijven van deze recensie heb ik gebruikgemaakt van AI. Ik heb vragen gesteld om mijn gedachten en ideeën te toetsen en aan te vullen. Ik heb AI niets laten schrijven of herschrijven. Dat kan wel, maar ik vind het creatief proces te leuk om uit handen te geven. Ook vind ik dat een recensie iets verrassends in zich mag hebben. Dat is iets wat AI naar mijn mening nog niet kan.

Onderdrukt

Ik hou van dystopische literatuur en films. Boeken als 1984, Fahrenheit 451 en The Circle. Goede films in dit genre zijn 2001: A Space Odyssey, Blade Runner en The Matrix. Verhalen waarin inzet van techniek is misgegaan en mensen beperkt, uitgebuit of onderdrukt worden.

Ik heb ook interesse in de ontwikkelingen rondom kunstmatige intelligentie (AI). Niet obsessief of diep inhoudelijk, maar ik volg het wel. Vooral de maatschappelijke en filosofische kanten vind ik fascinerend.

Als je deze twee interesses combineert, zou je eerste conclusie kunnen zijn dat ik een negatief beeld heb van AI. Misschien ben ik er wel bang voor.

Werkelijkheid

Maar ik heb geen negatief beeld, ik ben ook niet bang. Mijn verklaring hiervoor is simpel. Ik zie literatuur en films als een creatieve variatie op de werkelijkheid. Ze zijn dus niet de werkelijkheid zelf. Die is namelijk oneindig veel complexer en avontuurlijker. De werkelijkheid is vol mogelijkheden en bijsturing, die er in boeken en films niet zijn.

Gereedschap

In Slim, slimmer, slimst behandelt tech- en wetenschapsjournalist Bennie Mols thema's rondom AI. Ook de thema's uit mijn voorbeeld komen aan bod. De belangrijkste boodschap uit dit boek is te omschrijven als relativerend.

Dit boek heeft een duidelijk uitgangspunt: de veelbelovende samenwerking tussen de mens en AI. Of beter gezegd: hoe we AI nog meer en nog beter kunnen gebruiken, als een soort gereedschap.

Inhoud

In een prettige schrijfstijl behandelt Mols de volgende onderwerpen:

- De achtergrond van AI: hoe begon het en wat is het? Hier ook uitleg over het belangrijke verschil tussen machinaal redeneren en machinaal leren.

- De verschillen tussen menselijke intelligentie en AI: Mols schrijft over abstraheren en generaliseren, dat mensen wat makkelijker doen dan AI. Er zijn taken, logica en vormen van leren die een peuter beter doet dan computers.

- Succesvol gebruik van AI:  Voorbeelden en ideeën over gezondheidszorg, auto's en VN-doelen.

- Waar het misgaat: AI kan in specifieke situaties fouten maken met grote gevolgen. Hoe kan je dat voorkomen?

- Combineer!: AI is super nuttig als intelligentie-boost. Waar moet je dan op letten?

- Wetenschap: Hoe AI verbluffend goed werkt in biologie, natuurkunde en archeologie. Ook gaat het over uitdagingen en hoe ze op te lossen.

- Kunst: Hulp in muziek, schilderkunst en schrijven. Waar ligt de balans, wanneer is iets nog kunst?

- Relativering: Gedachten over existentiële bedreiging en soorten intelligentie.

- Slot: Hoe AI de armsten kan helpen en hoe om te gaan met risico's.

Onwaarschijnlijk

Aan het begin van deze recensie noemde ik boeken en films waar moderne techniek verbonden is met onrecht. Het risico dat veel mensen rondom AI ervaren gaat over het ontstaan van Superintelligentie, die de wereld overneemt en mensen overheerst.

Mols stelt dat er nog behoorlijk wat obstakels zijn voordat AI functioneel zelfbewust is. Of, zoals hij het zegt: ‘Slim zijn is niet hetzelfde als iets willen.’ Met zijn realistische nuchterheid ontzenuwt hij een discussie die is gebaseerd op hype. Het kan -alles kan - maar het is zeer onwaarschijnlijk.

Hype

Ik heb het woord genoemd: hype. Wat Mols knap doet, is de hype bestrijden. Niet door hard te roepen en pompeuze tegenargumenten te poneren. Door weg te gaan van polariseren en juist te relativeren heeft hij een waardevolle tekst neergezet.

Toegegeven, hij is merkbaar enthousiast over de succesvolle voorbeelden van AI-inzet. Maar met enthousiasme is niks mis. Niet als je ook ruim aandacht geeft aan tekortkomingen, zoals Mols doet. Bij mij blijft een gedachte hangen: AI zijn machines. Machines die heel veel informatie kunnen verwerken en daarmee op een specifieke manier slim zijn. Maar het blijven machines. Mols is duidelijk, al vanaf de ondertitel. AI geeft de mens een turboboost. Het is een instrument, het is gereedschap dat we steeds beter leren gebruiken.

Slim, slimmer, slimst is een compact boekje met een belangrijke inhoud. Het geeft de soort inhoud waar ik van houd: positief, gebalanceerd en genuanceerd. En vooral heel menselijk.