Die gekozen metafoor sluit ook naadloos aan bij de opvatting van De Ruijter over strategie: geen statisch stappenplan om met zijn allen van A naar B te geraken, maar een dynamische routekaart waarbij veranderingen en onzekerheden de boeien zijn die de vaargeul afbakenen, en, en dat is cruciaal, waarbij de belangen van iedereen worden meegenomen om via de diverse ‘way points’ het doel te bereiken. De Ruijter sluit hiermee aan op de Rijnlandse visie op organisaties: de organisatie als spin in een enorm web van allerlei belangen en belanghebbenden, in plaats van het enkelvoudige Angelsaksische model waarbij de organisatie het centrum is van middelen en mensen om hetzelfde doel te bereiken.
Strategie is voor De Ruijter dan ook geen plat planningsproces of simpele budgetteringsexercitie, maar een strategische conversatie. In zo’n conversatie is ruimte voor onzekerheid en voor verschillende uitkomsten. Waarmee de brug naar scenarioplanning is geslagen. De Ruijter schrijft in het voorwoord dat hij zeer onder de indruk was van Arie de Geus die beschrijft hoe Shell al ruim voor 1973 bezig met de gevolgen en kansen van een oliecrisis. De Ruijter gaat verder op dit ingeslagen pad, door aan te geven hoe je scenarioplanning kunt gebruiken om een dynamische strategie te formuleren. Dus om proactief te opereren! Want alleen dan ben je als organisatie in staat om proactief te laveren, om de meeste wind te pakken zonder te pletter te slaan op een verraderlijke kust.
De Ruijter noemt in zijn boek naast de oliecrisis de kredietcrisis en het leeglopen van de internetzeepbel als trendbreuken waardoor veel bedrijven zich onnodig hebben laten verrassen. Hetzelfde kun je zeggen van de huidige onrust in de Arabische wereld die zo frivool de naam Arabische Lente meekrijgt. We weten al jaren dat het enorme overschot aan jonge viriele mannen zonder enig perspectief in die regio vroeg of laat de bestaande verhoudingen op zijn kop gaat zetten, lokaal, nationaal, regionaal en mondiaal. Net zoals we al jaren weten dat het economisch zwaartepunt van het Westen naar het Oosten schuift. Wie daar geen rekening mee heeft gehouden, kan nu alleen maar afwachten en waar nodig ad hoc maatregelen nemen. Maar wat als de klimaatsceptici nou eens ongelijk hebben? Of wat als economische groei de aankomende vijftig jaar niet meer zo vanzelfsprekend is? Wat dan? Niemand die het antwoord paraat heeft, maar via strategische conversatie opent zich als vanzelf een wereld aan richtinggevende opties. Paul de Ruijter geeft in Klaar om te wenden de instrumenten, het kompas, om vervolgens de juiste koers uit te zetten.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
