Browns TED Talk over de kracht van kwetsbaarheid heeft inmiddels tegen de 40 miljoen views. In haar nieuwste boek Durf te leiden maakt ze twintig jaar onderzoek toepasbaar voor de dagelijkse praktijk in organisaties. Kwetsbaarheid blijkt een onvermoede én noodzakelijke kracht voor moedige leiders.
Het boek Durf te leiden - De kracht van kwetsbaarheid voor moedige leiders bevat nogal wat containerbegrippen: leider, moed, kwetsbaarheid. Auteur Brené Brown is gelukkig van de scherpe definities, wat je mag verwachten van een professor. Zo definieert ze een leider als ‘iemand die verantwoordelijkheid neemt om het potentieel in mensen en processen te zoeken en die de moed heeft om dat potentieel te ontwikkelen.’ Met andere woorden, zonder moed geen leiderschap.
Speciaal voor het boek zijn wereldwijd honderdvijftig leiders geïnterviewd. Opvallend is dat bijna de helft moed als een karaktereigenschap beschouwt, niet zozeer als een vaardigheid. Onderzoeksresultaten van Brown en haar team leidden tot een heel andere conclusie: moed is juist een combinatie van vier vaardigheden. Deze vaardigheden kunnen worden aangeleerd en gedrag waarin ze tot uiting komen kan worden geobserveerd. Zo kunnen de deze moedige vaardigheden zelfs worden gemeten. Het boek bestaat na de inleiding uit vier hoofdstukken. Per hoofdstuk wordt een vaardigheid verkend, verdiept en vertaald in concrete vragen of handelingen.
De eerste vaardigheid voor moedig leiderschap is ‘sparren met kwetsbaarheid’. Voor mij was het verrassend om kwetsbaarheid als emotie te definiëren, de emotie die we ervaren in tijden van onzekerheid, risico en emotionele blootstelling. In de woorden van Brené Brown: ‘Kwetsbaarheid is de moed hebben om je te laten zien als je de uitkomst niet onder controle hebt.’ Terwijl we in dergelijke situaties juist de neiging hebben om ons te pantseren, om uit zelfbescherming ons harnas aan te trekken en masker op te zetten. Gepantserde leiders gebruiken bijvoorbeeld kritiek om zichzelf te beschermen. Moedige leiders erkennen, benoemen en normaliseren angst en onzekerheid. Bijvoorbeeld door hierover te sparren.
De overige drie vaardigheden voor moedig leiderschap zijn leven vanuit waarden, het ontwikkelen van betrouwbaarheid en leren opstaan. Waarden worden hierbij gezien als heel erg belangrijke overtuigingen. Brown adviseert om voor je zelf en je organisatie slechts twee tot drie kernwaarden te kiezen. Ze geeft daarvoor een lijst met ruim honderd waarden, die de keuze niet bepaalt eenvoudig maakt. Vervolgens is het nodig om de gekozen waarden te operationaliseren, ofwel te vertalen in concreet gedrag. Anders blijven waarden immers holle kreten, bijvoorbeeld op de homepage van de website.
De vertrouwensscan is een instrument waarmee je je individuele niveau van betrouwbaarheid kunt afmeten aan zeven gedragingen. Denk hierbij aan grenzen stellen en aanspreekbaarheid. Integriteit speelt hierbij een hoofdrol. Dit containerbegrip wordt gevuld met ‘kiezen voor moed boven gemak, kiezen voor wat juist is boven wat leuk, snel of gemakkelijk is; en ervoor kiezen om onze normen en waarden in de praktijk te brengen in plaats van die alleen maar met de mond te belijden.’ Ook bepaald geen sinecure in de waan van de dag.
Het laatste hoofdstuk gaat over het ontwikkelen van een uiterst belangrijke vaardigheid in een dynamische en onzekere wereld: Leren opstaan. Dit is immers essentieel in een wereld waar regelmatig vallen en falen een zekerheid is. Brown motiveert het belang van deze vaardigheid met een uitspraak die me uit het hart is gegrepen: ‘Als we niet de vaardigheden hebben om weer op te staan, nemen we misschien niet het risico om te vallen.’ En risico némen is onontkoombaar om als moedige leider waardevolle doelen te helpen realiseren. De hiervoor benodigde veerkracht, om na het vallen weer op te staan, vraagt om het herkennen en erkennen van de emoties die daarmee gepaard gegaan. Het ontwikkelen van kalmte helpt hierbij, om niet reactief emotioneel (af) te reageren. Hoe je dat doet? Bijna te eenvoudig voor woorden: door bewust te leren ademen. Dit wordt onder andere leden van de Special Forces in het Amerikaanse leger geleerd.
Samenvattend, Durf te leiden is een fascinerend en voor mij af en toe ongemakkelijk goed boek. Fascinerend vanwege de vele paradoxen, zoals kwetsbaarheid als kracht. Ongemakkelijk goed door de vele zo herkenbare beschrijvingen uit de alledaagse praktijk, op het werk en thuis. De vele vragen en tips in het boek geven allerlei manieren om met het ontwikkelen van functionele kwetsbaarheid, leven vanuit waarden, betrouwbaarheid en veerkracht aan de slag te gaan. Durven leiden begint bij jezelf. Het start met het durven lezen van dit boek.
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Hij is de auteur van Risicogestuurd werken in de praktijk en van Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
