Jaarverslaggeving

Studiewijzer 9

1 Externe verslaggeving: relaties met andere vakgebieden en ontwikkeling 13
1.1 Afbakening van het vakgebied 14
1.2 De externe jaarrekening 17
1.3 Ontwikkeling van de externe verslaggeving 25
1.4 Functies en kwaliteitskenmerken van de jaarrekening 27
1.5 Creative accounting 29
1.6 Wetenschappelijk onderzoek op het terrein van de externe verslaggeving 32

DEEL 1 Bedrijfseconomische en juridische grondslagen van de externe verslaggeving 35

2 Waarde en winst 37
2.1 Het economisch waardebegrip 38
2.2 Het boekhoudkundig waardebegrip 42
2.3 Economisch versus boekhoudkundig: vergelijking en samenvatting 44
2.4 De waardekloof 45

3 Verslaggevingsprincipes van de boekhoudkundige waarde- en winstbepaling 51
3.1 Verslaggevingsprincipes in hun onderling verband 52
3.2 Toerekening (accrual) 54
3.3 Realisatie 56
3.4 Matching 59
3.5 Continuïteit 62
3.6 Voorzichtigheid 63
3.7 Bestendigheid 67

4 Regelgevers en toezichthouders 71
4.1 Het institutionele kader van de externe verslaggeving 72
4.2 Regelgevende instanties nader bekeken 77
4.3 Toezichthouders op de externe verslaggeving 86

5 Regelgeving: materiële en formele aspecten van de publicatieplicht 91
5.1 Toepassingsgebied 92
5.2 Onderdelen van het jaarrapport 93
5.3 Vrijstellingen voor middelgrote, kleine en micro rechtspersonen 100
5.4 Formele aspecten van de publicatieplicht 104
5.5 Accountantscontrole 110

DEEL 2 De basisoverzichten van de externe verslaggeving: balans, resultatenrekening en kasstroomoverzicht 113

6 Vaste activa 115
6.1 Indeling en vorm van de balans 116
6.2 Immateriële vaste activa 118
6.3 Materiële vaste activa 126
6.4 Financiële vaste activa 147

7 Vlottende activa 153
7.1 Begripsbepaling en rubricering 154
7.2 Voorraden 154
7.3 Langlopende werken 164
7.4 Overige vlottende activa 172

8 Eigen vermogen 177
8.1 Rubricering van het eigen vermogen 178
8.2 Geplaatst kapitaal en agio 180
8.3 Reserves 188
8.4 Gebonden en vrij eigen vermogen 194

9 Vreemd vermogen 197
9.1 Begripsbepaling en onderverdeling 198
9.2 Algemene aspecten van voorzieningen 198
9.3 Enige veelvoorkomende voorzieningen 205
9.4 Schulden 210
9.5 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 214

10 Resultatenrekening 217
10.1 Keuzemogelijkheden bij de opstelling van de resultatenrekening 218
10.2 Categorisch versus functioneel 218
10.3 Specifieke voorschriften 221
10.4 Bijzondere resultaten 224
10.5 Rechtstreekse vermogensmutaties 225
10.6 Verwerking van langlopende werken 227
10.7 Toegevoegde waarde 231

11 Kasstroomoverzicht 235
11.1 Functies en status van kasstroomoverzichten 236
11.2 Rubricering van het kasstroomoverzicht 237
11.3 Voorbeeld van een kasstroomoverzicht 242

DEEL 3 Winst- en vermogensbepaling in geval van prijsfluctuaties 249

12 Instandhoudingsdoelstellingen en waarderingsgrondslagen 251
12.1 Elementen van een winstbepalingsstelsel 252
12.2 Introductie van het centrale voorbeeld 258

13 Historischekostenstelsel 261
13.1 Toepassing van historische kosten op de vaste activa 262
13.2 Toepassing van historische kosten op de voorraden 262
13.3 Vermogensbepaling 270
13.4 Prijsdaling 271
13.5 Regelgeving inzake historische kosten 273
13.6 Toepassing van het historischekostenstelsel in de praktijk 274

14 Vervangingswaardestelsel 277
14.1 Essentie van het vervangingswaardestelsel 278
14.2 Bepalen van de vervangingswaarde 287
14.3 Regelgeving inzake het vervangingswaardestelsel 288
14.4 Toepassing van het vervangingswaardestelsel in de praktijk 290

15 Overige winstbepalingsstelsels 293
15.1 Het moderne nominalisme 294
15.2 Het stelsel-Bakker 298
15.3 General price-level accounting 301

DEEL 4 Concernvorming 305

16 Kapitaalbelangen 307
16.1 Mogelijke waarderingsgrondslagen 308
16.2 Onderlinge leveranties 315
16.3 Regelgeving van de IASB 319
16.4 Regelgeving van de wet (en de RJ) 322
16.5 Wettelijke reserve deelnemingen 327
16.6 Gekochte goodwill 329
16.7 Informatieverschaffing 333

17 Consolidatie 337
17.1 Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening 338
17.2 Regelgeving inzake consolidatie 339
17.3 De consolidatietechniek 345
17.4 De consolidatie van niet-100%-kapitaalbelangen 357
17.5 Omgekeerde overnames 362

DEEL 5 Overige onderwerpen 365

18 Vreemde valuta 367
18.1 Valutarisico 368
18.2 Transacties in vreemde valuta 369
18.3 Afdekking van valutarisico’s 371
18.4 Bedrijfsuitoefening in het buitenland 375

19 Winstbelasting 387
19.1 Fiscale versus bedrijfseconomische winstbepaling 388
19.2 Verschillen tussen fiscale en bedrijfseconomische winst 391
19.3 Tijdelijke winstverschillen 393
19.4 Definitieve winstverschillen 401
19.5 Latente belastingen in het kader van een overname 409
19.6 Waarderingsgrondslag 412
19.7 Wijziging belastingtarief 412
19.8 Resultaatbenadering versus balansbenadering 414
19.9 Naamgeving voorziening voor latente belastingverplichtingen en latente belastingvorderingen 415

Appendices 416
1 Wetteksten 417
2 Algemene Maatregel van Bestuur inzake Modellen (Besluit modellen jaarrekening) 463
3 Algemene Maatregel van Bestuur inzake Actuele waarde (Besluit actuele waarde) 479

Literatuuroverzicht 483
Register 485
Illustratieverantwoording 490
Over de auteur 491