Wegwijs in het Internationaal en Europees Belastingrecht - deel B

Voorwoord Deel B: Europees Belastingrecht en Samenloop Internationaal en
Europees Belastingrecht / 13
Lijst van gebruikte afkortingen / 15
DEEL B.I EUROPEES BELASTINGRECHT
8 Het vakgebied Europees belastingrecht: een nadere toelichting op doel en inhoud / 21
8.1 De ‘eigen middelen’ van de Europese Unie / 21
8.2 Unificatie, harmonisatie, coördinatie en non-discriminatie / 25
8.2.1 Hard law / 25
8.2.2 Soft law / 26
8.2.3 Voorstellen voor harmonisatie van de vennootschapsbelasting / 27
8.3 Harmonisatie van indirecte belastingen / 32
8.4 Harmonisatie van directe belastingen / 33
8.5 Non-discriminatie naar nationaliteit en de vier vrijheden / 36
8.6 Primair Unierechtelijk antimisbruikbeginsel / 37
8.6.1 Inleiding / 37
8.6.2 Belastingfraude / 37
8.6.3 Belastingmisbruik / 38
8.6.4 Jurisprudentie / 40
8.7 Staatssteun / 43
8.7.1 Inleiding / 43
8.7.2 Voorwaarden staatssteun / 43
8.7.3 Uitzonderingen op het verbod op staatssteun / 44
8.7.4 Onderzoek niet-aangemelde staatssteun / 45
8.8 Arbitrage / 49
8.9 Regels met betrekking tot wederzijdse bijstand bij inlichtingen en invordering / 49
9 Samenloop tussen internationaal en Europees belastingrecht / 51
9.1 Inleiding / 51
9.2 Specifieke bepalingen in het VEU en het VWEU inzake belastingverdragen / 52VE
9.3 Specifieke bepalingen in bilaterale belastingverdragen inzake het VEU en het VWEU / 54
9.4 EU-regelgeving ter aanvulling op bilaterale belastingverdragen / 56
9.5 Definities en concepten uit belastingverdragen als voorbeeld voor EU-recht / 57
9.6 EU-recht als voorbeeld voor internationaal belastingrecht / 58
9.7 Uitleg internationaal belastingrecht door het HvJ / 58
9.8 OESO en EU buigen zich vaak over dezelfde problematiek / 59
9.9 Gemeenschappelijke regelingen / 64
9.10 Op weg naar een Europees belastingverdrag? / 64
9.11 Voornemens van de Europese Commissie voor EU-soft/hard law als aanvulling op internationaal belastingrecht / 65
10 Harmonisatiebepalingen op het gebied van de directe belastingen / 69
10.1 De Moeder-dochterrichtlijn / 69
10.1.1 Doelstelling / 69
10.1.1.1 Wegnemen van dubbele heffing / 69
10.1.1.2 Voorkomen van belastingontgaan / 70
10.1.2 Middelen / 70
10.1.3 Definities / 72
10.1.4 Antimisbruikbepalingen / 74
10.1.5 Verhouding van de richtlijn tot de Nederlandse methoden ter voorkoming van dubbele belasting in de nationale heffingswet en regelingen ter voorkoming van dubbele belasting / 75
10.2 De Fusierichtlijn / 76
10.2.1 Doelstelling / 76
10.2.2 Middelen / 76
10.2.3 Definities / 77
10.2.4 Antimisbruikbepalingen / 78
10.2.5 Driehoekssituaties / 78
10.3 De Rente-royaltyrichtlijn / 79
10.3.1 Doelstelling / 79
10.3.2 Definities / 79
10.3.3 Voorstel tot wijziging / 80
10.3.4 Vrijstelling aan de bron / 80
10.3.5 Niet van toepassing / 81
10.3.6 Thincapitalisationregelgeving niet strijdig met de Rente-royaltyrichtlijn / 81
10.4 De Antibelastingontwijkingsrichtlijn / 81
10.5 Belastingheffing op pensioenen / 85
10.6 Uitwisseling en bekendmaking van (fiscale) informatie en samenwerking tussen belastingdiensten / 87
DEEL B.II SAMENLOOP TUSSEN INTERNATIONAAL EN EUROPEES BELASTINGRECHT
11 Non-discriminatie en meestbegunstiging / 91
11.1 Inleiding / 91
11.1.1 Non-discriminatie / 91
11.1.2 Meestbegunstiging / 93
11.2 Art. 24 OESO-Modelverdrag / 94
11.2.1 Non-discriminatie naar nationaliteit / 94
11.2.2 Statenlozen / 95
11.2.3 Non-discriminatie van vaste inrichtingen / 95
11.2.4 Non-discriminatie ingeval de crediteur inwoner is van de andere verdragsstaat / 97
11.2.5 Non-discriminatie naar inwonerschap van kapitaalgerechtigden in een
onderneming / 98
11.2.6 Toepassing non-discriminatiebepaling op belastingen van elke soort en benaming / 99
11.3 Door Nederland gesloten belastingverdragen / 100
11.3.1 Verdragsbeleid / 100
11.3.2 Afwijkingen in door Nederland gesloten belastingverdragen / 101
11.4 Meestbegunstigingsclausules in bilaterale belastingverdragen / 104
11.5 Art. 26 Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten / 107
11.6 Art. 14 jo. art. 1 Protocol Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens / 108
11.7 Non-discriminatiebepalingen in het VWEU / 114
11.8 Jurisprudentie / 130
12 Schadelijke en eerlijke belastingconcurrentie / 139
12.1 Europese maatregelen / 139
12.1.1 De EU-Code of Conduct Group / 139
12.1.2 Uitbreiding van onderzoek naar schadelijke belastingmaatregelen naar afhankelijke en geassocieerde landen / 140
12.1.3 EU-criteria voor schadelijke belastingconcurrentie / 140
12.1.4 Het onderzoek van het Primarolo-Comité (1998) / 140
12.1.5 Mededeling inzake good governance op fiscaal terrein / 142
12.1.6 Tax Good Governance-beginselen / 143
12.1.7 Platform for Tax Good Governance / 144
12.1.8 Actieplan voor een effectievere aanpak van belastingfraude en agressieve taxplanning / 144
Gemeenschappelijke definitie belastingparadijs: Good governance-criteria / 144
12.1.8.2 EU-zwarte lijst / 145
12.1.8.3 Naar een eerlijk en doeltreffend vennootschapsbelastingstelsel in de Europese Unie / 145
12.2 OESO-maatregelen / 148
12.2.1 Het OECD Forum on Harmful Tax Practices en OESO-standaard inzake
fiscale transparantie en effectieve uitwisseling van inlichtingen / 148
12.2.2 Ook derde landen / 148
12.2.3 Aanpak belastingparadijzen / 148
12.2.4 OESO-definitie van schadelijke belastingconcurrentie / 149
12.2.5 Van voorkomen schadelijke belastingconcurrentie naar bewerkstelligen van eerlijke belastingconcurrentie en een fair share / 150
12.2.6 BEPS Action 5 Countering Harmful Tax Practices More Effectively, taking into Account Transparency and Substance / 151
12.2.6.1 Transparantie / 151
12.2.6.2 Preferentiële regimes: Uitbreiding definitie schadelijke belastingconcurrentie / 151
12.3 Ter illustratie: aanpassing Nederlandse rulingbeleid naar aanleiding van
internationale governance-acties en Nederlandse ‘zwarte lijst’ / 152
12.3.1 Aanpassing naar aanleiding van Primarolo-rapport / 152
12.3.2 Notitie Beschrijving stand van zaken APA-/ATR-praktijk 2017: aanpassing naar aanleiding van BEPS Actie 5 (2015) en EU Actieplan voor een effectievere aanpak van belastingfraude en agressieve taxplanning (2015) / 153
12.3.3 Aanpassing Nederlandse rulingbeleid per 1 juli 2019 / 154
12.3.4 Nederlandse zwarte lijst / 155
13 Onderling overleg en arbitrage / 157
13.1 Inleiding / 157
13.2 OESO-Modelverdrag / 159
13.2.1 Inleiding / 159
13.2.2 Geschiedenis onderling overleg en arbitrageprocedure onder het OESO Modelverdrag / 160
13.2.2.1 Ontwikkelingen door de jaren heen / 160
13.2.2.2 Recente ontwikkelingen: Action 14 van het BEPS-project / 161
13.2.3 Soorten onderling overleg / 163
13.2.3.1 Onderling overleg in een specifiek geval / 163
13.2.3.2 Interpretatieve onderlinge overeenkomsten / 170
13.2.3.3 Legislatieve onderlinge overeenkomsten / 173
13.2.4 Overige aspecten van de onderlingoverlegprocedure / 174
13.2.4.1 Communicatie gedurende de onderlingoverlegprocedure / 174
13.2.4.2 Manual on Effective Mutual Agreement (MEMAP) / 175
13.2.4.3 Landeninformatie over het beleid inzake en de toepassing van de onderlingoverlegprocedure / 175
13.2.5 Arbitrage / 176
13.2.5.1 Inleiding / 176
13.2.5.2 Arbitragebepaling onder het OESO-Modelverdrag / 176
13.2.5.3 Arbitragebepaling onder het multilaterale instrument / 179
13.2.5.4 Opname arbitragebepalingen in belastingverdragen / 184
13.3 VN-Modelverdrag / 186
13.4 Europese regelingen / 187
13.4.1 EU-Arbitrageverdrag / 187
13.4.1.1 Achtergrond, aanleiding en aanname / 187
13.4.1.2 Inbedding van het verdrag in de Europese en internationale rechtsorde / 189
13.4.1.3 Toepassingsbereik / 191
13.4.1.4 Procedurele werking / 192
13.4.1.5 Verbeteringen van het EU-Arbitrageverdrag: gedragscode / 198
13.4.1.6 Toepassing van het verdrag in de praktijk / 200
13.4.2 Arbitragerichtlijn / Wet fiscale arbitrage / 201
13.4.2.1 Achtergrond, aanleiding en aanname / 201
13.4.2.2 Toepassingsbereik / 202
13.4.2.3 Procedurele werking / 204
13.4.2.4 Samenloop met andere rechtsmiddelen / 214
13.4.2.6 Inwerkingtreding en implementatie in Nederlandse wetgeving / 215
13.5 Nederlandse verdragspraktijk / 217
13.5.1 Nederlands verdragsbeleid / 217
13.5.2 Nederlands uitvoeringsbeleid inzake onderling overleg en arbitrage / 219
13.5.3 Door Nederland gesloten verdragen met een arbitragebepaling / 219
13.5.3.1 Inleiding / 219
13.5.3.2 Soorten arbitragebepalingen / 220
13.5.3.3 Toepassing arbitragebepalingen / 222
13.5.3.4 Uitwisseling van inlichtingen tijdens de arbitrageprocedure / 223
14 Internationale bijstandsverlening / 225
14.1 Inleiding / 227
14.2 Nationale informatieverplichtingen / 228
14.3 Inlichtingenuitwisseling: art. 26 OESO-Modelverdrag / 229
14.3.1 Groot inlichtingenverkeer / 229
14.3.2 Geen inperking door art. 1 en 2 OESO-Modelverdrag / 229
14.3.3 Voorzienbaar relevante informatie / 230
14.3.4 Gebruik voor andere doeleinden / 230
14.3.5 Methoden van uitwisseling / 231
14.3.6 Geheimhoudingsplicht / 232
14.3.7 Weigeringsgronden / 233
14.3.8 Gebrek aan eigenbelang en bankgeheim niet toegestaan als weigeringsgrond / 233
14.3.9 Rangorde / 233
14.3.10 Tijdslimiet / 234
14.4 Good Governance inzake transparantie en gegevensuitwisseling / 234
14.4.1 De OESO-standaard voor transparantie en gegevensuitwisselingsbepalingen / 234
14.4.2 Peer Reviews ter controle op de uitvoering van de EOIR en de AEOI / 235
14.4.3 Automatische uitwisseling van Country-by-Country Reporting / 236
14.5 Bilaterale overeenkomsten inzake wederzijdse bijstand bij heffing / 236
14.5.1 Verdragsbeleid / 236
14.5.2 Door Nederland gesloten belastingverdragen / 237
14.5.2.1 Bilaterale belastingverdragen ter voorkoming van dubbele belasting en belastingontgaan / 237
14.5.2.2 Specifieke inlichtingenuitwisselingsverdragen / 239
14.5.2.3 Bevoegde autoriteit/personen / 240
14.5.2.4 Successieverdragen / 240
14.6 EU-regelingen inzake informatie-uitwisseling door belastingautoriteiten / 241
14.6.1 Inleiding / 241
14.6.2 Reikwijdte van de EU-Bijstandsrichtlijn / 243
14.6.3 Vormen van bijstandsverlening / 244
14.6.3.1 Reikwijdte en voorwaarden verplichte automatische uitwisseling van
inlichtingen / 244
14.6.3.2 Reikwijdte en voorwaarden verplichte spontane uitwisseling van inlichtingen / 248
14.6.4 Begrenzing van de uitwisseling van inlichtingen / 248
14.6.5 Geheimhoudingsplicht / 249
14.6.6 Rangorde / 249
14.6.7 Andere vormen van administratieve samenwerking dan inlichtingenuitwisseling / 249
14.6.8 Implementatie van de Richtlijn in de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen (WIBB) / 250
14.7 Het WABB-verdrag en informatie-uitwisseling / 250
14.7.1 Inleiding / 250
14.7.2 Reikwijdte van het WABB-verdrag / 252
14.7.3 Vormen van bijstandsverlening / 252
14.7.4 Grenzen aan de verplichting tot het verlenen van bijstand / 253
14.7.5 Geheimhouding / 254
14.7.6 Voorbehouden / 254
14.7.7 Rangorde / 255
14.8 OESO-Inlichtingenuitwisselingsmodelverdrag / 255
14.8.1 Inleiding / 255
14.8.2 Reikwijdte / 256
14.8.3 Definities / 256
14.8.4 Vormen van bijstandsverlening / 257
14.8.5 Grenzen aan bijstandsverlening / 257
14.8.6 Geheimhouding / 257
14.5.8.7 Tax Exchange Information Agreements (TIEA’s) / 258
14.9 Initiatieven van Zwitserland en de Verenigde Staten: Rubik-overeenkomsten, FATCA en IGA’s / 258
14.9.1 Zwitserland: Rubik-overeenkomsten / 258
14.9.2 FATCA / 258
14.9.3 Diverse landen: Intergovernmental Agreements (IGA’s) / 259
14.10 Wederzijdse bijstand bij invordering: art. 27 OESO-Modelverdrag / 259
14.10.1 Inleiding / 259
14.10.2 Reikwijdte / 260
14.10.3 Grenzen / 260
14.11 EG/EU-Richtlijnen inzake wederzijdse bijstand bij invordering / 260
14.11.1 Inleiding / 260
14.11.2 Reikwijdte / 261
14.11.3 Vormen van bijstandsverlening / 262
14.11.4 Grenzen / 263
14.11.5 Implementatie Richtlijn 2010/24/EU in Wet wederzijdse bijstand bij de
invordering van belastingschulden en enkele andere schuldvorderingen / 263
14.12 Het WABB-verdrag en wederzijdse bijstand bij invordering / 264
14.13 Wederzijdse bijstand bij invordering in door Nederland gesloten belastingverdragen / 264
14.13.1 Verdragsbeleid / 264
14.13.2 Afwijkingen van het OESO-Modelverdrag / 264
Annex – Jurisprudentie EU-verkeersvrijheden / 267

Literatuurlijst / 323
Aanschrijvingenregister / 331
Jurisprudentieregister / 333
Trefwoordenregister / 341