Prof.dr. P.H.J. Essers is hoogleraar belastingrecht aan de Universiteit Tilburg.
Meer over Peter EssersHet Technolease drama
Eens maar nooit weer?
Gebonden Nederlands 2016 1e druk 9789013140156Samenvatting
Als fiscalist bent u ongetwijfeld op de hoogte van de Technolease constructie die Fokker en Philips in de jaren ’90 met de Rabobank sloten. Op basis van niet eerder gepubliceerde documenten is deze constructie opnieuw geanalyseerd, wat nieuwe inzichten biedt voor iedereen met interesse in belastingontwijkende constructies en staatssteun.
Toen Philips en Fokker in de jaren ’90 in financiële nood verkeerden, verkochten zij hun knowhow aan de Rabobank, waarna zij dit terughuurden: een ‘sale-lease-back’ transactie die bekend is geworden onder de naam Technolease. Dankzij onder andere de BEPS-ontwikkelingen is er nu opnieuw veel aandacht voor belastingontwijkende constructies. Bijna 25 jaar na de Technoleasedeals bestaat mede daardoor nog steeds behoefte aan een nuchtere analyse en beoordeling van de Philips en Fokker cases. Dat is precies wat Het Technolease drama u biedt.
Feiten en fiscaaltechnische aspecten van Technolease
Allereerst worden de feiten besproken, waarbij onder andere gebruik is gemaakt van niet eerder gepubliceerde documenten. Vervolgens worden de zaken van zowel Philips als Fokker vanuit een fiscaaltechnische invalshoek geanalyseerd. Tot welke fiscale gevolgen hadden de feiten moeten leiden tegen de achtergrond van de fiscale regelgeving op dat moment? Hoe zou de fiscale rechter hebben geoordeeld als deze feiten toen aan hem waren voorgelegd? Hoe moet worden aangekeken tegen de beslissing van de Europese Commissie dat van illegale overheidssteun geen sprake is geweest? Deze en vele andere vragen worden beantwoord - óók de vraag of Technolease in onze huidige tijd nog mogelijk is. Dat maakt deze uitgave interessant voor fiscalisten die zijn geïnteresseerd in de fiscaaltechnische analyse van Technolease, maar ook voor studenten en professionals die zijn geïnteresseerd in de wisselwerking tussen politiek, recht en economie.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK I Inleiding / 1
DEEL 1: Historische reconstructie / 5
HOOFDSTUK II De Philips-Rabobank-Technoleasezaak / 7
II.1 Inleiding / 8
II.2 De aanleiding / 9
II.3 Het ontstaan van het Technoleaseplan en de eerste gesprekken met de Belastingdienst / 10
II.4 De oorspronkelijke opzet / 15
II.5 De eerste reacties van de Belastingdienst / 17
II.6 Interventie van de minister van Economische Zaken / 24
II.7 De doorbraak: opinie van professor Van Dijck / 28
II.8 De ‘eens maar nooit weer’-brieven en verdere afhandeling van de Philips-Rabobankzaak / 36
II.9 De Argos-uitzending en de gevolgen daarvan / 43
II.10 De finale afwikkeling van het Philips-Rabobankcontract / 46
HOOFDSTUK III De Fokker-Rabobank Technoleasezaak / 49
III.1 Inleiding / 50
III.2 De aanleiding / 50
III.3 Het Fokker-Rabobank-Technoleaseplan en de eerste overleggen met de Belastingdienst / 54
III.4 De Belastingdienst zegt nee / 56
III.5 Interventie van de Tweede Kamercommissies voor Financiën en Economische Zaken / 58
III.6 Van Amelsvoort geeft toe / 61
III.7 De afwikkeling van het Fokker-Rabobankcontract / 62
III.8 Minister De Vries protesteert / 63
III.9 De Technoleaseaanschrijving / 65
III.10 Faillissement van Fokker; provisie Rabobank / 66
HOOFDSTUK IV Onderzoek van de Algemene Rekenkamer en parlementair onderzoek commissie-Wolters / 69
IV.1 Inleiding / 69
IV.2 Onderzoek van de Algemene Rekenkamer / 71
IV.3 Onderzoek van de commissie-Wolters / 74
DEEL 2: Analyse en evaluatie / 77
HOOFDSTUK V Realiteit en zakelijkheid / 79
V.1 Inleiding / 79
V.2 Waardebepaling van de knowhow / 81
V.3 Afschrijving van de knowhow / 85
V.4 De mate van zakelijkheid van de transacties / 87
V.5 Andere onzakelijke elementen / 88
V.6 Conclusies / 88
HOOFDSTUK VI Fiscale eigendom / 93
VI.1 Inleiding / 93
VI.2 Fiscale eigendom volgens de jurisprudentie / 94
VI.3 Fiscale eigendom volgens de Leaseregeling 1993 / 96
VI.4 Fiscale eigendom volgens de Technoleaseaanschrijving / 99
VI.5 Fiscale eigendom voor de toepassing van de fiscale eenheid / 102
VI.6 Conclusies / 104
HOOFDSTUK VII Fiscale rechtsvinding / 105
VII.1 Inleiding / 105
VII.2 Vaststelling van de feiten: substance over form / 105
VII.3 Vaststelling van de rechtsregel: reguliere rechtsvindingsmethoden / 107
VII.4 Bijzondere rechtsvindingsmethoden / 108
VII.4.1 Algemeen / 108
VII.4.2 Zelfstandige fiscaalrechtelijke kwalificatie (fiscale herkwalificatie) / 108
VII.4.3 Extensieve interpretatie van de rechtsregel / 109
VII.4.4 Fraus legis / 110
VII.5 De opinies van Van Dijck en van de landsadvocaat / 112
VII.6 Conclusies / 117
HOOFDSTUK VIII Besluitvorming op overheidsniveau / 121
VIII.1 Inleiding / 121
VIII.2 Verhouding tussen de Belastingdienst en de bij Technolease betrokken bedrijven: vertrouwens- en gelijkheidsbeginsel / 122
VIII.3 Verhouding tussen de onderdelen van de Belastingdienst (ambtelijke top Belastingdienst, BGOE en BGOA) / 124
VIII.4 Verhouding tussen de staatssecretaris van Financiën en de Belastingdienst / 126
VIII.5 Verhouding tussen de ambtelijke en politieke top van het Ministerie van Financiën / 129
VIII.6 Verhouding tussen de staatssecretaris en de minister van Financiën / 130
VIII.7 Verhouding tussen de bewindslieden van het Kabinet-Lubbers III / 131
VIII.8 Verhouding tussen de Kabinetten-Lubbers III en Kok I en het parlement / 133
VIII.9 Conclusies / 137
HOOFDSTUK IX Staatssteunprocedure Europese Commissie / 141
IX.1 Inleiding / 141
IX.2 Elementen van staatssteun / 142
IX.2.1 Algemeen / 142
IX.2.2 Overdracht van staatsmiddelen / 143
IX.2.2.1 Algemeen / 143
IX.2.2.2 Toerekenbaar aan de staat / 143
IX.2.2.3 Gebruik van staatsmiddelen / 143
IX.2.3 Economisch voordeel / 144
IX.2.4 Selectief karakter / 144
IX.2.4.1 Algemeen / 144
IX.2.4.2 Materiële selectiviteit / 145
IX.2.4.3 Regionale selectiviteit / 145
IX.2.4.4 Discretionaire bevoegdheid / 145
IX.2.5 Handelsverkeer ongunstig beïnvloed / 146
IX.2.5.1 Algemeen / 146
IX.2.5.2 Verstoring van de concurrentie / 146
IX.2.5.3 Effect op het handelsverkeer / 146
IX.3 De Philips-Rabobank-Technoleasezaak en verboden staatssteun / 147
IX.3.1 Algemeen / 147
IX.3.2 Weergave van de feiten / 148
IX.3.3 Toetsing van de Philips-Rabobankzaak aan de elementen van staatssteun / 151
IX.3.3.1 Overdracht van staatsmiddelen / 151
IX.3.3.2 Economisch voordeel / 152
IX.3.3.3 Selectief karakter / 152
IX.3.3.4 Handelsverkeer ongunstig beïnvloed / 157
IX.3.3.5 Conclusie / 157
IX.4 De Fokker-Rabobank-Technoleasezaak en verboden staatssteun / 158
IX.4.1 Algemeen / 158
IX.4.2 Toetsing van de Fokker-Rabobankzaak aan de elementen van staatssteun / 158
IX.4.2.1 Overdracht van staatsmiddelen / 158
IX.4.3 Economisch voordeel / 159
IX.4.4 Selectief karakter / 159
IX.4.5 Handelsverkeer ongunstig beïnvloed / 159
IX.4.6 Conclusie / 160
IX.5 Conclusies / 160
HOOFDSTUK X Terugblik, conclusies en gevolgen voor de toekomst / 163
X.1 Terugblik / 163
X.2 Conclusies / 169
X.2.1 Realiteit en zakelijkheid / 169
X.2.2 Fiscale eigendom / 171
X.2.3 Fiscale rechtsvinding / 171
X.2.4 Besluitvorming op overheidsniveau / 173
X.2.5 Staatssteunprocedure Europese Commissie / 176
X.3 Gevolgen voor de toekomst: eens maar nooit weer? / 178
Bijlagen
Opinie prof. dr. J.E.A.M. van Dijck van 9 juli 1993 / 181
Opinie landsadvocaat van 12 juli 1993 / 184
Personenregister / 191
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan