Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

trefwoord

De Belastingdienst: tussen systeemwereld en menselijke maat

De Belastingdienst is een van Nederlands belangrijkste overheidsinstanties. Als uitvoeringsorganisatie voor belastingheffing én toeslagen heeft deze dienst direct invloed op het leven van miljoenen Nederlanders. De afgelopen jaren is de Belastingdienst echter vooral bekend geworden vanwege problemen rondom de uitvoering van het toeslagenbeleid. Deze pagina biedt een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, uitdagingen en inzichten rondom deze organisatie.

Van uitvoerder tot hoofdrolspeler in de toeslagenaffaire

De Belastingdienst vervult verschillende rollen. Naast het innen van belastingen is de dienst ook verantwoordelijk voor het uitkeren van toeslagen. Deze dubbele rol heeft tot structurele problemen geleid, met als dieptepunt de toeslagenaffaire waarin duizenden gezinnen onterecht als fraudeur werden bestempeld.

Jesse Frederik
Zo hadden we het niet bedoeld
In 'Zo hadden we het niet bedoeld' reconstrueert Jesse Frederik nauwgezet hoe de Belastingdienst centraal kwam te staan in een van de grootste politieke crises van de afgelopen jaren. Het boek laat zien hoe een combinatie van regels, institutionele blindheid en falend toezicht kon leiden tot een tragedie die duizenden levens ontwrichtte.
Boek bekijken
€ 24,00
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

De problemen bij de Belastingdienst bleken niet incidenteel, maar structureel. De organisatie kwam steeds verder onder vuur te liggen door de toeslagenaffaire, waarbij burgers jarenlang vermalen werden door een systeem dat hen onterecht als fraudeur bestempelde.

Spotlight: Renske Leijten

Als Tweede Kamerlid voor de SP was Renske Leijten een van de belangrijkste politieke aanjagers achter het blootleggen van de toeslagenaffaire. Samen met Pieter Omtzigt heeft zij zich jarenlang vastgebeten in dit dossier, waarbij zij nauw samenwerkte met gedupeerde ouders en sociaal advocaat Eva González Pérez.
Renske Leijten
Leuker kunnen we het niet maken
In 'Leuker kunnen we het niet maken' reconstrueert Leijten het toeslagenschandaal. Ze beschrijft hoe de Belastingdienst een fanatieke fraudejacht ontketende, waarbij Nederlandse burgers met een migratieachtergrond een hogere kans liepen om als fraudeur bestempeld te worden. Het boek toont de onthutsende werkwijze van een overheid die het vertrouwen van burgers ernstig heeft geschaad.
Boek bekijken
€ 24,99
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis

Auteurs die schrijven over 'belastingdienst'

Institutionele problemen en falend toezicht

De toeslagenaffaire heeft fundamentele problemen binnen de Belastingdienst en de bredere overheidscultuur blootgelegd. Structurele problemen en interne werkinstructies maakten de tragische situatie mogelijk.

Spotlight: Pieter Omtzigt

Pieter Omtzigt heeft als Kamerlid, samen met Renske Leijten, een cruciale rol gespeeld bij het aan het licht brengen van de toeslagenaffaire. Zijn vasthoudendheid en gedetailleerde kennis van het dossier hebben geleid tot een parlementair onderzoek en uiteindelijk de val van het kabinet Rutte III.
Pieter Omtzigt
Een nieuw sociaal contract
In 'Een nieuw sociaal contract' analyseert Omtzigt de institutionele problemen die ten grondslag lagen aan het falen van de Belastingdienst. Hij beschrijft hoe het toeslagensysteem burgers kwetsbaar maakte en hoe de overheid systematisch tegenspraak negeerde, waardoor signalen over misstanden jarenlang werden genegeerd.
Boek bekijken
€ 20,00
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Renske Leijten: ‘Reflectie ontbrak bij fanatieke fraudejacht fiscus’
Paul Groothengel
In het artikel 'Reflectie ontbrak bij fanatieke fraudejacht fiscus' wordt beschreven hoe de Belastingdienst steeds fanatieker op zoek ging naar fraudeurs, vooral na de 'Bulgarenfraude' van 2013. Er kwam een nieuw risicoselectiemechanisme met een algoritme dat bepaalde wie extra controle kreeg. Deze controlemechanismen schoten echter ver door en leidden tot institutioneel racisme.
"Die controlemechanismen van de Belastingdienst schoten ver door, culminerend in institutioneel racisme. Nederlanders met een migratieachtergrond liepen een grotere kans te belanden op een fraudesignaleringslijst, belastingambtenaren hadden het onder elkaar over een 'nest Antillianen' en 'Afpakjesdag'" Uit: Leuker kunnen we het niet maken

De spanning tussen regels en menselijke maat

Een fundamenteel probleem bij de Belastingdienst is de spanning tussen strikte regeltoepassing en het leveren van maatwerk. Deze spanning tussen systeemwereld en leefwereld wordt in verschillende publicaties beschreven.

Martin van Staveren - Menselijk maatwerk
Martin van Staveren
Het artikel 'Martin van Staveren - Menselijk maatwerk' vergelijkt de dienstverlening bij organisaties als de Belastingdienst met de mythologische figuur Procrustes, die gasten in identieke bedden legde en hen indien nodig uitrekte of inkortte. Dit illustreert hoe mensen vaak in een 'hokje' worden geduwd, met alle gevolgen van dien.
Zo hadden we het niet bedoeld Een belangrijke les uit de toeslagenaffaire is dat blindheid voor tegenspraak en kritiek binnen een organisatie desastreuze gevolgen kan hebben. Klokkenluiders en kritische juristen binnen de Belastingdienst werden genegeerd of zelfs weggezet, waardoor misstanden jarenlang konden voortduren.
Boudewijn Bugter: ‘Ik zie heel wat publieke organisaties de ruimte zoeken’
Bert Peene
In het interview 'Ik zie heel wat publieke organisaties de ruimte zoeken' stelt de geïnterviewde dat publieke organisaties zoals de Belastingdienst bewust de ruimte moeten zoeken in regelgeving. Het gaat erom hoe je met elkaar in een bepaalde situatie te werk kunt gaan en welke rollen je dan nodig hebt, in plaats van blind vast te houden aan protocollen.

Vertrouwen en wantrouwen in overheidsinstellingen

De Belastingdienst staat symbool voor een bredere discussie over de relatie tussen overheid en burger. Het spanningsveld tussen vertrouwen en wantrouwen staat hierbij centraal.

Maurits Martijn Dimitri Tokmetzis
Je hebt wél iets te verbergen
In 'Je hebt wél iets te verbergen' beschrijven Dimitri Tokmetzis en Maurits Martijn hoe overheidsinstellingen als de Belastingdienst steeds meer data verzamelen en analyseren. Het boek toont hoe deze dataverzameling en -analyse door de overheid diep kan ingrijpen in het leven van burgers, en hoe dit kan leiden tot ongelijke behandeling.
Boek bekijken
€ 22,00
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Martin van Staveren - Angst is niet uitvoerbaar
Martin van Staveren
Het artikel 'Angst is niet uitvoerbaar' bespreekt hoe angst binnen het ambtelijk apparaat heeft bijgedragen aan problemen bij uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst. Ambtenaren geven niet altijd het weerwoord dat ze vanuit hun expertise zouden willen en moeten geven, bijvoorbeeld over de uitvoerbaarheid van voorgesteld beleid.

Op weg naar herstel en hervorming

Na de toeslagenaffaire is de Belastingdienst begonnen aan een omvangrijk herstel- en hervormingstraject. De vraag is hoe de organisatie kan transformeren naar een dienst die meer mensgericht werkt.

Spotlight: Dimitri Tokmetzis

Als journalist en hoofdredacteur van de website Sargosso onderzoekt Dimitri Tokmetzis kritisch hoe overheden en bedrijven omgaan met data en privacy. Zijn werk legt bloot hoe dataverzameling door instanties als de Belastingdienst verstrekkende gevolgen kan hebben voor burgers.
Kustaw Bessems
Stuurloos
In 'Stuurloos' gebruikt Kustaw Bessems de Belastingdienst en de toeslagenaffaire als belangrijk voorbeeld van overheidshandelen dat grondrechten schendt. Het boek beschrijft hoe het falen van de Belastingdienst symptomatisch is voor bredere problemen in het openbaar bestuur en hoe Nederland beter bestuurd zou kunnen worden.
Boek bekijken
€ 24,99
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Stress-sensitief werken in het sociaal domein - ‘Toegankelijk en bruikbaar’
Amber Zwartbol
Het artikel 'Stress-sensitief werken in het sociaal domein' bespreekt hoe instanties als de Belastingdienst te maken hebben met burgers die gebukt gaan onder chronische stress. Het pleit voor een aanpak waarbij instanties deze stress herkennen en hun dienstverlening daarop afstemmen, wat kan bijdragen aan een betere dienstverlening.

Naar een tweebenige overheid

Voor het herstel van vertrouwen moet de Belastingdienst leren balanceren tussen rechtmatigheid en responsiviteit, tussen systeemwereld en menselijke maat. Dit vraagt om een fundamenteel andere benadering.

De omgevingswet vraagt om een tweebenige overheid
Has Bakker
Het artikel 'De omgevingswet vraagt om een tweebenige overheid' beschrijft hoe overheidsorganisaties moeten leren werken vanuit zowel de systeemwereld als de leefwereld. Dit concept van 'tweebenigheid' is zeer relevant voor de Belastingdienst, die moet balanceren tussen strikte regeltoepassing en maatwerk voor individuele burgers.
Leuker kunnen we het niet maken Een cruciale les uit de toeslagenaffaire is dat de Belastingdienst terug moet naar menselijk contact. In plaats van algoritmes en automatische processen die stigmatiserend en risicovol zijn, moeten burgers weer naar een kantoor kunnen waar ze in gesprek kunnen gaan met medewerkers. Zo kunnen problemen, misverstanden en fouten veel sneller worden opgelost.

Conclusie: herstel van vertrouwen als grote uitdaging

De Belastingdienst staat voor de enorme uitdaging het vertrouwen van burgers terug te winnen. Dit vereist niet alleen structurele hervormingen, maar ook een cultuurverandering waarbij de menselijke maat centraal staat. De lessen uit de toeslagenaffaire zijn pijnlijk maar noodzakelijk om te komen tot een overheidsinstantie die rechtvaardig, zorgvuldig en transparant opereert. Alleen zo kan de Belastingdienst zijn belangrijke maatschappelijke functie weer naar behoren vervullen.

Boeken over 'belastingdienst' koop je bij Managementboek.nl

Producten over 'belastingdienst'

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden