Beleidsbepaling en aansprakelijkheid
Een drieluik over de feitelijke beheersing van vennootschappen
Gebonden Nederlands 2021 1e druk 9789013162301Samenvatting
In hoeverre kan bestuursmacht worden verworven zonder formele benoeming? En op welke wijze(n) leidt dit tot aansprakelijkheid? Dit proefschrift analyseert deze voorheen onderbelichte vraagstukken vanuit verschillende juridische perspectieven.
Het samenspel tussen aansprakelijkheid en beleidsbepaling is lange tijd een onderbelicht thema geweest in de juridische literatuur, met name voor wat betreft feitelijk beleidsbepalers en leidinggevenden. Desondanks is er een trend zichtbaar van het aansprakelijk stellen van "informeel bestuurders" zoals leidinggevenden en managers. Het slechts aanknopen bij formele posities binnen de vennootschap is niet meer van deze tijd.
Het proefschrift Beleidsbepaling en aansprakelijkheid vormt de eerste grondige verkenning van de rechtspositie van een (mede) beleidsbepaler. Vanuit drie perspectieven onderzoekt de auteur in hoeverre bestuursmacht kan worden verworven zonder formele benoeming en op welke wijze(n) dat leidt tot aansprakelijkheid.
De uitgave behandelt allereerst de aansprakelijkheid op grond van wettelijke bepalingen die voorzien in een gelijkstelling van feitelijk bestuurders met formele bestuurders. Welke knelpunten doen zich in de betreffende regelingen voor? Doorbraak van aansprakelijkheid vormt het tweede perspectief. Binnen dit kader wordt een lans gebroken voor het leerstuk van vereenzelviging. De auteur gaat in op de aansprakelijkheid in concernverhoudingen die is gebaseerd op een schending van zorgplichten. De lezer krijgt inzicht in de beleidsbepalende elementen van deze aansprakelijkheidsvormen. Tenslotte wordt de huidige en (mogelijk) toekomstige aansprakelijkheid van commanditaire vennoten tegen het licht gehouden en bezien in welke mate de commandiet aan het bestuur van de vennootschap kan deelnemen.
De drie perspectieven vormen tezamen een ongekend grondige analyse van de rechtspositieve van (mede)beleidsbepalers. Hiermee brengt het proefschrift waardevolle inzichten aan het licht voor advocaten, rechters, juristen, curatoren en andere legal professionals.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1. Inleiding 1
1.1 Onderwerp van het onderzoek 1
1.2 Driemaal het verband tussen zeggenschap en aansprakelijkheid 5
1.3 Verantwoording en plaats van het onderzoek 5
1.4 Onderzoeksmethode 7
1.5 Plan van behandeling 8
Hoofdstuk 2. Rechtspersoon en aansprakelijkheid 11
2.1 Inleiding 11
2.2 Behoefte aan een organisatie 12
2.3 Ownership and control bij de BV 14
2.4 Aansprakelijkheid en beleidsbepaling 19
2.5 Het is altijd de mens die handelt 24
Hoofdstuk 3. Bestuur 27
3.1 Inleiding 27
3.2 De bestuursfunctie 28
3.3 Besluitvorming en functioneren 31
3.4 Taken en bevoegdheden 33
3.5 Vertegenwoordiging van de vennootschap 44
3.5.1 Functionele vertegenwoordigingsbevoegdheid 45
3.5.2 Vertegenwoordiging krachtens volmacht 48
3.6 Bestuurszelfstandigheid 55
3.6.1 Instructies aan het bestuur 55
3.6.2 Ontwikkeling van de instructiebevoegdheid 57
3.6.3 De reikwijdte van het instructierecht 71
3.6.3.1 De instructiegever 72
3.6.3.2 Algemene beperkingen aan de instructiebevoegdheid 74
3.6.3.3 Maatstaven toetsing instructies en weigering bestuur 76
3.6.3.3.1 Het statutaire doel 78
3.6.3.3.2 Het vennootschapsbelang 81
3.6.3.3.3 De redelijkheid en billijkheid 87
3.6.3.3.4 Misbruik van bevoegdheid 92
3.6.3.3.5 Artikel 3:40 BW 95
3.6.3.4 Toetsing door de rechter 96
3.7 Samenvatting 98
Hoofdstuk 4. Aansprakelijkheid van de (mede)beleidsbepaler 99
4.1 Inleiding 99
4.2 Deel I: De eigenlijke beleidsbepaler 100
4.2.1 De parlementaire achtergrond van het begrip ‘(mede) beleidsbepaler’ 100
4.2.1.1 De feitelijk beleidsbepaler in de misbruikwetgeving 102
4.2.1.2 Tweede Misbruikwet (WBA) 104
4.2.1.3 Derde Misbruikwet (WBF) 105
4.2.1.4 Wet Flex-BV 108
4.2.1.5 Faillissementswet 109
4.2.2 Leidinggeven in het strafrecht 113
4.2.2.1 Artikel 51 Sr 114
4.2.2.2 Artikel 348a Sr 117
4.2.3 Kwalificatie 118
4.2.3.1 Achtergrond en vereisten 119
4.2.3.2 Beleidsbepaling in de WBA 126
4.2.3.3 Beleidsbepaling in de WBF 128
4.2.4 Aansprakelijkheid van de eigenlijke (mede)beleidsbepaler 133
4.2.4.1 Artikel 36 IW en artikel 23 Wet Bpf 2000 133
4.2.4.1.1 Gewezen bestuurder versus (mede)beleidsbepaler 138
4.2.4.1.2 Collectieve aansprakelijkheid 141
4.2.4.1.3 Aansprakelijkheid van de rechtspersoon-bestuurder 144
4.2.4.2 Artikel 2:248 (138) BW 145
4.2.4.2.1 Maatstaf voor aansprakelijkheid 148
4.2.4.2.2 Disculpatie en matiging 155
4.2.4.2.3 Onderlinge bijdrageplicht 160
4.2.4.3 De beleidsbepalende commissaris 162
4.2.4.3.1 De feitelijk commissaris 164
4.2.4.3.2 De commissaris als beleidsbepaler 166
4.2.4.3.3 Afsluitende opmerkingen 169
4.2.4.4 Artikel 2:207, 208 en 216 BW 170
4.2.4.4.1 Intern versus extern 170
4.2.4.4.2 Rol van de (mede)beleidsbepaler bij goedkeuring 173
4.2.4.4.3 Disculpatie en décharge 176
4.3 Deel II: De oneigenlijke beleidsbepaler 179
4.3.1 De reikwijdte van artikel 6:162 BW 180
4.3.2 Kwalificatie van de oneigenlijke (mede)beleidsbepaler 183
4.3.3 Aansprakelijkheid insolventieadviseur 188
4.3.3.1 Feiten 189
4.3.3.2 Aansprakelijkheid 190
4.3.4 Maatstaf voor aansprakelijkheid 193
4.3.4.1 Bestuurdersaansprakelijkheid op grond van artikel 6:162 BW 193
4.3.4.2 Beleidsbepalersaansprakelijkheid op grondm van artikel 6:162 BW 196
4.3.5 Bestuurdersaansprakelijkheid ex artikel 6:162 BW en artikel 2:11 BW 203
4.4 Samenvatting 205
Hoofdstuk 5. Doorbraak van aansprakelijkheid 209
5.1 Inleiding 209
5.2 Directe doorbraak 210
5.2.1 Rechtssubject en beperkte aansprakelijkheid van aandeelhouders 211
5.2.2 Directe doorbraak in de rechtspraak 217
5.2.2.1 Krijger/Citco Bank Antilles 218
5.2.2.2 Rainbow 222
5.2.2.3 Maple Leaf 225
5.2.2.4 Openingen in de lagere rechtspraak 228
5.2.3 Een alternatief perspectief voor vereenzelviging 229
5.2.3.1 Vereenzelviging als evenwicht 231
5.2.3.2 Gezichtspunten voor vereenzelviging 236
5.2.3.2.1 Misbruik van recht, wetsontduiking en schijnhandeling 237
5.2.3.2.2 Toerekening 243
5.2.3.3 Conclusie 247
5.3 Indirecte doorbraak van aansprakelijkheid 248
5.3.1 Ontwikkeling in de rechtspraak 249
5.3.2 Zorgplicht en aansprakelijkheid 253
5.3.2.1 Maatschappelijke zorgvuldigheid: rekening houden met anderen 255
5.3.2.2 Aansprakelijkheid wegens (zuiver) nalaten 256
5.3.2.3 De betekenis van de concernleidingsplicht 261
5.3.2.4 De betekenis van intensieve bemoeienis 267
5.3.2.5 Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid bij indirecte doorbraak 274
5.3.3 De (mede)beleidsbepalende moeder 276
5.3.3.1 Kwalificatie als (mede)beleidsbepaler 277
5.3.3.2 Competentie-afhankelijkheid van de kwalificatie 282
5.3.3.3 De (mede)beleidsbepaler en indirecte doorbraak 284
5.4 Samenvatting 286
Hoofdstuk 6. Aansprakelijkheid van de commanditaire vennoot 291
6.1 Inleiding 291
6.2 De CV in het algemeen 293
6.2.1 De CV als overeenkomst 293
6.2.2 Het bestuur van de CV 296
6.2.3 Vertegenwoordiging van de CV 301
6.3 Vennootschappelijke betrokkenheid van de commanditaire vennoot 305
6.3.1 Achtergrond bestuursverbod 306
6.3.2 De reikwijdte van het bestuursverbod 309
6.4 Aansprakelijkheid van de commanditaire vennoot 317
6.4.1 Aansprakelijkheid als straf 318
6.4.2 Het Katterug-arrest 327
6.4.2.1 De feiten en het betoog van de A-G 327
6.4.2.2 Het oordeel van de Hoge Raad 328
6.4.2.3 Commentaar 329
6.4.2.3.1 Evenredigheid 332
6.4.2.3.2 (On)gerechtvaardigde sanctie 333
6.5 De commanditaire vennoot als (mede)beleidsbepaler 338
6.6 Modernisering Personenvennootschappen 344
6.6.1 De CV volgens de Werkgroep Personenvennootschappen 345
6.6.1.1 Bijzondere kenmerken van de commanditaire vennoot 347
6.6.1.1.1 Onbevoegd handelen: géén volmacht 348
6.6.1.1.2 Bevoegd handelen: handelen krachtens volmacht 351
6.7 De CV volgens het Ambtelijk Voorontwerp 357
6.7.1 Bijzondere kenmerken van de commanditaire vennoot 361
6.8 Samenvatting 363
Hoofdstuk 7. Conclusie 367
Hoofdstuk 8. Summary 379
8.1 Introduction 379
8.2 Legal personality and liability 380
8.3 Management 381
8.3.1 Role and powers 381
8.3.2 Representation 382
8.3.3 Autonomy of the board of directors 382
8.4 Liability of de facto (co-)policymakers 383
8.4.1 Actual (co-)policymakers 383
8.4.2 False (co-)policymakers 386
8.5 Piercing the corporate veil 387
8.5.1 Identification 387
8.5.2 The indirect form of piercing the corporate veil 388
8.6 The liability of limited partners 389
8.6.1 The management prohibition 390
8.6.2 Proposed amendments of statutory law 391
Hoofdstuk 9. Valorisatieaddendum 393
9.1 De sociale en economische relevantie 394
9.2 Doelgroepen 396
9.3 Innovatie en realisatie 397
Literatuurlijst 399
Rechtspraak 435
Curriculum vitae 447
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
