Johan van Merriënboer is verbonden aan het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG). Bij Boom uitgevers Amsterdam verschenen van zijn hand o.a. 'Mansholt. Een biografie (2011)' en 'Polarisatie en hoogconjunctuur' (2013).
Meer over de auteursRuud Lubbers
Een slag anders
Gebonden Nederlands 2024 1e druk 9789024426669Samenvatting
Nederlandse millennials en de patatgeneratie groeiden op met premier Ruud Lubbers in het Torentje en met 'Tuut, tuut, tuut: de groetjes van Ruud.' Lubbers was twee maal lijsttrekker voor het CDA en scoorde beide keren maar liefst 54 zetels, nog altijd een record. Hij was misschien wel de beste minister-president die Nederland ooit heeft gehad, zette het ambt naar zijn hand en dacht voortdurend mee – ook als collega’s dat niet wilden.
Lubbers drukte een no-nonsense-etiket op het tijdperk dat zijn naam draagt, de Lubbersjaren (1982-1994). Een tijd van massawerkloosheid en forse bezuinigingen in een land dat verscheurd werd door de kruisrakettenkwestie. Een tijd ook waarin het begrip ‘duurzame ontwikkeling’ werd gemunt, de Berlijnse Muur viel en Nederland ‘ziek’ was. Lubbers voerde de regie onder het motto ‘Samen onderweg’ en deed dat in wisselende coalities met de VVD en de PvdA. Hij hield de zaak bij elkaar, effende het pad naar economisch herstel en sleepte de Europese Unie van het Verdrag van Maastricht uit het vuur.
Lubbers besloot zijn carrière als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties in Genève. Dat liep slecht af. Na drie jaar zag hij zich gedwongen af te treden na een beschuldiging van seksuele intimidatie. Na deze MeToo avant la lettre bladderde het goede imago van Lubbers af. Welke plaats verdient hij in de geschiedenis?
Johan van Merriënboer en Lennart Steenbergen schreven een indringende biografie van een fascinerend persoon, gebaseerd op gesprekken met Lubbers zelf, openhartige interviews met oud-medewerkers, collega’s, familieleden en vrienden, en niet eerder geraadpleegde documenten in binnen- en buitenland, zoals ministerraadsstukken, notities uit de archieven van Thatcher, Reagan en Bush en het persoonlijke dossier van Lubbers inzake Genève. Daarmee schetsten zij een diepgaand en evenwichtig portret van een van de meest intrigerende figuren uit de Nederlandse politieke geschiedenis.
Specificaties
Lezersrecensies
Over Lennart Steenbergen
Inhoudsopgave
1 EERST HEB JE ROTTERDAM, DAN EEN HELE TIJD NIKS, EN DAN… 19
De stam der Lubben 19
Schippersdochter Mina van Laack en fabrieksdirecteur Paul Lubbers 23
‘Dit is een antipapistische stad’ 26
Oorlogsgeschiedenis: ‘Ihr Mann ist nicht deutschfreundlich’ 30
Op kostschool bij de jezuïeten 34
Niet van zijn geloof gevallen 41
2 OP GOLFSTROMEN VAN VERANDERING 45
Student oude stijl op de drempel van het aggiornamento 45
Voorzitter van de Unie van Katholieke Studentenverenigingen 49
Eerste stappen in Europa 52
Van Maria naar Bernadientje, Annemarie, Irene, Lucy en Ria 54
Geld en economie 58
‘Ik werk in de metaal’ 61
Voorzitter van de jonge werkgevers, maar niet een van de boys 66
Gemankeerd christen-radicaal 69
Boekenwurm, romanticus, goed ogende jongeman 74
3 BRUGGEN SLAAN IN HET PROGRESSIEVE KABINET-DEN UYL 77
Entree van een non-conformistisch type 78
Botsingen met de Kamer en in het kabinet 83
Crisisbestrijder in de olie: flink maar ook een beetje week 87
‘Glamourboy van het Arabische tijdperk’ 93
Meer ruimte voor de aanbodkant van de economie 96
De gevallen engel van de werkgevers probeert op te krabbelen 100
Lubbers knapt af op Den Uyl, maar blijft toch in zijn kabinet 105
Door Aantjes gelanceerd als kandidaat-lijsttrekker voor het cda 113
Omzien met gemengde gevoelens, maar ook voorzichtig vooruitkijken 116
4 BEDRIJVIGE FRACTIEVOORZITTER IN DE SCHADUW VAN VAN AGT 121
Formatie ’77: gepasseerd en gefrustreerd 122
Aantjes’ loyale rechterhand 125
De eerste slag over Bestek ’81 is voor Lubbers 127
Exit Aantjes, entree John Travolta 130
Ophef over zakelijke affaires 135
Vroeg weg en laat thuis, met afgezakte stropdas 139
God als stille geliefde en het evangelie als bron van politieke inspiratie 145
‘Het is een pòkkezooi in de fractie’ 147
Harde kritiek, vooral van Duynstee 153
Lubberiaans 157
Abortus vakkundig afgemijnd op 76-74 163
Minister Andriessen zwicht voor schaduwminister Lubbers 168
De impasse en het bord spaghetti 172
‘Hij komt dan ten slotte toch nog aan bod’ 181
5 DE EERSTE VAN DE ECHTE MINISTER-PRESIDENTEN 185
Hoe ver reikt het ambt eigenlijk? 185
Pastoraal leidsman 191
Eerst langs Betsy Dijk in het Torentje 194
Prestige en persoonlijk gezag 197
Raadadviseurs voor inlichtingen en tegenspraak 202
Rondom de ministerraad 205
Jan de Koning: senior, secondant en een zee van rust 209
Als voorzitter in de Trêveszaal 213
Vrijdag na de ministerraad: een nationaal orakel 217
Respect voor het parlement 219
‘Een nieuwe stijl van regeren in West-Europa’ 221
Modelpremier? 225
6 DE DOMINANTE PREMIER KOESTERT EEN LOW PROFILE 229
Nieuwe Rotterdamse zakelijkheid 230
Het land in voor een plechtig gesprek met de achterban 233
Over communicatietechnieken en mediacodes 236
‘Ik help journalisten graag van een zesje een zeveneneenhalf te maken’ 239
De keerzijde van zijn flinkheid 243
Liever onder de bureaulamp dan in de schijnwerpers 245
‘Dingen waar meneer geen tijd voor heeft…’ 250
7 ZEVEN MAGERE JAREN OP WEG NAAR ECONOMISCH HERSTEL 253
‘De wetten van het leven wijzen ’n bepaalde kant op’ 254
Een winterkabinet voor Jan Splinter 257
In het spoor van Ruding 262
De ambtenarenstaking en het halve procent 266
‘We kunnen het paard slechts naar de voederbak leiden’ 269
De VVD incasseert de klappen en de premier ontspringt de dans 272
De wedstrijd tegen de hoge werkloosheidscijfers 275
De ruime mantel van Ruding en het bescheiden colbert van Lubbers 281
Verdachtmakingen en irritaties over het WIR -lek 287
Atmosferische storingen en bezuinigingsmoeheid in eigen kring 291
Crisismanager en topeconoom, maar neoliberaal? 296
8 KRUISRAKETTEN BEZWEREN MET VERTREKPUNTEN EN VARIANTEN 301
Genie of warhoofd? 304
Risico’s nemen, geen overtroevend antwoord geven 307
Dubbelbesluit: vermalen tussen de loyalisten en Van Agt 315
Hollanditis en nucleair doemdenken 322
Meedenken met president Reagan 325
Nederlandse bisschoppen en Woensdrecht 332
Niets te melden 336
Varianten en sfeerbedervende krachten 339
Lubbers waarschuwt het Kremlin dat het nu welletjes is 342
Corresponderen met Gorbatsjov 348
Uitgejouwd in de Houtrusthallen 353
Lubbers dirigeert Rajiv Gandhi naar Moskou en wordt aan banden gelegd 356
Nederland besluit de raketten te plaatsen, maar ze komen er nooit 360
Huzarenstukje en meesterproef 367
9 VERTROUWENSMAN VAN KONINGIN BEATRIX 367
In de voetsporen van Klompé en op vakantie met de Oranjes 368
De ministeriële verantwoordelijkheid niet angsthazerig invullen 272
Prins Claus, het gezin en de media 379
Meer lucht: het Jesse Jackson-incident en de Wet lidmaatschap Koninklijk Huis 385
Op maandagmiddag naar Huis ten Bosch 387
Speelruimte bij formaties, benoemingen, familiezaken, troonredes… 390
… staatsbezoeken, een prijsuitreiking en morele vraagstukken 394
Minister van staat en consultant buiten dienst 398
10 GELOOF, HOOP EN EEN RECORDAANTAL ZETELS VOOR HET CDA 403
Een katholieke jongen in christendemocratisch gezelschap 404
Fluwelen polarisatie in de verkiezingscampagne van 1986 409
De verantwoordelijke samenleving en de overbelaste democratie 414
Scheurtjes in een solide machtspartij 420
Het katholieke Zuiden onthoofd? 423
Onduidelijkheid, uitstel en dan toch het compromis over euthanasie 427
Een christelijk-moralistisch accentje 435
Het CDA overbodig? 438
11 GEEN WOORDEN MAAR DADEN VOOR HET MILIEU 441
Grenzen aan de groei 442
Doorpakken met kernenergie, tot aan Tsjernobyl 446
Meedeinen op de groene golf met Winsemius, Nijpels en Brundtland 449
Meedenken, zwaluwstaarten, daden stellen 454
Grijnzen om de crisis van Voorhoeve 457
Haperingen in de uitvoering 460
De milieutoppen van Den Haag en Rio 465
De Bono van de lage landen 466
12 EUROPA VITALISEREN EN WEER HEEL MAKEN 471
Beyond Europe, 9 mei 1989 473
De Europese Gemeenschap in de ban van onmacht, stagnatie en Margaret Thatcher 477
Een pragmatische visie op Europa 483
De Europese Raad als vrindenclub en fantastisch gebeuren 487
De heropleving van Europa tot aan de val van de Muur 494
Eine ganz grosse persönliche Enttäuschung 498
Maastricht: beter een half ei dan een lege dop 507
Polarisatie en een groeiende afkeer van Brussel 515
Nicht deutschfreundlich, of mocht Kohl hem gewoon niet? 518
13 OP ZIJN LAATSTE BENEN IN ZIJN DERDE KABINET 529
‘Mooie dingen doen’ met de PVDA 530
Onrust rond het familiebedrijf en aan het thuisfront 535
In de cockpit met Kok, Wöltgens en Brinkman 541
De alomtegenwoordige sociale vernieuwing 545
Alle mooie dingen onder de wielen van de Tussenbalans 550
De premier verklaart Nederland ziek en houdt de PVDA uit de wind 553
Wachten op de beslissende crisis 560
Grip op migratie 565
‘De tijd vliegt ons door de vingers’ 570
14 MACHT EN ONMACHT VAN EEN PREMIER OP WEG NAAR DE UITGANG 573
Een snelle, fitte en ietwat ongeremde pupil 574
Gemor in de fractie 576
Niet veel meer dan een bosje bloemen voor Kaland 582
De kroonprins luistert naar zijn vader zolang die op de troon zit 585
Heeft er nog iemand de regie binnen het CDA ? 593
Een schizofrene campagne 599
‘Vloek mij maar uit; en ik voel en voelde mij zo machteloos’ 606
15 WAARDELOOS AFSCHEID 611
Het zwarte gat van de deeltijdhoogleraar 611
Te wollig voor de NAVO of te eigenzinnig voor de VS? 614
Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen 517
Warmbloedig 621
The case: ongewenste intimiteiten 626
Een perfecte storm 631
Koninklijk informateur plaveit onbedoeld de weg voor Wilders 638
‘Alle mensen zijn voor mij naar een andere planeet gegaan’ 644
Aan de hand van Lubbers 651
Dankwoord 663
Noten 665
Afkortingen 765
Bronnen en literatuur 769
Illustratieverantwoording 791
Personenregister 792
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan